Eğitim Ortamlarında İletişim “İnsan topluluğu ve davranışlarıyla ilgili her dalın iletişimle ilgilenmesi zorunludur." Wilbur Schramm

Bu ders… İletişim ve İletişim Sürecinin Temel Öğeleri Öğretim Teknolojisi – İletişim Öğretimde İletişim Süreci Öğretimde İletişim Sürecinin Temel Öğeleri

İletişim nedir? İletişim, iki birim arasında mesaj alış-verişidir. İletişim, anlamı ortak kılmaktır. İletişim, bir etkileşim, bir ilişki ve bir toplumsal süreçtir. İletişim, bizim başkalarını, başkalarının da bizi anlamalarına yarayan bir süreçtir. İletişim becerileri  sosyal başarı

İletişim nedir? Düşündüğünüz / Söylemek istediğiniz / Söylediğinizi sandığınız /Söylediğiniz / Karşınızdakinin duyduğu / Anladığını sandığınız /Anladığı..." arasında farklar vardır.

İletişimin Bileşenleri Ses Tonu %30 Beden Dili %55 Sözler %10 İletişim sürecini şekillendiren 3 öğeden ve önem düzeylerinden bahsederiz. Hangi öğenin süreci daha fazla etkilediğini yüzde değerlerine bakarak tartışırız. “Beden dilinin bu kadar fazla etkisi olması sizi şaşırttı mı?” Sorusunu yönelterek katılımcıların görüşlerini alırız. (2 dk.)

İletişim Türleri Sözlü İletişim Sözsüz İletişim Yazılı İletişim İletişimin temel olarak üçe ayrıldığını ve her bir iletişim türünü söyleriz (1 dk.)

İletişim Süreci Kim Ne söyledi Hangi yolla Kime KAYNAK MESAJ KANAL ALICI Davranışlar Fikir Bilgi Duygu Tutum Beceri Semboller Gerçek obje Modeller Resim Hareket Ses Araç& Yöntemler Sözsüz Sözlü Basılı Yazılı Davranışlar Fikir Bilgi Duygu Tutum Beceri DÖNÜT Ne etkisi oldu

GÜRÜLTÜ ALICI KAYNAK KANAL Mesaj GERİ BİLDİRİM İletişim KODLAMA KOD ÇÖZÜMÜ GÜRÜLTÜ Ders öncesi sorulacak sorular: Eğitimlerinizdeki öğretim sürecinde hangi araç ve gereçleri kullanıyorsunuz. Listesini yapar mısınız? Bu araç-gereçleri kullanırken hangi tür sorunlar ile karşılaşıyorsunuz, karşılaştınız?

İLETİŞİM SÜRECİNİN ÖĞELERİ Hedeflenen kişi ya da grupta davranış değişikliği oluşturmak üzere iletişim sürecini başlatan kişidir. Kaynak

Kaynağın Başarısını Etkileyen Etmenler Kendisi, alıcısı ve ileteceği konu hakkındaki bilgi ve becerileri Kendisini iyi tanıyor mu? Gireceği iletişim biçimin sürdürebilecek yeterlilikte mi? İletişimi yönlendirecek kapasitede mi? Bu konularda kendisine güveniyor mu? Hedef kitlenin özelliklerini biliyor mu? İleteceği konu hakkında uzman mı? İyi örnekler sergileyebilecek mi? Kısaca aynaya bakıyor mu?

Kaynağın Başarısını Etkileyen Etmenler_2 Kendisine, alıcısına ve ileteceği konuya karşı tutumu İç dünyasındaki rahatsızlıkları ortama yansıtma Hoşlanmadığı konuları anlatmadaki tutumu

Kaynağın Başarısını Etkileyen Etmenler_3 Toplumsal ve Kültürel Ortamın Etkileri Bulunduğu bölgenin özelliklerini tanıması İletişime girdiği kişinin özelliklerini tanıması

Kaynağın Başarısını Etkileyen Etmenler_4 İletişim becerisi Konuşma Yazma Dinleme Okuma Düşünme Kodlama Kod Çözme

Kaynağın Başarısını Etkileyen Etmenler_5 Kaynağın, alıcısını özellikle tutum kazandırmak üzere ikna edebilmesi için Güvenilirliği Uzmanlık İnanılırlılık Çekiciliği Benzerlik Görünüş Hoşa gitme

Kaynağın Başarısını Etkileyen Etmenler_7 Yaşantı Alanı Yaşantı Alanı Kaynak Kodlama Mesaj Kod Açma Alıcı Ortak Yaşantı Alanı Dönüt

İLETİŞİM SÜRECİNİN ÖĞELERİ MESAJ Kaynağın alıcısı ile paylaşmak istediği özelliklerdir. Mesajlar resim, şekil, yazı, ses, sözcük, sayı

Mesaj Düzenleme İlkeleri Öğrenen özelliklerine uygun olmalıdır. Basit, sade ve anlaşılır olmalıdır. Amaç ve davranışlara uygun düzenlenmelidir. Öğrenme ilkelerine uygun düzenlenmelidir. Çoklu materyal ve etkinlikleri içermelidir. Görsel özelliklere dikkat edilmelidir. Algılama ile ilgili özellikler dikkate alınmalıdır.

