Akut böbrek hasarı: Tanım, sınıflama, erken tanı biyolojik göstergeleri Dr. Nahit Çakar İstanbul Tıp Fakültesi Anesteziyoloji Anabilim dalı Yoğun Bakım Bilim dalı
Akut renal yetersizlik (Acute renal failure:ARF) Fizik travma, enfeksiyon, inflamasyon, veya toksisite nedenli ani başlangıçlı renal yetersizliktir. Semptomlar üremi, oligoüri veya anüri ile hiperekalemi ve pulmoner ödemi içerir. Üç tiptir prerenal, azalmış sistemik perfüzyon ve renal kan akımı ile birliktedir. Örn: hipovolemik şok veya konjestif kalp yetersizliği renal, Renal parenkimal hastalıklarla birliktedir ; Örn: tubulointerstisyal nefrit, akut interstisyel nefrit, veya nefrotoksite; postrenal, idrar akımının obstruksiyonundan kaynaklanır
ALI/ARDS Report of American-European consensus ICM 1994 20:225-232 Akut başlangıç AP grafide bilateral infiltratlar PaO2/FiO2300 / PaO2/FiO2200 (PEEP’ten bağımsız) PCWP 18 veya sol atrial hipertansiyonun klinik bulgularının yokluğu Yapay solunum Kaçınılmaz Hayat kurtarıcı
1991’de ACCP/SCCM
SIRS- SEPSİS ALI-ARDS RIFLE AKI
RIFLE 2000 yılında ADQI (Acute Dialysis Quality Initiative) grubu tarafından geliştirildi. Akut böbrek yetersizliği konusunda aynı dilin konuşulmasını, Çalışmaların ve araştırmaların kıyaslanabilirliğini, Farklı merkezlerin bir arada çalışmalarını, Epidemiyolojik çalışmaların oluşturulmasını sağlamıştır. (1)Crit Care. 2006;10(3):R73. Epub 2006 May 12
RIFLE SINIFLAMASI AMACI Böbrek yetmezliğinin değerlendirilmesi Böbrek yetmezliğinin evrelenmesi İnsidans belirlemek(1) MORTALİTE ile korele(2) (1) Intensive Care Med. 2007 Mar;33(3):409-13. Epub 2006 Dec 13 (2)Crit Care. 2005 Oct 5;9(5):523-7. Epub 2005 Aug 19
RIFLE Sınıflaması (Injury) (Failure) (Loss) (End-stage) (1) Intensive Care Med. 2007 Mar;33(3):409-13. Epub 2006 Dec 13
AKIN Acute kidney injury network Pek çok nefroloji ve yoğun bakım derneği 2005 yılında Amsterdam’da 2 günlük konferans
AKI Sınıflaması Kreatinin Değeri İdrar Çıkışı Evre I Kreatininde >0.3mg/dl yada 1,5-2 kat artış < 0.5 ml/kg/saat > 6 saat Evre II Kreatininde >2-3 kat artış >12 saat Evre III Kreatininde >3 kat yada >4mg/dl üzerine artış (en az 0.5mg/dl↑ akut) < 0.3 ml/kg/saat >24 saat veya anuri 12 saat
ITF YBÜ RIFLE ve AKI Yoğun Bakım Ünitelerinde renal sorunların sınıflanmasında RIFLE ve AKI sistemlerinin işlevselliğini değerlendirmek ve evrelemenin MORTALİTE ile korelasyonunu araştırmak.
Hastalar ve yöntem İÜ. İstanbul Tıp Fakültesi Anesteziyoloji Anabilim dalı Yoğun Bakım Servisi 2007 yılının ilk yarısı 487 hasta Retrospektif olarak APACHE skoru, SOFA skoru RIFLE sınıflamasını ve AKI sınıflamasını belirledik.
Yaş ortalaması: 55,04 ± 7,2 K: %58, E: %42 Cerrahi: %65,7 Medikal: %33,2
Bulgular: 487 hastadan Ölen hastaların: 388 hasta RIFLE sınıflamasına göre renal fonksiyonlar açısından normal olarak saptandı (%80). 99 RIFLE sınıfında 384 hasta AKI sınıflamasına göre renal fonksiyonlar açısından normal olarak saptandı (%79). 103 AKI sınıfında Ölen hastaların: Ortalama giriş değeri ROC Analizi P değeri SOFA 7,98 (±2,5) ROC: 0.88 p<0,05 APACHE 17,8 (±8,65) ROC: 0.81
Giriş RIFLE ve AKI Sınıflamasına Göre Mortalite Oranları: P değeri R /Evre I (n: 53/57) %18,9 %18,4 >0,05 I/Evre II (n:11/11) %45,5 %46,2 FLE/Evre III (n:35/35) %55 %52,8 Her iki hasta grubu benzer idi (p>0.05).
Evreleme ile Mortalite artışı RIFLE R %18,9 I %45,5 F %60 AKI Evre I %18,4 Evre II %46,2 Evre III %52,8 %60 %61 %18 %12 R vs I p<0,05 I vs F Evre I vs II p<0,05 Evre II vs III
Sonuç-1 RIFLE ve AKI tanımlama sistemleri; yoğun bakım ünitelerinde renal sorunların sınıflanmasında kullanılabilir. Derecelendirmedeki artış mortalite artışı ile korele bulunmuştur. Mortalite belirleme açısından karşılaştırıldığında RIFLE ve AKI arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.
Sonuç-2 Çalışmamızda SOFA skoru mortalite açısından en belirleyici skorlama sistemi olarak bulunmuştur. Beş farklı organ yetmezliğini değerlendirilmesine bağlanmıştır. ROC Analizi SOFA 0,88 APACHE 0,81 RIFLE 0,69
The RIFLE criteria and mortality in acute kidney injury: A systematic review. Ricci ve ark.: Kidney Int 2008,73:- 538-546.
