FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Bir türün neslini devam ettirebilmesi için değişen çevre koşullarına karşı sürekli uyum sağlayabilme yeteneğinde olması gerekir. Canlıların bulunduğu ortam koşullarına uyum sağlayarak yaşama ve üreme şansını arttıran kalıtsal özellikler kazanmasına adaptasyon denir.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Canlılar beslenme, barınma, savunma, avlanma, üreme gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürebilmek ve iklim koşullarına uyum sağlayabilmek için adaptasyon gösterirler.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Adaptasyonun Özellikleri 1- Adaptasyon sonucu canlılar bulundukları ortama uyum sağlar. 2- Adaptasyonda gen yapısı değiştiğinden kazanılan karakterler kalıtsaldır ve nesillere aktarılır. 3- Adaptasyonlar biyolojik çeşitliliğe ve evrime katkıda bulunur. 5- Adaptasyon sonucu canlılarda meydana gelen değişmeler uzun zamanda oluşur. 6- Farklı ekosistemde yaşayan canlılar bu ekosisteme uyum sağlayabilmek için farklı adaptasyonlar geçirirler. 7- Aynı ekosistemde yaşayan farklı tür canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için benzer adaptasyonlar geçirirler.

Adaptasyon Örnekleri FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Hörgüçlerinde yağ depolayabilme yeteneği olan develer yeterli yiyecek bulamayınca hörgüçlerindeki yağı kullanır. Uzun bacakları, yumuşak ve geniş ayakları kumda yürümesini kolaylaştırır. Ayrıca koruyucu kirpiği, tüylü kulak delikleri, gereğinde kapanabilen burun delikleri, kum fırtınası gibi elverişsiz çevre koşullarına uyum sağlamasına yardımcı olur.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Örümcekler avlarını yakalayabilmek için ağ örerler.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Yırtıcılar zebraların bir arada durduklarında dikey çizgilerinden dolayı sürüyü bir bütün olarak algılarlar. Bu durumda avcı, avlayacağı zebrayı seçmekte güçlük çeker, bu da zebralar için bir korunma yoludur.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Ördeklerin suda ilerlemelerini kolaylaştıran perdeli ayakları vardır.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Köpek balıklarının sırt ve karın bölgesinin renginin farklı olması, suyun alt ve üst kısmından görünmesini engeller. Bu yüzden av olmaktan kurtulur ve kendi avlarını daha kolay yakalayabilir.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Bukalemun ortam rengine uyum sağlayarak renk değiştirir ve kendini kamufle eder.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Kartal, şahin ve atmaca gibi yırtıcı kuşların gaga ve pençe yapıları avlarını yakalayacak ve parçalayacak şekildedir.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Bir çöl bitkisi olan kaktüs gövdesinde su depolar. Yapraklarının diken şeklinde olması su kaybını önler.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Sulak alanlarda yaşayan nilüferin geniş yüzeyli yaprakları ve yapraklarında hava depolayan hava boşlukları vardır.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Farklı ekosistemde yaşayan canlılar bu ekosisteme uyum sağlayabilmek için farklı adaptasyonlar geçirirler. Sıcak bölge tilkileri uzun bacaklı ve uzun kulaklı iken soğuk bölge tilkileri ise kısa bacaklı ve kısa kulaklıdır.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Su kaplumbağasında üyeler yüzmeyi sağlamak için palet şeklinde iken kara kaplumbağalarında beş parmaklı olup yürümeyi sağlamak için ayak şeklindedir.