Mesaj Düzenleme İlkeleri_2 Algılama seçicidir. Yaşantıların zihinde bıraktığı izler yeni algıları etkiler.

Mesaj Düzenleme İlkeleri_3 Bir figürün algılanması sadece bu elemanın özellikleri yoluyla değil, bu elemanı çevreleyenlerin de aracılığıyla olmaktadır.

Mesaj Düzenleme İlkeleri_4 Algısal Tamamlama: Tam olmayan şekilleri tam olarak görme eğilimi

Mesaj Düzenleme İlkeleri_5 Birbirine benzer birimler algısal olarak bütünlük oluştururlar.

Mesaj Düzenleme İlkeleri_6 Yakınlık İlkesi: Bir alandaki öğeler, birbirine olan yakınlıklarına göre gruplandırılarak algılanırlar.

İLETİŞİM SÜRECİNİN ÖĞELERİ KANAL Mesajın alıcıya iletilmesini sağlayan araç, materyal, ortam ve yöntemlerdir. Mesajlar görsel-işitsel teknolojiler, sözlü iletişim, renkli, yazılı, resimli materyaller gibi çeşitli şekillerde kanal halini alabilirler. Kanal seçiminde önemli olan iletilmek istenen mesajı en etkili şekilde alıcıya ulaştırmaktır.

İLETİŞİM SÜRECİNİN ÖĞELERİ ALICI Kanaldan gelen mesajı alan ve kaynağa dönüt veren kişi. Alıcı kaynağa dönüt verdiği sürece mesajın doğru iletilip iletilemediği anlaşılabilir.

İLETİŞİM SÜRECİNİN ÖĞELERİ Kaynaktan gelen mesaja alıcının gösterdiği tepkinin tekrar kaynağa ulaşması sürecidir. Gönderilen mesajın tekrar edilmesi, düzeltilmesi ya da değiştirilmesini alıcıdan gelen dönütler belirler. Geribildirim vermek, sadece eleştirmek değildir.

Etkili dönüt verebilmek için; Verilen dönütler açık, anlaşılır ve belirgin olmalıdır. Dönüt yıkıcı değil, yapıcı olmalıdır. Dönüt verirken karşıdaki bireylerin tepkilerine duyarlı olunmalıdır. Farklı dönüt çeşitlerinden yararlanılmalıdır.

İLETİŞİM OLARAK ÖĞRETİM SÜRECİ KAYNAK Öğretmen Bilgisayar Kitap Uzman İş ortamı Nesne KANAL Sözsüz iletişim Sözlü İletişim Basılı/yazılı araçlar ALICI Fikir Bilgi Duygu Tutum Beceri MESAJ İçerik Ders öncesi sorulacak sorular: Eğitimlerinizdeki öğretim sürecinde hangi araç ve gereçleri kullanıyorsunuz. Listesini yapar mısınız? Bu araç-gereçleri kullanırken hangi tür sorunlar ile karşılaşıyorsunuz, karşılaştınız? GERİ BİLDİRİM

Öğrenme Yaşantıları ile Teknoloji Arasındaki İlişkiler Sözcükler Diyagramlar Haritalar Resimler Slaytlar Filmler Modeller Nesneler Gerçek Yaşantı Soyut Somut

Yaşantı Konisinin dayandığı bilimsel ilkeler Öğrenme işlemine katılan duyu organlarımızın sayısı ne kadar fazla ise o kadar iyi öğrenir ve geç unuturuz. En iyi öğrendiğimiz şeyler kendi kendimize yaparak öğrendiğimiz şeylerdir. Öğrendiğimiz şeylerin çoğunu gözlerimizin yardımı ile öğrenebiliriz. En iyi öğretim, somuttan soyuta ve basitten karmaşığa doğru giden öğretimdir.

İletişim Ders öncesi sorulacak sorular: Eğitimlerinizdeki öğretim sürecinde hangi araç ve gereçleri kullanıyorsunuz. Listesini yapar mısınız? Bu araç-gereçleri kullanırken hangi tür sorunlar ile karşılaşıyorsunuz, karşılaştınız?

