NEMATODA: NEMATODLAR (Yuvarlak solucanlar) Genel özellikler 1. Vücutları segmentlere ayrılmamış ve silindir şeklindedir 2. Vücut yüzeyleri kütikülle örtülüdür. 3. Yalancı bir vücut boşlukları vardır ve ağızla başlayıp anüsle biten bir sindirim sistemleri blunur. 4. Ayrı eşeylidirler. 5. Üreme, sinir ve boşaltım sistemleri vardır. 6. Yaşam döngülerinde: yumurta( ovipar, ovovivipar ve vivipar)- larva( 4 dönem)- erişkin dönemleri vardır. 7. Vücut dıştan içe doğru a. Renksiz, hücresiz, ölü kütikül tabakası b. Kütikül tabakasını salgılayan hipodermis c. Kas tabakası d. Yalancı vücut boşluğu ve iç organlar yer alır

Nematodlar insan vücudunda nerelere yerleşir? Sindirim sistemi İnce bağırsak Kalın bağırsak Dolaşım sistemi Deri ve deri altı dokularında Plevra, periton, perkardial boşluklar

Ascaris lumbricoides ve Askaryaz

Yapı Erişkini krem, beyaz renkte Ön uçta üç dudak var İki uca doğru incelen vücut kütikül ile kaplı Erkek 15-20 cm uzunluğunda, 3-4mm çapındadır. Arka ucu karın yüzüne doğru kıvrılmıştır. Arka uçta çiftleşmeye yarayan iki spikül bulunur. Üreme organı testis, vas deferens ve atar kanaldan oluşur. Dişi 20-40 cm uzunluğunda 5mm çapındadır.Arka uç konik sonlanır. Vulva vücudun arkasının önündedir.Vulva civarında genital girdle denilen bir daralma bulunur. Genital organlar, vulva ve vagina dışında çifttir. Over, oviduct, seminal reseptakulum ve uterustan oluşur. Bir dişinin içinde 27 milyon yumurta bulunabilir.

Erişkin dişi ve erkek Ascarisler

Yapı Yumurtaları ovipardır. Yumurtaları iki tiptir Döllenmiş Döllenmemiş Yumurtanın kabuğu dıştan içe doğru şu tabakalardan oluşur a.Protein tabakası b.Membrana lucida c.Askarosit veya lipoidal vitellin zar

Evrim

Erişkin dişi A.lumbricoides

Akciğerde larva

Akciğerde larva

Tedaviden sonra düşürülen Ascarisler

Operasyonla çıkarılan ince bağırsak ve içindeki Ascarisler

Epidemiyoloji Dünyada kozmopolit bir dağılıma sahiptir. Altyapının gelişmediği, insan dışkısının gübre olarak kullanıldığı yerlerde daha sık görülür(%80). Irk ve eşeyin etkisi yoktur, Anaerop koşullarda ve 37 C de yumurta içinde embriyo gelişmez.

İmmunoloji Larvalara karşı bir bağışıklık gelişirken, erişkinlere karşı gelişmez. Enfekte kişilerde Ig E artar. Peritona ve diğer organlara giden askarislerin etrafında granulom oluşması hücresel bağışıklığa bağlıdır.

Klinik belirtiler ve Patoloji Askaryoz iki temel grupta incelenir 1.Larval askaryoz 2.Erişkin askaryozu Bağırsak askaryozu Bağırsak dışı askaryoz

Patogenez Larvalar karaciğer ve akciğerden geçerken bazı hastalık belirtilerine yol açarlar. Akciğerde löffler pnömonisi oluştururlar. Duyarlı kişilerde astım benzeri nöbetler görülür. Kanda eozinofillerin sayısı artar.

Erişkin ince bağırsakta yerleşir. Dişi bazı durumlarda, mideden geçip, yemek borusu yoluyla ağızdan, burundan, dış kulak yolundan gelebilir. Dişi parazit dar kanallara girmeye meyillidir(safra kanalı, pankreas kanalı, apandis gibi). Bağırsak askaryazında klinik belirtilerin şiddeti parazit sayısı ile ilişkilidir. Göbek etrafında ağrı İştah sapması İshal Ağızdan salya akması, burun kaşıntısı Dilde papillaların belirgin hale gelmesi Deri döküntüleri Bağırsak tıkanmaları

Bağırsak dışı askaryazda, Dişinin ağız, burun…gibi yerlerden çıkması Solunum yoluna girmesi, ölümle sonlanabilir. Pankreasa girebilir. Safra kanalına ve keseye girmesi Bağırsak delinmesi sonucu peritona geçmesi Apandise girip apandisit yapması Arteria pulmonalis kökünde, kalbin sağ ventrikülünde, beyin tabanında da ascarise rastlanmıştır.

