HASTANE ENFEKSİYONLARINDAN KORUNMA PROF. DR. SEMA KUĞUOĞLU MARMARA ÜNİVERSİTESİ HEMŞİRELİK YÜKSEKOKULU ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ ANABİLİM DALI

ENFEKSİYON HASTALIKLARININ ÖNEMİ 30 ENFEKSİYON HASTALIKLARININ ÖNEMİ Toplum düzenini ve sağlık hizmetlerinin sunumunu bozar, Ölüm ve sakatlıklara neden olur, Ekonomik yapıyı etkiler Hastalıkların dünya çapında yayılabilme olasılığı vardır.

HASTANE ENFEKSİYONLARI Hasta YBÜ ne alındıktan, en az 48 saat sonra, primer enfeksiyondan farklı anatomik bölgede, farklı mikrobik flora ile oluşan enfeksiyondur.

YENİDOĞAN HASTANE ENFEKSİYONLARI (CDC) Doğum sırasında veya hastanede yatış esnasında, yarı intrapartum veya postpartum edinilen tüm neonatal infeksiyonlar yenidoğan hastane enfeksiyonu olarak kabul edilir. Buna göre yaşamın ilk 48 saatinden sonra pozitif kültür ile klinik bulgu ve semptomların varlığını gerektirir. Transplasental yolla edinildiği bilinen veya kanıtlanan CMV, toksoplasmoz gibi infeksiyonlar bu tanımın dışında kalır.

EPİDEMİYOLOJİ Nozokomiyal infeksiyon oranı hastane genelinde %5-15 YBÜ lerinde ise % 10-57 arasında değişmektedir. YBÜ leri hastane yataklarının %10 unu oluşturmasına karşın nozokomiyal enfeksiyonların % 25 inin geliştiği birimlerdir.  YBÜ enfeksiyonları ölüm riskini 3,5 kat arttırmaktadır.

YENİDOĞAN ENFEKSİYONLARINI ARTTIRAN NEDENLER Doğuma kadar bebeğin endojen florası yoktur. Derideki stratum korneum tabakası gelişmediğinden cilt frajildir. 34 hafta öncesi doğan bebeklerin IgG düzeyleri yetersizdir. Granülosit depo havuzu yetersizdir. Nötrofil ve monosit kemotaksisi yetersizdir. Sitotoksik T cell ve NK aktiviteleri düşüktür. Sitokin üretimi sınırlıdır.

İNTRENSEK RİSK FAKTÖRLERİ İmmün sistemlerinin tam gelişmemiş olması Doğal bariyerlerinin yetersizliği Floranın tam gelişmemesi Gestasyonel yaş Allta yatan hastalık veya anomalilerin olması

EKSTRENSEK RİSK FAKTÖRLERİ Cihaz kullanımı(ventilatör, kateter ve şant kullanımı) Paranteral sıvılar Uygulanan tedaviler (IV,H2 bloker kullanımı) Çevre (hastane florası, kontamine tıbbi malzeme)

ENFEKSİYON ETKENLERİ-I En sık görülen enfeksiyon etkenleri; virüsler, bakteriler, mantarlar, protozoalar, riketsiyalar

ENFEKSİYON ETKENLERİ-II Gram (-) Pseudomonas Enterobacter Klebsiella E. coli Acinetobacter Gram (+) Staphylococcus aureus Enterococcus Candida

SONUÇLARI Mortaliteyi arttırır Hastanede kalış süresinde uzamaya neden olur Maliyette 3000-5000 $ artış

EN SIK GÖRÜLEN ENFEKSİYONLAR  Pnömoni  ÜSİ  Bakteremi  Sepsis  Cerrahi Alan  Kateter Enfeksiyonları

ENFEKSİYON KONTROLÜ İÇİN; El hijyeni Standart önlemler ve izolasyonlar Enfeksiyon kontrol kılavuzları Antibiyotik kullanım politikaları

EL YIKAMA

EL YIKAMA; Mekanik el yıkama Hijyenik el yıkama Cerrahi el yıkama

El Yıkamada; Sabun, veya dezenfektan kullanılmalıdır. El yıkanırken tüm takılar çıkartılmalıdır. Sık yıkamaya bağlı olabilecek dermatit gelişimi kolonizasyon riskini artırabilir. Nemlendirici losyon kullanılmalıdır.

