OYUN TERAPİSİ NESLİHAN ILIKKAN

İÇERİK Oyun terapisi nedir? Ne zaman kullanılır? Çocuklara katkısı nedir? Türleri nelerdir? Çocuk Odaklı Oyun Terapisi Temel kurallar Oyun odası ve özellikleri Oyuncaklar Oyunlardaki temalar

“Çocukların oyunu oyun değil, onların en gerçek uğraşıdır.” Montaigne “Çocuğun iç dünyasını anlama ve çözme aracı” “Oyun, çocuğun dilidir.” Vygotsky

Çocuğun oyunları, duyguların sembolize edilişidir Çocuğun oyunları, duyguların sembolize edilişidir. Terapist çocuğun sembolize davranışlarını sözelleştirmeye çalışır.

OYUN TERAPİSİ NEDİR? “Terapistin oyunun teröpatik gücünü kullanarak çocuğun yaşadığı psikososyal zorlukları çözmesi ve büyüme ve gelişmesini en üst düzeyde sağlayabilmesi için güven üzerine kurulu sistematik bir süreç “(Association for Play Therapy, 2014). “Çocuğun dili olan oyunu anlayarak gelişim düzeyini kabul ederek çocukla olmak”

NE ZAMAN KULLANILIR? Davranış problemleri: Öfke kontrolü, kayıp ve yas, boşanma, travma vb. Kaygı, depresyon, DEHB, otizm/yaygın gelişimsel bozukluk, akademik ve sosyal gelişim, fiziksel engel, öğrenme güçlüğü

Oyun Terapisinin Çocuklara Katkısı Kendilerine saygı duymayı, Duygularını tanımayı ve bunların kabul edilebilir olduğunu, Kendi sorumluluklarını almayı, Problemleri çözme becerileri ve yaratıcı düşünmeyi, Kendini kontrol etmeyi, Seçim yapmayı ve yaptıkları seçimin sorumluluğunu almayı öğrenirler.

Oyun Terapisinin Çocuklara Katkısı Çocuk oyun odasında gerçek hayat tecrübelerini ifade edebildiğinde, Terapist bu durumu anlayıp kabullenebildiğinde; Gerçek hayat anlamlandırılabilir. Çocuk, gerçek hayatta yaşadığı güçlükler ile baş etme becerileri geliştirir.

Oyun Terapisinin Çocuklara Katkısı Benlik saygısının gelişimi: “Burada kendim için bir şeyler yapabilirim.” Kendini anlama: Hislerin dışavurumu ve terapistle etkileşim Özkontrolün gelişimi için fırsat: Kabul edilemez davranışların kontrollü biçimde olumlu davranışa dönüştürülmesi

Oyun Terapisinin Türleri Çocuk Odaklı Oyun Terapisi Yetişkin Odaklı Oyun Terapisi Gestalt Oyun Terapisi Psikodinamik Oyun Terapisi Kısa Oyun Terapisi Çözüm Odaklı Oyun Terapisi Bilişsel Davranışçı Oyun Terapisi

Oyun Terapisinin Türleri Yönlendiren (directive): Yönlendirmeyen (non-directive): Terapistin kuralları koyduğu ve seansta oynanacak oyunları önceden belirlemiş olduğu oyun terapisidir. Kısa süreli (3-4 aylık) Belirli bir sorunu çözmeye yönelik Çocuğun istekleri doğrultusunda, onun belirlediği oyunlar ile gelişen oyun terapisidir. Axline: “Çocuk Odaklı Oyun Terapisi”

ÇOCUK ODAKLI OYUN TERAPİSİ Virginia Axline

Yönlendirmeyen Oyun Terapisinde 8 Kural: Çocukla olumlu ilişki kurabilmek Çocuğu olduğu gibi kabul etmek Çocuğun istediği gibi davranmasına izin vermek Çocuğun duygularını yansıtabilmek Çocuğa saygı duymak Çocuğun seansları yönlendirmesine izin vermek Çocuğu hızlandırmamak Terapisinin sınırlarını oluşturmak ve gerektiğinde uygulamak

1. Çocukla olumlu ilişki kurabilmek Arkadaşça bir ilişki kurabilmek İlk karşılaşma çok önemlidir. Samimiyet ve güven duygusu

2. Çocuğu olduğu gibi kabul etmek Terapist çocukla arkadaşça ilişki kurarsa, sabırsızlık göstermezse, yargılamazsa çocuğu tam olarak kabul etmiş olur. Çocuk terapiye geliyorsa kısmen ya da tamamen ebeveyn tarafından değiştirilmek isteniyordur. Çocuğun duygularını ifade edebilmesi için cesaret verilmelidir. Kabul edildiğini tam olarak hissettiğinde suçluluk duygusundan kurtulur.