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Aynı ekosistemde yaşayan farklı tür canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için benzer adaptasyonlar geçirirler. Kutuplarda yaşayan ayılar ve tilkiler beyaz renkli, geniş ayaklı, kalın tüylü ve kalın yağ tabakasına sahiptir.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Lamarck Darwin Canlıların başlangıçtaki durumlarından günümüze kadar geçirdiği değişimlerin tümü evrim olarak tanımlanır. Evrim, zaman içinde bazı türlerin yok olmasını, yeni türlerin oluşmasını ve türlerdeki değişmeleri açıklar. Evrim ile ilgili gözlemler yapan ve bunları kitap olarak yayımlayan ilk araştırmacılar Lamarck ve Darwin'dir.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Lamarck evrimle ilgili iki görüş ortaya atmıştır.   1. Kullanma ve Kullanmama Görüşü: Fazla kullanılan organ gelişerek daha etkili bir yapıya dönüşürken kullanılmayan organ körelerek zamanla kaybolmaktadır. 2. Kazanılan Karakterlerin Kalıtımı Görüşü: Çevre şartlarının etkisiyle bireyde oluşan ve sonradan kazanılan özellikler kalıtsaldır ve oğul döllere aktarılır. Sonradan kazanılan karakterler yalnız vücut hücrelerinde meydana gelir. Halbuki kalıtsal özellikler eşey hücreleri ile sonraki nesillere aktarılır. Çevre koşullarının etkisi ile ortaya çıkan özellikler modifikasyon olup nesilden nesile aktarılmaz. Bu sebeple Lamarck’ın görüşü geçerliliğini yitirmiştir.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Darwin’in görüşleri   Tüm canlılar yaşam mücadelesi verir. Bir türdeki bireyler arasında varyasyonlar (tür içi çeşitlilik) vardır. Ortama uyum sağlayanlar hayatta kalır, uyum sağlayamayanlar ise yok olurlar. (Doğal seçilim) Canlılar yaşama ve üreme şanslarını arttıran özelliklerini nesilden nesile aktarırlar. (Adaptasyon) Eski türlerden zamanla yeni türler oluşur. Darwin'in o yıllarda öne sürdüğü görüşleri ve bulguları günümüzde de hâlâ araştırılmakta ve bu konuda elde edilen bilimsel veriler farklı görüşlerce farklı yorumlanmaktadır.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Darwin’e göre başlangıçta uzun ve kısa boyunlu zürafalar vardı. Kısa boyunlu zürafalar ağaçların tepesindeki yapraklara ulaşamadığı için zamanla elendi. Uzun boyunlu zürafalar ise ağaçların tepesindeki yapraklara ulaşabildikleri için günümüze kadar geldi. Lamarck'a göre zürafaların boyunları daha kısaydı. Zürafalar ağaçlardaki yapraklara uzanabilmek için sürekli boyunlarını gerip uzatmak zorunda kaldılar. Böylece bireylerin boynu uzadı ve kazandıkları uzun boyunluluk karakterini daha sonraki nesillere de aktardı. Sonuçta uzun boyunlu zürafalar evrimleşmiş oldu.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Doğal Seçilim: 1800'lü yılların ortasına kadar İngiltere'de yaşayan açık renkli kelebekler, ağaçların gövdelerine yapışmış açık renkli likenler üzerinde yaşıyorlardı. Böylece kelebeklerin kuşlar tarafından fark edilip avlanması zordu. Sanayi devrimiyle birlikte fabrika bacalarından çıkan kurumlar yüzünden çevre kirlendi ve açık renkli kelebekler daha belirgin hale gelerek kolayca avlanmaya başladılar. Koyu renkli kelebeklerin sayısı arttı. Bu çevre şartlarına uyum sağlayan koyu renkli kelebeklerinin yaşama şansı artarken açık renkli kelebeklerin azalması doğal seçilime örnektir.

FEN ve TEKNOLOJİ / ADAPTASYON VE EVRİM Canlıların bulunduğu ortam koşullarına uyum sağlayarak yaşama ve üreme şansını arttıran kalıtsal özellikler kazanmasına adaptasyon denir. Evrim, zaman içinde bazı türlerin yok olmasını, yeni türlerin oluşmasını ve türlerdeki değişmeleri açıklar. Lamarck ve Darwin evrimle ilgili araştırmalar yapan bilim insanlarındandır.