Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 2004 TÜRK HİPERTANSİYON PREVALANS ÇALIŞMASI Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği 2004 Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği TÜRK HİPERTANSİYON PREVALANS ÇALIŞMASI Prof. Dr. Oktay KARATAN Prof. Dr. Çetin TURGAN Prof. Dr. Şükrü SİNDEL Prof. Dr. Bülent ERBAY Prof. Dr. Enver HASANOĞLU Prof. Dr. Şali ÇAĞLAR Doç. Dr. Bülent ALTUN Doç. Dr. Mustafa ARICI Doç. Dr. Gökhan NERGİZOĞLU Doç. Dr. Ülver DERİCİ Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Sunuş Saygıdeğer Meslektaşlarımız, Hipertansiyon, dünyada ve ülkemizde sıklığı giderek artan oldukça önemli bir sağlık sorunudur. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği tarafından 2003 yılı içerisinde, yalnız Derneğin özkaynakları kullanılarak gerçekleştirilen “Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması”, hipertansiyon alanında eksikliği uzun süredir hissedilen güncel bilgileri ülke insanının kullanımına sunmaktadır. Çağdaş bilimin ölçütlerine uyularak gerçekleştirilen ve ülkemizin tüm bölgelerini temsil eden bu çalışmada, daha önce yapılan prevalans çalışmalarından farklı olarak “hipertansiyonu olan bireylerde böbrek hasarının incelenmesi” konusu ilk kez ele alınmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği bu verileri sizlerle paylaşırken, bir yandan ülkemizde hipertansiyon konusunda bilinç ve bilgi birikiminin artmasını, öte yandan klinik uygulamalarda ve halk sağlığını koruma yaklaşımlarında çabaların artmasını amaçlamaktadır. Bu verilerin Türk bilimine ve dolayısıyla Türk insanının sağlıklı yaşama çabasına katkıda bulunması en büyük arzumuzdur. Saygılarımızla, Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği AMAÇ Türkiye’de erişkinlerde hipertansiyon prevelansının saptanması Hipertansiyona eşlik eden risk faktörlerinin ve hedef organ (böbrek) hasarı prevelanslarının saptanması Bu çalışma, ülkemizde yapılan diğer hipertansiyon çalışmalarıyla kıyaslandığında hedef organ olarak böbrek hasarını değerlendiren ilk çalışma özelliğine sahiptir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Yöntem Çift tabaka rasgele küme örneklem yöntemi kullanılarak çalışma yapılmıştır. Birinci tabaka: 7 coğrafi bölge İkinci tabaka: Kent ve kırsal yerleşim Çalışma, klinik araştırmalarda uyulması gereken tüm etik kurallara uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Çalışmaya Alınma Kriterleri 18 yaşın üstünde olmak Sözel olur vermek T.C vatandaşı olmak Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Çalışma Dışı Bırakılma Kriterleri Anketin yapıldığı hanede ziyaretçi olarak bulunmak Anket sorularını yanıtlayamayacak düzeyde kognitif bozukluğu olmak Hamile olmak Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Coğrafi Bölgeler Çalışmada, her coğrafi bölgenin eşit temsil edilebilmesi iiçin son nüfus sayımı dikkate alınarak orantılı bir örnekleme yapılmasına özen gösterilmiştir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Bölgelerin Örneklem Büyüklüğündeki Dağılımı Bölgelerin örneklem büyüklüğü içindeki payı, Türkiye nüfusuna orantılıdır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Çalışma Kapsamındaki 26 İlin Dağılımı Orantılı bir örnekleme ile 26 il ve kırsal alanı, çalışma kapsamına alınmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Yerleşim Yeri Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Cinsiyet Rastgele ev ziyaretleri şeklinde yapılan çalışmada, evde çoğunlukla kadınlara rastlanıldığından kadın oranı yüksek görünmektedir. Değerlendirme yapılırken cinsiyete göre düzeltme yapılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Yaş Prevalansın düşük beklendiği yaş gruplarında denek sayısı daha fazla, prevalansın yüksek beklendiği yaş gruplarında denek sayısı daha düşük tutulmuştur. Değerlendirme yapılırken yaşa göre düzeltme yapılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Kan Basıncı Ölçüm Sayısı   Toplam Erkek Kadın KB ölçüm sayısı Sayı Yüzde 2 105 2.1 45 2.2 60 3 4152 84.6 1735 85.9 2417 83.6 4 653 13.3 239 11.8 414 14.3 4910 100.0 2019 2891 Deneklerin kan basıncı usulune uygun olarak en az 2, çoğunlukla 3 veya 4 kez ölçülmüştür Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Yaş & Sistolik KB Deneklerin sistolik kan basıncında yaşla beraber artma görülmektedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Sistolik Kan Basıncı Kategorileri Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Yaş & Diastolik KB Deneklerin diastolik kan basıncında da yaşla beraber artma olmaktadır. İleri yaş grubunda ise diastolik kan basıncında bir düşme olduğu fark edilmektedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Diyastolik Kan Basıncı Kategorileri Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Yaş Gruplarında Sistolik Kan Basıncı Erkek-Kadın Karşılaştırılması: Genel: Kadınlarda daha yüksek 18-29 yaş aralığı: Erkeklerde daha yüksek 30-39 yaş aralığı: Anlamlı fark yok 40-79 yaş aralığı: Kadınlarda daha yüksek  80 yaş: Anlamlı bir fark yok Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Yaş Gruplarında Diastolik Kan Basıncı Erkek-Kadın Karşılaştırılması: Genel: Kadınlarda daha yüksek 18-29 yaş aralığı: Erkeklerde daha yüksek 30-39 yaş aralığı: Anlamlı fark yok 40-79 yaş aralığı: Kadınlarda daha yüksek  80 yaş: Anlamlı bir fark yok Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Kadınlarda Sistolik Kan Basıncı Menapoza girmiş kadınlarda sistolik KB, menapoza girmemiş kadınlarda göre 5-10 mmHg daha yüksek saptanmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Kadınlarda Diastolik Kan Basıncı Menapoza girmiş kadınlarda diastolik KB, menapoza girmemiş kadınlarda göre 3-5 mmHg daha yüksek saptanmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

WHO/ISH Ve ESH Sınıflandırmasına Göre Tüm Grupta Kan Basıncı Dağılımı Optimal KB: <120/80 mmHg Normal KB: 120-129/80-84 mmHg Yüksek Normal KB: 130-139/85-89 mmHg Evre 1 HT: 140-159/90-99 mmHg Evre 2 HT: 160-179/100-109 mmHg Evre 3 HT:  180/110 mmHg Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

JNC-7 Sınıflandırmasına Göre Tüm Grupta Kan Basıncı Dağılımı Normal KB: <120/80 mmHg Prehipertansiyon: 120-139/80-89 mmHg Evre 1 HT: 140-159/90-99 mmHg Evre 2 HT:  160/100 mmHg Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Hipertansiyon Tanısı Çalışma sırasında KB140/90 mmHg saptanan, veya KB normal olsa bile antihipertansif ilaç kullanan veya daha önce bir hekim tarafından KB en az 140/90 mmHg saptanan deneklere hipertansiyon tanısı konmuştur. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiyon Prevalansı Bu çalışmada, Türkiye’de 18 yaş üstü erişkinlerde hipertansiyon prevalansı % 31.8 olarak saptanmıştır. Bu prevalansa göre ülkemizde 15 milyon civarında hipertansif birey olduğu söylenebilir. Hipertansiyon prevalansı kadınlarda erkeklerden anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Yerleşim Yerlerine Göre Hipertansiyon Prevalansı Kırsal yerleşim alanlarında hipertansiyon prevalansı, kentsel yerleşim alanlarına göre biraz daha yüksek olmasına karşın, aradaki fark anlamlı bulunmamıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Yerleşim Yerlerine ve Cinsiyete Göre Hipertansiyon Prevalansı Hem kentsel, hem de kırsal yerleşim yerlerinde hipertansiyon prevalansı, kadınlarda erkeklerden anlamlı oranda yüksek saptanmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Yaş Gruplarında Hipertansiyon Prevalansı Yaşla beraber hipertansiyon prevalansında önemli bir artış olmaktadır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Yaş Gruplarında Hipertansiyon Prevalansı Erkek-Kadın Karşılaştırılması: Genel: Kadınlarda daha yüksek 18-29 yaş aralığı: Erkeklerde daha yüksek 30-39 yaş aralığı: Anlamlı fark yok 40-79 yaş aralığı: Kadınlarda daha yüksek  80 yaş: Anlamlı bir fark yok Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Orta Yaş Grubunda Hipertansiyon Prevalansı Bu yaş grubunda, ülkemizde mevcut 21 milyon vatandaşımızın 9 milyonunun hipertansif olduğu görülmektedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Orta Yaş Grubunda Hipertansiyon Prevalansı Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Geriatrik Yaş Grubunda Hipertansiyon Prevalansı Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Geriatrik Yaş Grubunda Hipertansiyon Prevalansı Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Coğrafi Bölgelerde Hipertansiyon Prevalansları Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Coğrafi Bölgelerde Hipertansiyon Prevalansları Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

İzole Sistolik Hipertansiyon Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Yaş Gruplarında İzole Sistolik Hipertansiyon Prevalansı İzole sistolik hipertansiyon prevalansı yaşla birlikte artış göstermektedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiyonun Farkında Olanlar Ülkemizde mevcut 15 milyon civarında hipertansif bireyin sadece 6 milyonunun hipertansiyonun farkında olduğu söylenebilir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Antihipertansif İlaç Alanlar Hipertansif bireylerin üçte birinden azı antihipertansif ilaç kullanmaktadır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Kontrol Altında Hipertansiyon Antihipertansif ilaç kullananların beşte birinde, ülkede var olan tüm hipertansiflerin ise yalnız %8‘inde hipertansiyon kontrol altındadır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Kan Basıncı Dağılımı Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Normotansiflerde Kan Basıncı Dağılımı Kan basıncı 140/90 mmHg’nın altınbda olan deneklerin çoğunda kan basıncı prehipertansif düzeydedir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Böbrek Hasarı Serum kreatinin düzeyleri Kreatinin klerensi Mikroalbuminüri Kan ve idrar örnekleri vermeyi kontrol eden hipertansif hastaların 800’ünde böbrek hasarını saptamaya yönelik laboratuvar testleri yapılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Serum Kreatinin Yüksekliği Sereum kreatinin değeri erkeklerde ≥ 1.3 mg/dl, kadınlarda ≥ 1.23 mg/dl olduğunda yüksek kabul edilmiştir. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Kreatinin Klerensi (Cockcroft-Gault Formülü) Kreatinin Klerensi (ml/dak) = [140-Yaş] x Vücut Ağırlığı (kg) 72 x Serum Kreatinini (mg/dl) Kadınlarda bulunan değer 0.85 ile çarpılmalıdır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Kreatinin Klerensi (Cockcroft-Gault Formülü) Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Glomerüler Filtrasyon Değeri (MDRD Formülü ) MDRD formülüne göre tahmin edilen glomerüler filtrasyon değeri eGFR (ml/dak) = 1.86 x (Serum Kreatinini)-1.154 x (Yaş)-0.203 x (0.742 Kadın) Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Glomerüler Filtrasyon Değeri (MDRD Formülü ) Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Mikroalbuminüri Spot idrar örneğinde albumin/kreatinin oranına göre: Mikroalbuminüri = Erkek: 17-250 mg/gr Kadın: 25-355 mg/gr Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Açlık Kan Şekerlerine göre Mikroalbuminüri Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Serum Kreatinin Düzeylerine göre Mikroalbuminüri Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiyona Eşlik Eden Risk Faktörleri Beden kitle indeksi Açlık kan şekeri Lipid profili Total kolesterol LDL kolesterol HDL kolesterol Trigliserid Tüm deneklerde beden kitle indeksi, kan örneği vermeyi kabul eden hipertansif hastaların 800’ünde açlık kan şekeri ve lipid profili çalışılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Beden Kitle İndeksi (BMI) Tüm deneklerin % 25’inde obesite (BMI ≥ 30 kg/m2) saptanmıştır. Beden kitle indeksi, kadınlarda erkeklerden daha yüksek bulunmaktadır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Yaş Gruplarında Beden Kitle İndeksi Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Beden Kitle İndeksi Beden kitle indeksi hipertansif bireylerde normotansif bireylere göre anlamlı olarak yüksek saptanmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Beden Kitle İndeksi ve Hipertansiyon Sıklığı Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Diabetes Mellitus Değerlendirme anamneze göre yapılmıştır. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Açlık Kan Şekeri Yüksekliği Açlık kan şekeri yüksekliği: ≥ 126 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Açlık Kan Şekeri Yüksekliği Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Total Kolesterol Yüksekliği Total kolesterol yüksekliği: ≥200 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Total Kolesterol Kategorileri Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde LDL Kolesterol Yüksekliği LDL kolesterol yüksekliği: ≥ 130 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde LDL Kolesterol Kategorileri Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde HDL Kolesterol Düşüklüğü Erkek <= 40 mg/dl Kadın <= 48 mg/dl HDL kolesterol düşüklüğü: Erkekte:  40 mg/dl Kadında:  48 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Trigliserid Yüksekliği Trigliserit yüksekliği: ≥ 200 mg/dl Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Hipertansiflerde Trigliserid Kategorileri Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği

Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Sonuç ve Öneriler Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması, ülkemizde erişkin nüfusta yaklaşık 15 milyon hipertansif birey olduğunu, bunların yalnız % 40’ının kan basıncı yüksekliğinin farkında olduğunu ve yalnız % 31’inin antihipertansif tedavi aldığını göstermiştir. Kan basıncıkontrolü, tüm hipertansiflerde % 8, kan basıncı yüksekliğinin farkında olan ve tedavi alanlarda ise % 20 olarak bulunmuştur. Hipertansiyonun bu denli yüksek prevalansı, düşük farkında olma ve kontrol edilme oranları yanında normotansif bireylerin % 63’ü de (yaklaşık 21 milyon kişi) prehipertansif aralıktadır. Bu çalışma hipertansiyon ve ilişkili riskler açısından da önemli veriler sağlamıştır. Vücut kitle indeksi ile hipertansiyon prevalansı arasındaki ilişki, hipertansif bireylerde diyabet ve hiperlipidemi sorunlarının sıklığı dikkat çekicidir. Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması, hipertansif bireylerin önemli bir kısmında renal fonksiyon kaybı ve mikroalbuminüri varlığını göstermiştir. Bu veriler, hipertansiyona ilişkin ülke çapında bilgilendirme, tanı ve tedavi programlarının ivedilikle yaygınlaştırılmasının ve uygulanmasının önemine bir kez daha dikkat çekmektedir. Saygılarımızla, Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği