KOORDİNASYON ve DENGE Ders : Özel Antrenman Yöntemleri Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Mustafa AKGÜN İstanbul, 2005

Koordinasyon Nedir? “Amaca yönelik bir hareketle iskelet kasları ile merkezi sinir sisteminin uyum içinde çalışması, etkileşimi”ni ifade eden bir terimdir. ya da… MSS ile iskelet kaslarının amaçlı bir hareket için ortak olarak çalışması ve hareket akışının yönlendirilmesi.

Nörofizyoloji ve Koordinasyon Merkezi Sinir Sistemi Agonist / Antogonist Sabit >> İyi Koordine Edilmiş>> Etkin>> Mükemmel Beceri

Koordinatif Yeteneklerin Bileşenleri Kinestetik Ayrımlama Mekansal Oryantasyon Denge Ritim Karmaşık Reaksiyon Yetenekleri

Nörofizyoloji ve Koordinasyon (Son…) Kas İçi (İntramuskuler) Koordinasyon Kaslar Arası (İntermuskuler) Koordinasyon

Çok Yönlü>>>Öncelikli ! Koordinasyon Türleri (1) Koordinasyon ile İlgili Farklı Sınıflama Yaklaşımları… Genel Koordinasyon : Çok Yönlü>>>Öncelikli ! Özel Koordinasyon : Hızlı, Akıcı, Ekonomik, Ritm, Tekrar Edilebilir.

Sabit, Tekrarlı Motor Aktivite. Koordinasyon Türleri (2) Koordinasyonla İlgili Farklı Sınıflama Yaklaşımları Kapalı Beceri Koordinasyonu :Spor Tekniği Sabit, Tekrarlı Motor Aktivite. Örnek : Atletizm (koşular), yüzme serbest stil. Açık Beceri Koordinasyonu : Taktiksel Amaçlı Hareketler

Koordinasyon Türleri (3) Koordinasyonla İlgili Farklı Sınıflama Yaklaşımları Kaba Koordinasyon : Büyük Kas Grupları İnce Koordinasyon : Daha Küçük Kas Grupları

Koordinasyon Özellikleri Zorluk Derecesi Doğruluk Düzeyi Edinme Süresi

Koordinasyon Gelişiminde Dikkat Edilmesi Gerekir !!! Yüklenmeler Kademeli Olarak Arttırılmalı Yeni Hareketler Yeterli Sayıda Öğretilmeli Doğru Teknik (Göster = İste) Bireysel Farklılıklara Dikkat Alıştırmaların Süratini Sürekli Değiştirmeli Fiziksel Ortam Değiştirilmeli (Kolay > Zor)

… Çalışmalar Süre Uyumlu Olmalı Spor Dalına Özel Koordinasyon Gelişimi İhmal Edilmemeli Dinlenik İken Çalışmalı (Yorulduysan Bırak!) Genellikle 1 Birim Antremanda Antrenmanın Ana Devrenin Başlangıcında… Testler ile Beraber Gelişim Gözlenerek Değerlendirilmeli Yardımcı Ekip ve Malzeme Yeterli Olmalı

Koordinasyon Antrenmanlarında Metodolojik Prensipler Branşa özgü koordinasyon gelişimi İçin Uygun Yaş 7–11 Arasıdır. Genel ve Özel Koordinasyon Farklılığını Gözönünde Tutmak Gerekir. Görsel Bilgi Girişinden Yararlanılmalıdır. Sözel Bilgi Girişinden Yararlanmalıdır. Hareketlere Yumuşak ve Dikkatli Başlamalıdır. ……

…. Antrenman Yöntemleri ve Hareket Sürekli Değiştirilmelidir. Kompleks Hareketler Kullanılmamalıdır. Psiko-fizik fonksiyonlardan yararlanmalıdır. Branşlara Göre Farklılıklar Uygulanmalıdır. Hareketler Yorgunken Yapılmamalıdır.

Koordinasyon Antrenmanlarında Metodolojik Prensipler Çocukluktan Ergenliğe Koordinasyon Okul Öncesi Yaşlarda Erken (Birinci) Okul Döneminde Geç Çocukluk (İkincil Okul) Döneminde Ergenlikte Durum

Koordinasyonu Etkileyen Faktörler Sporsal Zeka Duyu Organlarının Hassaslığı Antrenman Düzeyi Hareket Deneyimi Cinsiyet Yorgunluk

DENGE ve Çocuk Hareket… Çocuklukta…

Motor Gelişim >> Motor Beceri

Motor Gelişim Alanları Küçük Kas Hareketleri (Nesneleri Kullanma) Büyük Kas Hareketleri (Bedeni Kullanma) Lokomotor Hareketler : Yürüme, Koşma Lokomotor Olmayan Hareketler : Dönme, Eğilme, Salınım. Denge (Stabilite) : Statik ve Dinamik

Denge (Tanımlar) Ekonomi...Politika...Sosyoloji... Mekanik...Biyoloji...vs. Her yerde dengeden bahsedilir. Genellikle üniteler, bireyler, toplumlar,organizmalar arasındaki sağlıklı bir uyumu ifade eder. Denge, organizmanın sensoriyel organlarından biridir (5 duyu gibi. En eskisi ama en az bilinenidir.) Denge: Lokomotor sistemin statik ve dinamik olarak uyum içinde işlev gördüğü durumlar. Denge: Vücudun sabit bir pozisyonda kalma yeteneği veya dış kuvvetlere karşı kararlı hareketler yapabilmesidir. Denge: Kişinin yerçekimi merkezinin algısal çerçevede dayanma yüzeyi alanı içinde tutabilmesidir (Üneri,2004)

Dengenin Biyomekanik İncelenmesi Yer Çekimi Merkezi (Ağırlık Merkezi) Yer Çekimi Çizgisi (Vektör) Destek Tabanı

Dengenin Biyomekanik İncelenmesi (Devam) “Dengenin Kontrolü” Dayanma Yüzeyinin Geniş Olması Vücut Ağırlık Merkezinin Dayanma Yüzeyine Yakın Olması Yer Çekimi Hattının Ağırlık Merkezi veya Yakınından Geçmesi Vücut Yer Çekimi Hattının Destek Alanının İçine Düşmesi

Statik ve Dinamik Denge Sabit Bir Noktada Dengeyi Sağlayabilme Hareket Halindeyken Dengeyi Koruyabilme

Dengenin Nörofizyolojik İncelenmesi İç Kulak (Vestibular Sistem) Proprioseptörler Serebellum Medulla Spinalis, Gözler …Koordineli Çalışırlar…

Denge Becerisi Çocuklarda… Yaş Cinsiyet ‘e göre gelişim…

DENGE GELİŞİMİ Çocuklarda 15. ay - 12 yaşa kadar: Postür kontrolü ve denge becerisi gelişimi geçiş dönemi. Bu çağda çocukların vücut salınımları hızı ve genişliği küçük gövdelerine rağmen daha fazladır. Bebeklikte ve ihtiyarlıkta yürüyüş benzerdir (yanlara doğru adımlama dengeyi kolaylaştırır.) 8 ve 9 yaşına kadar kızlar erkeklerden daha becerikli bulunup dinamik denge ölçümleri aynı seviyede çıkmıştır.

DENGE GELİŞİMİ 8-9 yaşa doğru statik ve dinamik denge gelişimi yavaşlar;12 yaşa doğru yeniden hızlanır. Statik Denge için: 2-12 yaş arasında gelişir.8-10 Yaş arası yavaşlar.Kız ve erkekler arasında bir farklılık görülmemiş. Statik denge bir çok değişken tarafından etkilenir.Bu yüzden tek bir denge testi ile kesin olarak ölçülemez (Payne ve Larry,1991)

Denge Egzersizleri Çizgi, ip, denge kalası üzerinde yürüyüş, duruş ve dönüşler Temel cimnastik duruşları Eşli denge egzersizleri Yer hareketleri (Taklalar, yuvarlanmalar) Sıçramalar, atlamalar, sekmeler Bisiklet, paten kullanma Denge tahtası egzersizleri Denge topu egzersizleri

Denge Testleri ve Bitiriş

KAYNAKLAR Measurement By The Physical Educator – David K. MILLER Principles And Labs For Physical Fitness – W. W. HOOGER S. A. HOOGER Sporda Yetenek Beceri Ve Performans Testleri – Dr. A. KAMAR Normal Ve İŞİTME Engelli Çocuklarda Denge Alıştırmalarının Denge Becerilerine Etkisinin Araştırışlması – Yüksek Lisans Tezi Çocuklarda Motor Gelilşim – D. S. ÖZER Çocuk Ve Spor – S. MURATLI Antrenman Bilimi – M. F. ACAR Futbol Antrenmanının Bilimsel Temelleri – M. GÜNAY İ.A. YÜCE