NEDEN YENİ: SERUM KREATİNİNİN SORUNLARI Emerging urinary biomarkers in the diagnosis of acute kidney injury Prasad Devarajan Expert Opin Med Diagn. 2008 April ; 2(4): 387–398. Yaş, cinsiyet, kas kitlesi, kas metabolizması, kullanılan ilaçlar ve hidrasyon tablosundan etkilenir. Renal rezervin yüksek olması nedeniyle böbrek fonksiyonunun önemli bir kısmı hasara uğramadan değişmeyecektir. GFR düşük hız aralığında kreatinin artmış tübüler sekresyonu renal fonksiyonların yanlış yüksek tahmin edilmesine yol açar. GFR’nin akut değişikliklerinde hasardan 2-3 gün sonra dengelenme oluşuncaya kadar böbrek fonksiyonunu doğru yansıtamaz
NEDEN YENİ; Diğer Emerging urinary biomarkers in the diagnosis of acute kidney injury Prasad Devarajan Expert Opin Med Diagn. 2008 April ; 2(4): 387–398. Hasarın primer odağını belirlemek (proksimal tübül, distal tübül, interstisyum, vasküler yapılar); Böbrek yetersizliğinin süresini belirlemek (AKI, kronik böbrek yetersizliği veya ‘akut-üstü-kronik’); AKI alt tiplerini ayırma (prerenal, renal, veya postrenal); AKI etyolojisini ayırma (iskemi, toksinler, sepsis, veya kombinasyon) AKI’yi diğer böbrek hastalıklarından ayırma (uriner trakt enfeksiyonu, glomerulonefrit, interstitial nefrit); Risk ve prognoz belirleme (AKI süresi ve ciddiyeti, renal replasman tedavisine gereksinim, hastane kalış süresi, mortalite); AKI seyrini tanımlama AKI’ye yönelik girişimlerin monitorizasyonu
YENİLER NASIL OLMALI Emerging urinary biomarkers in the diagnosis of acute kidney injury Prasad Devarajan Expert Opin Med Diagn. 2008 April ; 2(4): 387–398. Noninvazif ve kolayca elde edilen kan veya idrar örneğinde yatak başında veya standart klinik laboratuarında uygulanabilir Standart inceleme yöntemi ile hızlı ve güvenilir şekilde ölçülebilmeli Yüksek duyarlılıkta olup erken teşhisi kolaylaştırmalı AKI’ye özgün olmalı ve alt grupları ve etyolojileri ayırmalı Receiver-operating characteristic (ROC) eğrilerinde güçlü biomarker özellikleri sergilemeli
NGAL 25-kDa protein; nötröfillerden, gelatinaze kovalan olarak bağlı Normalde böbrek, akciğer, mide ve kolonda çok az miktarda bulunur Hasarlı epitel düzeyini ↑ İskemik ve nefrotoksik hasar sonrası hayvan modellerinde erken ve belirgin olarak ↑ Bu protein AKI gelişiminden kısa süre sonra kolayca kanda ve idrarda bulunur.
IL-18 AKI gelişimini takiben proksimal tübüllerde ayrışır İntrasellüler sistein proteaz, caspase-1, IL-1’i değiştirir ve IL-18’i aktive eder IL-18 aktif şekli idrara geçebilir Bir çalışma göstermiştir ki idrarda IL-18 AKI hastalarında belirgin olarak artarken Üriner infeksiyonlu , kronik böbrek yetersizlikli, nefritik sendromlu ve prerenal yetersizlikli hastalarda yükselmez.
Cystatin C Bütün çekirdekli hücreler tarafından sabit hızda sentezlenip kana salgılanan sistein proteaz inhibitörüdür. Glomerül tarafından serbestçe tamamen filtre olur. Proksimal tübül tarafından tamamen reabsorbe edilir ve hiç sekrete edilmez. Kan düzeyi yaş, cinsiyet, ırk, veya kas kitlesinden etkilenmez. kronik böbrek hastalarında serum kreatininden daha iyi glomerül fonksiyonunu gösterir. Cystatin C’nin üriner atılımı AKI’li hastalarda renal replasman tedavisi gereksinimini bir gün önceden öngörür ( AUC of 0.75 ) YBÜ’sinde %50 serum cystatin C artışı AKI’yi serum kreatinin artışına göre 1-2 gün önceden öngörür (AUC 0.97 ve 0.82, sırası ile)
KIM-1 Hayvan modellerinde iskemik veya nefrotoksik AKI tablosunda dedifferansiye proksimal tübül hücrelerinden salgılanan transmembran proteindir İdrarda kolayca tespit edilir AKI gelişmiş olgularda (birincil olarak iskemik) böbrek biyopsisinde proksimal tübüllerde belirgin indüklendiği tespit edilmiştir Üriner KIM-1 iskemik AKI ile prerenal azotemi ve kronik renal hastalığı ayırmaktadır Kontrastın indüklediği AKI’de uriner KIM-1 artışı yoktur.
KIM-1 Üriner AKI paneli için umut vaadeden aday İskemik veya nefrotoksik böbrek hasarına özgündür Kronik böbrek hastalığından veya uriner trakt infeksiyonlarında etkilenmez AKI tiplerini birbirinden ayırmada kullanılabilir Erken biomarker olması sınırlıdır uriner KIM-1 artışı ilk zaradan 12-24 saat sonradır Diğer biomarkerlarla birlikte NGAL ve IL-18, KIM-1 AKI teşhisine özgünlük kazandırabilir.
Sonuç Yeni terminoloji Yeni biyolojik göstergeler Birlikte çok branşın yer aldığı çalışma GELECEĞİMİZİ AYDINLATACAK