KONU: MADDEYİ TANIYALIM HAZIRLAYAN: CAHİT KARADUMAN Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim bölümü Sınıf öğretmenliği Ana bilim dalı

BU BÖLÜMDE ÖĞRENECEKLERİMİZ

3- Maddelerin Sınıflandırılmasında Belirsizlik olabilir a) Maddenin Özelliği Ve Kullanım Alanı Arasındaki İlişki 4- Maddenin İşlenmesi Ve Dönüşümü

CEVAPLAYALIM 1- Çevremizde gördüğümüz maddeler birbirlerine benziyor mu? 2- Maddeleri birbirine benzeyen özelliklerine göre gruplandırmak isteseydiniz nasıl sınıflandırırdınız? 3- Maddelerin birbirinden farklı özellikleri nelerdir?

MADDE NEDİR? Uzayda bir yer kaplayan her şeye madde denir.Çevremize baktığımızda birbirinden farklı özellikleri olan canlı ya da cansız bir çok şey görürüz.Bunların hepsi birer maddedir. Oturduğumuz sıralardan, yediğimiz yiyeceklere, dev yıldızlardan gezegenlere, kullandığımız basit aletlerden bilgisayarlara, tek hücreli canlılardan karmaşık yapılı canlılara, gözümüzle görebildiğimiz bütün nesnelerden, göremediğimiz atmosferdeki gazlara kadar her şey maddedir.

Beş duyu organlarımızla maddelerin varlıklarını anlayabiliriz. NOT:Duyu organlarımızla algıladığımız ısı, ses, ışık, ve elektrik madde değildir.Bunlar birer enerji kaynaklarıdır.

CİSİM NEDİR? Maddenin şekil almış haline cisim denir. Madde doğada işlenmemiş halde bulunur. Örneğin ağaç bir maddedir. Ağaçtan elde edilen odun ise bir cisimdir. Aynı şekilde ağaçtan elde edilen masa, kitaplık da birer cisimdir. Altın bir maddedir ama altını işleyip, yani ona belli bir şekil verip bilezik ya da yüzük olduğunda buna cisim diyoruz.

AĞAÇ MADDE CİSİM

ALTININ DOĞAL HALİ ALTIN MADDE CİSİM

TOPRAK MADDE CİSİM

PETROL MADDE PLASTİK EŞYALAR CİSİM

BAKIR MADDE BAKIRDAN EŞYALAR CİSİM

KONU: MADDENİN NİTELENMESİ

NİTELİK: Bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka şeylerden ayıran özelliklere nitelik denir. NİTELEME; Bir şeyin nasıl olduğunu belirtmek demektir. Bir maddenin de duyu organlarımız yardımıyla özelliklerini söyleyebiliriz.

1.Esnek Maddeler – Esnek Olmayan (Berk) Maddeler Elinize bir silgi ve bir kalem alınız. İkisini de bükmeye çalışınız. *Maddelerden hangisi büküldü, hangisi bükülmedi? *Bükülen madde daha sonra eski haline döndü mü? Esnek Maddeler: Bükülebilen ve daha sonra tekrar eski halini alan maddelere esnek maddeler denir. Esnek Olmayan (Berk ) Maddeler: Bükülmeyen ve esnemeyen maddelere berk maddeler denir.

2. Saydam Maddeler - Opak Maddeler Pencereden dışarıya bakın. Dışarıda neler olduğunu görebiliyorsunuz değil mi? Şimdi de duvara bakarak arkasını görmeye çalışın.Duvarın arkasında neler olduğunu görebiliyor musunuz? Saydam Maddeler: Cam, şişe gibi baktığımızda içini ya da arkasını görebildiğimiz maddelere saydam maddeler denir. Opak Maddeler: Baktığımızda içini ya da arkasını göstermeyen maddelere opak maddeler denir.

3. Parlak Maddeler - Mat Maddeler Cam bir şişeyi elinize alınız.Ve ışığa doğu tutunuz. Işığı yansıtıyor mu? Aynı şekilde süngeri ışığa tutunuz.Işığı yansıtıyor mu? Parlak Maddeler: Cam, altın, gümüş gibi ışığı yansıtan, ışıltı saçan maddelere parlak maddeler denir. Mat Maddeler: Sünger, un gibi ışığı yansıtmayan maddelere mat maddeler denir.