İLETİŞİM ENGELLERİ Kaynak olarak öğretmenin; Öğrencileri iyi tanımaması Alanında yeterli bilgi birikimine sahip olmaması Öğrenciler tarafından inanılır ve güvenilir bulunmaması Derse hazırlıksız girmesi Mesajlarını sadece sözel anlatıma dayandırması Dersin sunumunda öğrencilerin özelliklerini dikkate almaması Öğrencilerden gelen dönütleri dikkate almaması

İletişim Engelleri_2 Alıcı olarak öğrencinin; Sınıf ortamında bulunma amacını dikkate almaması Dikkat dağınıklığı ve ilgisizlik İşlenen konuların kendisine yararlı olacağına inanmaması Derse katılmaktan kaçması Etkili dinlememe

İletişim Engelleri_3 Öğretme-öğrenme ortamının; Araç-gereçlerin; Oturma yerleri ve oturma düzeninin rahatsızlık vermesi Ortamın havasız, ışıksız, çok sıcak ya da çok soğuk olması Araç-gereçlerin; Öğrenci düzeyine uygun olmaması Amaçlarla tutarlılık göstermemesi Görüntü ve/veya sesi iyi verememesi Kullanılmayacak ölçüde bozuk olması

Sınıf içi iletişimi geliştirmek için; Öğretmen konuşma yeteneğini geliştirmeli Ders iyi bir şekilde planlanmalı Öğrenci gereksinimleri, yetenek ve ilgileri değerlendirilmeli Öğrencilerin ilgisini dağıtan durumlar ortadan kaldırılmalı Öğrencilerin dikkatini çekmek için birden fazla duyu organına hitap edilmelidir.

DUYGULARIN İLETİMİ 55% YÜZ İFADELERİ SÖZ ÖTESİ 38% SÖZLER 7% İletişim Ders öncesi sorulacak sorular: Eğitimlerinizdeki öğretim sürecinde hangi araç ve gereçleri kullanıyorsunuz. Listesini yapar mısınız? Bu araç-gereçleri kullanırken hangi tür sorunlar ile karşılaşıyorsunuz, karşılaştınız?

Beden Dilinin Öğeleri Beden Duruşu Mimikler Başın Kullanımı İletişim Beden Dilinin Öğeleri Beden Duruşu Mimikler Başın Kullanımı Oturmak İçin Seçilen Yer Giyim Fiziksel Bakım Jestler Göz Teması Ayakların Kullanımı Oturma Biçimi Mesafe Kullanılan Aksesuarlar Ders öncesi sorulacak sorular: Eğitimlerinizdeki öğretim sürecinde hangi araç ve gereçleri kullanıyorsunuz. Listesini yapar mısınız? Bu araç-gereçleri kullanırken hangi tür sorunlar ile karşılaşıyorsunuz, karşılaştınız?

İletişim Beden Duruşu İlişkide olduğu kişiyi doğrudan karşısına alan ve dik bir beden duruşuna sahip bir kişi, mesajında güvenli bir özellik katmış olacaktır. Ders öncesi sorulacak sorular: Eğitimlerinizdeki öğretim sürecinde hangi araç ve gereçleri kullanıyorsunuz. Listesini yapar mısınız? Bu araç-gereçleri kullanırken hangi tür sorunlar ile karşılaşıyorsunuz, karşılaştınız?

Doğrudan Göz İlişkisi “Gözlerin konuştuğu dil her yerde aynıdır.” İletişim Doğrudan Göz İlişkisi “Gözlerin konuştuğu dil her yerde aynıdır.” (Herber) Bir kişiye konuşurken dikkat edilecek en önemli noktalardan biri, nereye bakıldığıdır Ders öncesi sorulacak sorular: Eğitimlerinizdeki öğretim sürecinde hangi araç ve gereçleri kullanıyorsunuz. Listesini yapar mısınız? Bu araç-gereçleri kullanırken hangi tür sorunlar ile karşılaşıyorsunuz, karşılaştınız?

ETKİLİ İLETİŞİM = ETKİLİ DİNLEME Gerçek iletişim, benim ne anlatmak istediğim, hatta ne söylediğim değil; sizin, kendi bakış açınızdan, bunlardan ne anladığınızdır.

Dinlerken Nelere Dikkat Ederiz? Seslere Sözcük seçimine Tonlamalara Konuşma hızına Beden diline

Ne Zaman Dinleyemiyoruz? Konuşmalar arasından ilgimizi çekenleri seçtiğimizde, Konuşma hızı ve düşünme hızı çarpıştığında Konuya ilgi duymadığımızda, İnançlarımız ve davranışlarımıza karşı gelen konularda, Konuşmacıya tepki duyduğumuzda, Önyargılı olduğumuzda, Kullanılan sözcüklere karşı hassas olduğumuzda, Ortamda fiziksel engeller bulunduğunda…

Başarılı Bir Dinleme İçin; Bakın ve ilgili görünün Anlatılan konuyu belirleyin Yargılamayı erteleyin Anlayıp anlamadığınızı kontrol edin Duygularınızı bir kenara bırakın Not alın, dinlediğinizi ve anlatmaya devam etmesini istediğinizi küçük ünlemlerle ve beden diliyle belirtin Anlayışlı davranın

Çalışma Kaynakları Ergin, Akif. Öğretim Teknolojisi-İletişim. Ankara: PegemA Yayıncılık, 1995. (3.4.5.9.10.11. Bölüm) İşman, Aytekin (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: PegemA. (2.Bölüm, ss.29-33). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 2006. (1. Bölüm)

Bir Sonraki Ders… Öğretim Materyallerinin Tasarlanması, Hazırlanması Seçimi