Tanı Erişkin parazit Dışkı incelemesi Yumurta her zaman saptanabilir mi?

Tedavi Piperazin tuzları Levamisol Mebendazole Pyrantel pamoat

Ascaris lumbricoides, the large roundworm of humans Ascaris lumbricoides, the large roundworm of humans. In the foreground is a pile of Ascaris worms collected from people living in a small village in the south of India. The worms will mainly have come from children.

Korunma Toprakla temasın azaltılması Yiyecek ve içeceklerin iyi yıkanması Altyapının iyileştirilmesi İnsan dışkısının gübre olarak kullanılmasının önlenmesi

Çengelli solucanlar ve oluşturdukları parazitoz

Ancylostoma duodenale Necator americanus Ağız kapsüllerinde kesici plak ve dişlerin bulunuşu Erkeklerde arka uçta kaburgalı bir çiftleşme kesesinin bulunuşu ile diğer nematodlardan ayırt edilirler. Yurdumuzda doğu karadeniz ve doğu akdeniz bölgelerinde görülür.

Ancylostoma duodenale Erişkin pembe, beyaz renktedir. Ağız kapsülünde 2 çift diş bulunur. Erkek 8-11mm boyunda 0.4-0.5 mm enindedir. Spikül 2mm boyundadır. Kuyruk uçlarında kaburgalarla desteklenmiş çan şeklinde çiftleşme kesesi bulunur. Bursa kopülatriks denilen bu yapı 3er kaburgalıdır. Dişi 10-15mm boyunda ve 1mm enindedir. Yumurtalar 60/40 µm büyüklüğündedir. İçlerinde 6-8 blastomer bulunur. Erişkin 6-8 sene yaşar

Necator americanus Erişkinin ağız kapsülünde iki kesici plak vardır. Erkek 5-10 mm boyunda ve 0.5mm enindedir Spiküller 1mm kadardır. Çiftleşme kesesinin sırt kaburgası iki dala bölünmüştür, her dal da iki dalcığa ayrılır. Dişi 7-13.5mm boyunda ve 0.5mm enindedir. Yumurtalar 70/40 µm dir. A. duodenale’ye benzer Erişkin 4-5 yıl yaşar.

Evrimi

Tanı

Epidemiyoloji

Patogenez Deride Papüllü, veziküllü deri döküntüleri Kanda eozinofili Akciğerlerde Pnömoni, kuru öksürük, ses kısıklığı, yutma bozukluğu, farinkste kızarıklık ( çengelli solucan anjini) İnce bağırsaklarda Kusma, ishal, duodenit, karın ağrısı, anemi (demir eksikliği anemisi)hipokrom veya normakrom mikrositik anemi Travmatik etki jejunumda belirgindir.

Tanı Direkt inceleme Dışkı kültürü(Harada Mori)

Tedavi A.duodenale için, bephenium hydroxynaphthoate N.americanus için, etilen tetraklorür Mebendazole, Albendazole Semptomatik tedavi

Korunma Çıplak el ve ayaklarla toprakta çalışılmamalı, Altyapı iyileştirilmelidir.

Strongyloides stercoralis İnsan vücudunda sadece partenogenetik dişisi bulunur. Özgür yaşayan ve parazit olan nesilleri vardır. Parazitik nesilde 3mm uzunluğunda 0.034 mm çapında dişi bireyler görülür. İnsan vücuduna deriden girer. Bulaşmayı sağlayan evrim dönemi (infektif dönem) filariform larvalardır. Bulaşma topraktan larvaların deri yoluyla alınmasıyla veya otoenfeksiyonla yine deriden olmaktadır.

Strongyloides

Evrim döngüsü

epidemiyoloji Bu parazitoz güney Asya, Afrika, tropikal Amerika ve Avrupanın belli bölgelerinde görülür. Dağılımda, çevre sıcaklığı, nem oranı ve toprak yapısı önemli rol oynar. Yurdumuzdaki durumu henüz tam belirlenmemiştir.