Sabun kuru tutulmalıdır. ---El yıkama 30 sn ile 1 dakika sürede gerçekleştirilmelidir. Eller çok kirli ise bu süre daha uzun tutulmalıdır (2-5 dk). ---Ellerde gözle görülür kirlenme yoksa hastadan hastaya geçerken alkol bazlı el antiseptikleri kullanılmalıdır.

El yıkama sırasında gözden kaçırılan bölgeler:

Rutin El Yıkama

Etkili El Hijyeni

Acil servis ünitelerinde;  Hemşireler her 100 hastaya temasın 56’sında,  Hekimler ise sadece 18.6’sında el yıkıyorlar.

KARARINIZI VERİN ve UNUTMAYIN ………. El yıkama uyumunun 1,5-2 katı artmasıyla hastane enfeksiyon sıklığı %25-50 azaltılabilmektedir

VRE, sağlık çalışanlarının %41’nin ellerinde 7 güne dek EL YIKAMA VRE, sağlık çalışanlarının %41’nin ellerinde 7 güne dek taşınabilmekte ve bulaşabilmektedir. Hayden MK, Clin Infect Diseases 2000; 31:1058-1065. Noskin G, Infect Control and Hosp Epidemi 1995;16:577-581.

Tüm invaziv işlemler sırasında eldiven giyilmelidir. ELDİVEN GİYME Tüm invaziv işlemler sırasında eldiven giyilmelidir.

Eldiven kullanımında, Hastalar arasında eldiven değiştirilmelidir. Değiştirilmemesi sağlık personelinin kendini koruma kaygısını gösterir Hastaya dokunduktan sonra, ünitedeki eşya veya teçhizata dokunmadan önce eldiven çıkartılmalıdır.

UNUTMAYINIZ !!! Eldiven, yüksek maliyeti, mikroorganizmalar için ılık ve nemli bir ortam yaratması nedeniyle el yıkamanın yerine kullanılmamalıdır.

HASTA-HEMŞİRE ORANI Normal bebek odasında 6-8 bebeğe 1 hemşire Ara bakımda her 3-4 bebeğe 1 hemşire Yoğun bakımda 1-2 bebeğe 1 hemşire olmalıdır.

Maske Takma ve Önlük Giyme Kan ve diğer sekresyonların sıçrayabileceği durumda, Maske, önlük ,gözlük giyilmelidir. Kullanılmış iğnelerin kapakları kapatılmamalıdır. İğneler ve kesici cisimler kapaklı dayanıklı bidonlara atılmalıdır.

Çevre Düzenlemesi, Bebek Odaları ve Hastaların Yerleştirilmesi -1 Bebek odaları düzenlenirken en az 4-6 yatağa bir musluk olmalıdır. Anneler ve sağlık personeli en fazla 8-15 adımda musluğa ulaşmalıdır. Oda temizliğinde hijyenik önlemler alınmalıdır. Bebeklerin bakımı ve küvözde yapılan girişimler için küvözler birbirinden 160-190 cm’lik aralarla yerleştirilmiş olmalıdır.

Çevre Düzenlemesi, Bebek Odaları ve Hastaların Yerleştirilmesi -2 Ünite alanları; normal yenidoğanların bakıldığı ünitelerde 2-2.5 m2, orta düzeydeki yenidoğan ünitelerinde 3-5 m2, yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde 8-10 m2 olmalıdır. Enfeksiyonlu bebekler ayrı gruplandırılarak bir arada tutulur. Uzun süre tedavi gören küvözdeki bebeklerde haftada bir küvöz değiştirilir ve dezenfekte edilir. Küvöz içi ve dışı her 8 saatte bir iyi bir deterjanla silinerek temizlenir. Bebek küvözden çıktığında başka bebeğe kullanılmadan dezenfekte edilmelidir.

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ -1 Yenidoğan yoğun bakım üniteleri uluslararası standartlar ve rehberler göz önünde bulundurularak hazırlanmalı, ünitelerde yeterli sayıda el yıkama, giyinme temiz ve kirli materyal toplama alanları bulunmalıdır. Ortam ısısı 22-26 0C, nem %30-60 oranında olmalı. Saatte en az 6 kez hava değişimi yapılmalı. Her ünitede yeterli sayıda izolasyon odası olmalı ve bu odaların girişlerinde lavabo bulunmalı.