4. Sert Maddeler - Yumuşak Maddeler Tebeşiri elinize alınız ve sıkınız. Neler hissediyorsunuz? Aynı şekilde süngeri elinize alarak sıkınız.Tebeşirden farkı ne? Sert Maddeler: Tahta, duvar gibi çizilmesi, kırılması, buruşması, ya da çiğnenmesi zor olan, kolayca eğilip bükülemeyen maddelere sert maddeler denir. Yumuşak Maddeler: Sünger, un gibi kolayca bükülebilen, üzerine bastırıldığında çukurlaşan maddelere yumuşak maddeler denir.

5. Kokulu Maddeler - Kokusuz Maddele: Kolonyayı alarak koklayınız. Bir kokusu var mı? Suyunuzu koklayınız. Bir koku alabiliyor musunuz? Kokulu Maddeler: Kokladığımız zaman belli bir kokusu olan maddelere kokulu maddeler denir. Kokusuz Maddeler: Herhangi bir kokusu olmayan maddelere kokusuz madde denir.

5. Katı Maddeler - Sıvı Maddeler Bir bardak alarak içine biraz su dökünüz.Su bardağın şeklini aldı mı? Aynı bardağın içine silginizi atınız.Silginin şekli bardağın şeklini aldı mı, yoksa şekli aynı kaldı mı? Katı Maddeler: Belirli bir şekli olan ve bu şekli koruyan maddelere katı maddeler denir. Sıvı Maddeler: Belirli bir şekli olmayan ve içine girdiği kabın şeklini maddelere sıvı maddeler denir.

MADDENİN HAL DEĞİŞİMİ KATI HALİ: SIVI HALİ: GAZ HALİ: Katı maddelerin belirli bir şekli vardır. Dışarıdan bir etki olmadıkça şekilleri değişmez. Katıların bu özelliği sayesinde sıra, masa, tekerlekli sandalye, çanta gibi eşyaları rahatça kullanabilmekteyiz. .

SAF MADDE, KARIŞIMLAR ,ÇÖZELTİLER SAF MADDELER; Çevremizdeki bazı maddeler saf durumundadır. İçlerinde kendinden başka madde bulunmayan maddelere saf maddeler denir. Şeker, tuz, cam, altın, alüminyum gibi maddeler saf maddelerdir. KARIŞIMLAR Çevremizdeki bir çok madde karışımlar halindedir. Birden çok saf maddelerin kendi özelliklerini kaybetmeden bir araya gelmesiyle oluşan maddelere karışım denir. Toprak, şekerli su, limonata, ayran, ekmek, süt, reçel, bal, hava, deniz suyu, harç karışımdır

ÇÖZELTİLER Katı sıvı yada gaz bir maddenin bir sıvı içerisinde dağılması sonucu oluşan saydam sıvı karışımlarına çözelti denir. Şekerli ve tuzlu su, maden suyu, gazlı içecekler, deniz suyu çözeltilere örnektir. Şeker, tuz gibi maddeler suda erimezler, çözünürler BİLELİM Deniz suyu bir çözeltidir. Fakat tüm denizlerde tuzluluk oranı aynı değildir. Örneğin Akdeniz Karadeniz’e göre daha tuzludur. Bunun nedeni Akdeniz’de buharlaşmanın, Karadeniz’de ise yağışların fazla oluşudur

YAPAY ve DOĞAL MADDELER DOĞAL MADDELER Doğadan olduğu gibi yada çok hazla yapısal değişikliğe uğramadan elde edilmiş maddelere doğal maddeler denir. Doğal maddelerin bazıları da çeşitli işlemlerden geçirilerek kullanılır. Örneğin tuz doğal bir maddedir ve doğadan elde edildiği gibi kullanıla bilir. Şekerde doğal bir maddedir ve şeker pancarının yada şeker kamışının işlenmesi sonucu elde edilir. Ağaçtan elde edilen kereste ve tahta doğal bir maddedir.

YAPAY MADDELER Doğal olmayan yollardan elde edilen maddelere yapay maddeler denir. Yapay maddeler doğadan oluşturulmuş maddelerdir. Plastik, naylon, telefon, yapay gübre, yapay ipek, yapay şeker gibi günlük yaşantımızda kullandığımız doğal olmayan sayısız madde, cisim, eşya, malzeme ve alet vardır.

HEPİNİZİ ÇOK SEVİYORUM !