Klinik belirtiler Larvalarla ilgili olan Deride Larva currens Akciğerde öksürük, hemoptezi Bağırsaktaki parazitle ilgili olan Uzun süreli ishal Karın ağrısı Zayıflama Ateş Kas ağrıları Sepsis eozinofili

Tanı Dışkı ve balgam direkt inceleme Harada- mori kültür seroloji

Tedavi İmmun yetersiz konakta ve normal konakta mutlaka tedavi edilmelidir. Tedavide,Thiabendazol, albendazol kullanılır. Korunma çengelli solucan infeksiyonlarındaki gibidir.

Trichostrongylus türleri Koyun, keçi gibi hayvanların bağırsaklarında yaşarlar, ancak zaman zaman insanın ince bağırsağında da yerleşebilirler. Kozmopolit bir dağılımları vardır. Yurdumuzda hem insanlarda hem de hayvanlarda görülür. Erişkinleri 4-6 mm uzunluğundadır. Bulaşma filariform larvaların ağızdan alınmasıyla olur.

Trichostrongyloides- yapı

İran, orta-doğu ülkeleri, Rusya, Kuzey Afrika ve uzak doğu ülkelerinde sık rastlanır. İnce bağırsakta travmatik etki oluşturur.Başlıca belirtiler anemi ve zayıflıktır. Tanısı dışkı incelemesi ile olur. Tedavide çengelli solucan ilaçları kullanılır. Korunmada, larvaları bulunduran bazı ot ve bitkilerin iyi yıkanarak veya pişirilerek tüketilmelidir.

Trichinella türleri T. spiralis T. nativa T. pseudospiralis T. nelsoni T. britovi

T. spiralis erişkini insanın ince bağırsağında, larval dönemi ise kaslarda yerleşerek hastalık oluşturur. Bu nedenle bazen doku nematodları arasında da ele alınabilir. İnsan bu parazit için hem son hem de ara konaktır. Dişi 3-4 mm uzunluğundadır. Vivipardır. Erkek 1.5 mm uzunluğundadır.Arka ucunda yalancı bursa denilen papillalar bulunur.

Evrim Dişinin doğurduğu larvalar dolaşımla çeşitli organlara dağılır; miyokardium,beyin…..fakat çoğunlukla çizgili kaslara yerleşirler.En sık olarak diyafragma, kaburgalar arası, dil, boğaz gibi bölgelerde bulunur. Kaslarda oluşan bu kist içindeki larva yıllarca canlı kalabilir, çoğunlukla 6-11 ayda kalsifiye olur. İnsan, bu larvaların bulunduğu domuz etlerini çiğ veya iyi pişmemiş olarak yediğinde enfekte olur. 48 saat içinde olgunlaşırlar ve çiftleşerek dişi bir hafta sonunda larva doğurmaya başlar.

Klinik belirtiler Kuluçka süresi ort. 9 gündür Erişkinlerin ve larvaların bağırsakta yerleşmesi akut enterit, baş ağrısı, bulantı ve kusmaya neden olur. Dışkı bol ve suludur. Larvaların dokulara yerleşmesiyle yüzde ve diğer bölgelerde ödem görülür. Anjin, bronşit, pnömoni, plevra ve periton yangıları, deride döküntüler,kanda eozinofili, kas ağrıları görülür.

Tanı Kas biyopsisi tanıda en güvenilir yöntemdir Tedavide thiabendazol ve diethylcarbamazine kullanılır Korunmada her tür çiğ et yemekten kaçınılmalıdır.

Capillaria philippinensis

Gonglonema pulchrum

Anisakis

Enterobius vermicularis ve enterobiyoz

E. vermicularis halk arasında kıl kurdu ya da oksiyur diye bilinir. Monoksen bir parazittir ve insana özgüdür. İnsanın kalın bağırsağında yaşar (özellikle çekum ve rektum bölgesinde)

Yapı Vücudu örten kütikül ön uçta genişler(alae), ağız üç dudakla çevrilidir. Erkek 3-6 mm boyunda, eni ise 1mmden azdır. Spikül tekdir. Dişi 8-13 mm uzunluğundadır,arka ucunda 2mm uzunluğunda kıl gibi ince bir uç vardır. Dişi ovovivipardır, uterusunda binlerce yumurta bulunur. Dişi bağırsak içine yumurtlamaz,anüsten çıkarak perianal bölgede yumurtlar.