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ -2 Dolaplar, tezgah üstleri gibi kullanım alanları kolay silinebilir olmalı. Bebekler arası araç ve sarf malzemeler paylaşılmamalıdır. Yapılan invaziv işlemlerde aseptik tekniklere çok dikkat edilmeli ve invaziv işlemleri azaltacak terapiler göz önünde bulundurularak desteklenmelidir. Temiz ve kullanılmış malzemeler için ayrı alanlar sağlanmalıdır.

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ -3 Ünitelerde IV sıvıların hazırlanması, takılması ve verilmesi için eğitilmiş personel olmalı, medikasyon ve IV sıvıların hazırlanması için ayrı bir alan olmalıdır. Çevre ve ortam temizliği için bir standart geliştirilmeli yüzey ve lavabolar her gün ve kirlendikçe temizlenmelidir. Ventilatör ve kuvöz gibi cihazlar hastadan hastaya geçerken temizlenmeli ve sürekli kullanımında da haftalık olarak temizlenmelidir. Cihaz ve tıbbi malzemelerin temizliği cihazın tipi ve kontaminasyon potansiyeli baz alınarak yapılmalıdır.

YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTELERİNDE ENFEKSİYONLARIN ÖNLENMESİ -4 Tek kullanımlık malzemeler hiçbir zaman kullanım sonrası steril edilerek tekrar kullanılmamalıdır. Nebulizatör ve nemlendiricilerde steril su kullanılmalıdır. Su kaynaklı mikroorganizmalar için kaynak oluşturabilecek araç /materyal en aza indirilmelidir.Su konulan şişe ve kaplar haftada bir dezenfekte edilmelidir. Mama mutfaklarının temizliği her gün yapılmalı ve mama hazırlanan alanlar kirlendikçe dezenfeksiyonu sağlanmalıdır. Her malzeme başka bir bebek için kullanıldığında temizlenmelidir.

Bebeklere dokunulması en aza indirilmelidir

ANTİBİYOTİK KULLANIM POLİTİKALARI Antibiyotik kullanım politikalarının amacı; hastaların verilen antimikrobiyal tedaviden en uygun şekilde yararlanmasını sağlamaktır.

ANTİBİYOTİK KULLANIM POLİTİKALARI NELER İÇERMELİDİR? Enfeksiyonların önlenmesi Antibiyotik tüketiminin izlenmesi Antibiyotik direncinin izlenmesi Doğru antibiyotik kullanılmasının sağlanması Antibiyotik kontrol programları Gereksiz antibiyotik kullanımının önlenmesi Laboratuvar sonucunun değil hastanın tedavi edilmesi Eğitim

Antibiyotik kontrol politikaları her kurumun özelliğine göre planlanmalıdır.

Enfeksiyon Kontrolü-I Enfeksiyon Kontrol Komitesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları-1 Hasta bakımı ile ilgili enfeksiyon kontrol politikalarını oluşturmak ve bunları uygulama içinde izlemek Yeni politika ve prosedürler konusunda hemşire ve hekim grubu ile ilişkiyi sağlamak Hastane enfeksiyonu sürveyans çalışmalarının sürekliliğini sağlamak

Enfeksiyon Kontrolü-II Enfeksiyon Kontrol Komitesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları-2 Sürveyans verilerini değerlendirmek ve sorunları ortaya koyarak çözüm önerileri üretmek Verileri, sorunları ve çözüm önerilerini hastanenin ilgili birimlerine duyurmak Hastane çalışanlarının enfeksiyon kontrol programı çevresinde sürekli hizmet içi eğitimini sağlamak

Enfeksiyon Kontrolü-III Enfeksiyon Kontrol Komitesinin Görev, Yetki ve Sorumlulukları-3 Personel sağlığı bölümü ile işbirliği içinde personelin sağlık durumunu izlemek Antibiyotiklerin kullanımı ile ilgili politikaları belirlemek ve bunların uygulanmasını ilgili kurullarla birlikte izlemek Sterilizasyon ve dezenfeksiyonla ilgili ilkeleri belirlemek, dezenfektanların seçimi ve kullanımı, temizliğin ne sıklıkla yapıldığını kontrol etmek Enfeksiyon kontrol programlarının uygulanmasıyla harcamalarda tasarruf uygulanmasını sağlamak ve bunu hasta bakımını iyileştirmeye yönlendirmek

Teşekkür ederim...