SERMAYE BÜTÇELEMESİ NEDİR? Nakit akışları bir senenin ötesine uzanan varlıklara yapılan yatırımları planlama ve değerlendirme sürecidir. Yeni duran varlıklara yatırımın analizi. Uzun vadeli kararlar; geniş çaplı harcamaları kapsayabilir. Şirketin başarısının belkemiğidir. 2

Sermaye yatırımları için yeni fikirler yaratılması Bir firmanın büyümesi ve piyasasında rekabet kabiliyetini kaybetmemesi onun yeni ürünlerin yaratılması, varolan ürünlerin geliştirilmesi ve ürünlerin daha az bir maliyetle üretilmesi yönünde sürekli olarak fikirler üretebilmesine bağlıdır. Bu yönde geliştirilen projelerin de maliyetlerine değip değmediklerini saptayabilecek yöntemler geliştirilmelidir.

Proje Kategorileri Yenileme Projeleri: Varolan varlıkların yerini almak üzere yenileri mi alınmalıdır yoksa varolan varlıklar mı geliştirilmeye çalışılmalıdır? Büyüme Projeleri: Varolan üretimi arttırmak yönünde ek sermaye yatırımı yapılmalı mıdır? Bağımsız Projeler: Diğer projelerle ilgili alınan kararlardan etkilenmeyecek olan projeler. Birbiriyle Bağdaşmayan Projeler: Birinin kabulü diğerinin kabul edilmemesini gerektiren projeler.

Sermaye Bütçelemesi ile Varlık Değerlemesi arasındaki benzerlikler Sermaye bütçelemesi süreci genel varlık değerlemesi sürecine benzer: Varlığın maliyetini ya da alım fiyatını belirle. Projenin kazandıracağı umulan nakit akışlarını belirle. Nakit akışlarının riskini tayin et. Varlığın firma için değerini tahmin etmek için nakit akışlarının bugünkü değerini hesapla. Nakit akışlarının bugünkü değeri ile başlangıçtaki maliyeti karşılaştır. 3

Proje S ve Proje L’ in net nakit akışları ^

Sermaye bütçelemesi teknikleri Geri ödeme süresi İskonto edilmiş geri ödeme süresi Net bugünkü değer İç verim oranı Değiştirilmiş iç verim oranı

1. Geri ödeme süresi Nakit akışlarının projeye yapılan ilk yatırımı karşılama süresidir. Geri ödeme süresi = Karşılanmamış kalan miktar ( ( ) ) İlk yatırımın tamamen karşılanmasından önceki sene sayısı GÖ = + İlk yatırımın tamamen karşılanacağı senedeki toplam nakit akışı 7

Proje S’in geri ödeme süresi GÖSS 1 2 3 4 Net Nakit akışı -3,000 1,500 -1,500 1,200 -300 800 500 300 800 Kümülatif Net NA Geri ödeme süresiS = 2 + 300/800 = 2.375 yıl 8

Proje L’nin geri ödeme süresi 1 2 3 4 GÖSL Net Nakit Akışı - 3,000 400 - 2,600 900 - 1,700 1,300 - 400 1,500 1,100 Kümülatif Net NA Geri ödeme süresiL = 3 + 400/1,500 = 3.3 yıl

Geri ödeme süresi tekniğinin güçlü ve zayıf noktaları: Güçlü noktaları: Projenin riskine ve likiditesine dair bizi bilgilendirir. Hesap etmesi ve anlaması son derece kolaydır. Zayıf noktaları: Paranın zaman değerini dikkate almaz. Geri ödeme süresinden sonra gelecek nakit akışlarını dikkate almaz. 10

Net Bugünkü Değer: Nakit akışlarının bugünkü değerlerinin toplamı ^ Maliyet genellikle NA0 (CF 0) ve negatiftir. ^ ^ 12

Proje S’in NBD? 1,500 800 1,200 (3,000) 1,363.64 991.74 601.05 204.90 161.33 300 1 2 3 4 k = 10% NBDS =

Proje L’in NBD? NBDL = 1 2 3 4 k = 10% (3,000) 363.60 743.40 976.30 1 2 3 4 k = 10% (3,000) 363.60 743.40 976.30 1024.50 107.80 400 900 1300 1500 NBDL = 13

NBD tekniğinin proje kabul kriteri nedir? Eğer proje S ve L birbiriyle bağdaşmayan projelerse , proje S’i seçin çünkü NBDs > NBDL Proje S firmaya daha fazla değer ekler. Eğer proje S ve L bağımsız projelerse, her ikisini de seçin; NBD > 0 Pozitif NBD firmanın zenginliğinin o oranda arttığı anlamına gelir. 16