Erişkinde yapı

Evrim

Bulaşma Otoenfeksiyon, Kirli parmaklar, yiyecek ve içeceklerle, Retroenfeksiyon

Klinik belirtiler ve patogenez Belirtiler parazitin sayısı ile doğru orantılı Parazit bağırsak çeperi ve peritona girebilir. Giriş yerlerinde sekonder enfeksiyonlar oluşturabilir. Bu parazitle ilgili; pelvik peritonit, over enfeksiyonları, karaciğerde granülom oluşumu bildirilmiştir. Apandisit oluşturabilir.

Klinik belirtiler ve patogenez Sindirim sistemi belirtileri Anüs-burun kaşıntısı (gece artan) Rektit (ıkıntı, ağrı, sık sık gelen dışkılama isteği) İştah sapması Karın ağrısı İshal Zayıflama…..

Klinik belirtiler ve patogenez Sinir sistemi belirtileri; Burun kaşıntısı, Diş gıcırdatma Uyku düzensizlikleri, Gece korkuları, Öksürük nöbetleri, İşitme ve görme kusurları

Klinik belirtiler ve patogenez Ürogenital sistem belirtileri Vulva ve üretra kaşıntıları Gece işemesi(Enüresis nocturna) İçeri giren parazit üretrit, vulva-vaginit, metrit görülebilir. Asemptomatik bakteriüri

Klinik belirtiler ve patogenez Deri belirtileri Kan tablosunda değişiklikler (Anemi ve Eozinofili)

Anüste kıl kurtları

E. vermicularis yumurtaları

Epidemiyoloji Kaynak enfekte insanlar, Kozmopolit dağılım, Aile içi enfeksiyon, Toplu yaşanılan mekanlar riskli Yatak odaları, çarşaflar…

Tanı Perianal bölge materyalinin incelenmesi (Selofan bant preparatının incelenmesi) Dışkı incelemesi

Tedavi Aile tedavisi Mebendazole, piperazin tuzları Otoenfeksiyon nedeniyle tedavinin tekrarı Giysilerin, çarşafların doğruca kaynatılması Tırnakların iyi kesilmesi

Korunma Otoenfeksiyonu önlemek(el temizliği….) İç çamaşırlarının, çarşafların doğrudan kaynatılması Toplu yaşanılan ortamlarda temizlik

Trichuris trichiura ve Trichuriyoz

Yapı

yapı Erkek, 3-4,5 cm uzunluğundadır. Dişi 3.5-5 cm uzunluğundadır. Ovipar olan dişi, içinde larva oluşmamış yumurta yumurtlar. Vücudun ön tarafı ince, arka tarafı daha kalındır. Konak bağırsak boşluğuna bırakılan yumurtaların günlük sayısı 1000-7000 kadardır.

Yumurta limona benzer, 50-55/22-23 mikron boyutlarındadır. Kabuğu düz, kalın sarı kahverengi veya kırmızı renktedir. İki uçta renksiz tıkaçlar bulunur. Yumurtalar doğada uygun koşullarda bekledikten ve içinde larva geliştikten sonra enfektif olur.

Evrim

Epidemiyoloji Trikuriyoz dünyanın hemen her yerinde görülür. Yumurta içinde larva gelişimi nemli ortamda 18-25 gün sürer. Ascaristen daha az görülür, çünkü dişi daha az yumurta yumurtlar.

Klinik belirtiler ve patoloji Kalın bağırsakta kolonda ve epitelin altında yerleşir. Sekonder etkenler etkili olabilir. Peritona kadar ilerleyip peritonit yapabilir. Apandise girerse apandisit yapabilir. Rektumda yerleşmişse ve sayı fazla ise, rektumda ödem ve prolapsus ani görülebilir. Karın ağrısı, kusma,kabızlık,iştahsızlık ve dizanteri görülür.

Klinik belirtiler ve patoloji Özellikle çocuklarda, Dizanteri, kronik kolit Malnütrisyon, gelişme geriliği, anlama yeteneğinde bozukluklar Çomak parmak ve hipokromik anemi Kolon yangısı, eozinofili

Anal prolaps

Tanı Direkt dışkı incelemesi Çoğaltma yöntemleri

Tedavi Mebendazole Albendazole oxantelin