İç Verim Oranı: İVO NA0 NA1 NA2 NA3 Maliyet Nakit girişleri 1 2 3 NA0 NA1 NA2 NA3 Maliyet Nakit girişleri İVO nakit girişlerini maliyete eşitleyen iskonto oranıdır. Ya da NBD sıfıra eşitleyen iskonto oranıdır. 17

İVO’nı hesaplamak NBD: k’yi yerine koyup, NBD için denklemi çözersiniz. İVO: NBD = 0, İVO için denklemi çözersiniz. 18

Proje S’in İVO? NBDS = İVOS = 13.1% 1,500 800 1,200 (3,000) 300 1 2 3 1 2 3 4 İVO = ? Nakit girişlerinin BD’lerinin toplamı BD1-4 = 3,000 NBDS = İVOS = 13.1%

Proje L’in İVO? NBDL = İVOL = 11.4% 1 2 3 4 İVO = ? (3,000) 400 900 1 2 3 4 İVO = ? (3,000) 400 900 1300 1500 Nakit girişlerinin BD’lerinin toplamı BD1-4 = 3,000 NBDL = İVOL = 11.4% 19

Bir projenin İVO’yla bir tahvilin VGO arasındaki ilişki nedir? Aslında aynı şeydirler. Bir tahvilin VGO aynı zamanda Tahvilin İVO’dır. 90 1090 1 2 10 İVO = ? -1134.2 İVO = 7.08% 21

İVO tekniğinin proje kabul kriteri nedir? Eğer İVO > Sermaye fırsat maliyeti, o zaman projenin getirisi maliyetinden daha büyük demektir. Proje kabul edilir. Örnek: Sermaye maliyeti = 12% ise; Proje S karlı mıdır? Proje L karlı mıdır? 22

İVO tekniğine göre eğer sermaye maliyeti %10 ise hangi projeyi tercih edersiniz? Eğer proje S ve L bağımsız projelerse her ikisini de kabul edersiniz. İVO > k = 10%. Eğer proje S ve L birbiriyle bağdaşmayan projelerse , proje S’i kabul edersiniz çünkü İVOS > İVOL . 24

Proje X ve Proje Y’ in net nakit akışları

Proje X ve Proje Y için NBD Profilleri k 5 10 15 20 NPVX 50 33 19 7 (4) NPVY 40 29 20 12 5 NBD ($) Kesişme Noktası (Crossover Point) = 8.7% Y İVOY = 23.6% X İskonto Oranı (%) İVOX = 18.1% 26

NBD ve İVO bağımsız projeler için kabul/reddet kararında uyuşurlar. NPV ($) k > İVO ve NBD < 0. Red. İVO > k ve NBD > 0 Kabul. k (%) İVO 27

Birbiriyle Bağdaşmayan Projeler k< 8.7: NBDX> NBDY , İVOY > İVOX FARKLI KARARLAR k> 8.7: NBDY> NBDX , İVOY > İVOX UYUŞAN KARARLAR NBD X Y IRRY 8.7 % IRRX 28

NBD Profillerinin Kesişme Noktasını Nasıl Buluyoruz? Projeler arasındaki nakit akış farklarını hesapla. 2. Bu nakit akış farkları için bulacağınız İVO NBD profillerinin kesişme noktasıdır. 3. Hangi projenin nakit akışını hangisinden çıkardığınız önemli değildir ancak ilk nakit akışınızın negatif olması size kolaylık sağlayacaktır. 4. Eğer NBD profilleri kesişmiyorsa projelerden biri diğerine üstün geliyor demektir. 29

NBD Profillerinin Kesişmesi için (NBD’le İVO’nın proje kabul/red kararında uyuşmamaları için) iki sebep: 1) Proje büyüklüklerinin farklı olması: Yani bir projenin maliyeti diğer projeninkinden daha büyükse. 2) Nakit akışlarının zamanlama farkları: Yani projelerin nakit akışları zamanlaması öyledir ki bir projenin nakit akışları proje ömrünün ilk yıllarında daha büyükken diğer projenin nakit akışları proje ömrünün son yıllarında daha büyüktür. 30

Yeniden Yatırım Oranı Varsayımları NBD tekniği k oranında yeniden yatırım yapıldığını varsayar. İVO tekniği ise İVO’nında yeniden yatırım yapıldığını varsayar. Sermaye fırsat maliyeti olan k’da yeniden yatıım yapıldığını varsaymak daha gerçekçidir, bu yüzden NBD tekniği daha iyi bir tekniktir. Özellikle birbiriyle bağdaşmayan projeler arasında karar verirken NBD tekniği kullanılmalıdır. 31