3. Çocuğun istediği gibi davranmasına izin vermek Terapi saati çocuk için istediği gibi kullanabileceği bir saattir. “Bugün dışarıya bakmak/çevreyi incelemek istiyorsun. Sessizliğe ihtiyacın var/Susmayı tercih ediyorsun. Oynamak ve konuşmak istediğinde ben buradayım.”

4. Çocuğun duygularını yansıtabilmek Başlangıçta terapist-çocuk arasında yüzeysel bir ilişki vardır. Çocuk, “Bu ne?” şeklinde sorular sorarak iletişim kurmaya çalışabilir. Yüzeysel cevaplar verilmelidir. Duyguları fark edip, sözel olarak ifade etmek

5. Çocuğa saygı duymak Çocuk ne ile oyun oynayacağına kendi karar verir. Terapist tarafından olumlu karşılanacağını bilir. Yönlendirilmez. Dikkat etmek: Oyunlarının sırası, jest ve mimikler vb.

6. Çocuğun seansları yönlendirmesine izin vermek Terapist herhangi bir araştırıcı soru sormaz. Çocuğun yaptıklarını eleştirmez. Çocuk terapistten yardım isterse terapist yardım eder. Çocuk herhangi bir şeyle nasıl oynanacağını sorarsa terapist gereken bilgiyi verir. Çocuk çağırmadan yanına gitmemek ve oyuna dahil olmamak.

7. Çocuğu hızlandırmamak Çocuk zaten devamlı karışılan, acele etmesi istenen bir dünyada yaşamaktadır. Ama yapısı itibariyle henüz acele edemez. Acele ettirildiğinde çocuk gerginleşir. Çocuk oyun odasında aceleciliğe gerek olmadığını hissetmelidir. Çocuk etrafı seyretmek isterse seyrettirilmelidir. Duygularını anlatması için zorlanmamalıdır.

8. Terapinin sınırları İlk seans: Saat ve kurallar Terapist ihtiyaç duyduğunda sınırlamalar koyabilir. “Oyuncağa bu şekilde yaklaşmaya devam edersen oyuncakla oynamamayı seçmiş olacaksın.” “Arkadaşına o kadar kızdın ki oyuncağa zarar vermeye çalışıyorsun.”

NE YAPMALI? Çocuğun liderliğine izin vermek Davranışlarını izlemek Çocuğun duygularını yansıtmak Sınırları belirlemek Çocuğun yeteneği ve çabasını onaylamak Gözlemci olarak oyuna katılmak Sözlü olarak aktif olmak

NE YAPMAMALI? Davranışlarını eleştirmek Çocuğu övmek Gereksiz sorular sormak Oturumda kesintilere izin vermek Bilgi vermek,öğretmek Öğüt vermek Pasif ve sessiz kalmak Çağrışımlarını etkilemek, yeni bir davranış başlatmaya eğilmek

OYUN ODASI Ortam çocuğu ilk etkileyen şeydir. “Burada olanları kullanma hakkına sahipsin. Kendin ol. Keşfet.” “Güvendesin!”

OYUN ODASININ ÖZELLİKLERİ Sessiz, Güvenli (pencere, eşyalar vs.), Kolay temizlenebilir, Düzenli, Duvarlar boş olmalı, Oyuncakların hepsi görülebilir olmalı, Oyuncakların ve eşyaların yerleri değişmemeli,

OYUNCAKLAR Günlük yaşamı yansıtan oyuncaklar Bebek (biberon, yatak, örtü, giysiler) Anne-baba, kız-erkek çocuğu, büyükanne,büyükbaba figürleri Otorite figürleri; polis, asker vb. Oyun evi ve ev eşyaları (mutfak, masa, sandalye, yiyecekler) Mutfak malzemeleri (çatal, kaşık, bıçak, bardak vb.) İki telefon Kuklalar (hayvanlar; vahşi-evcil, insan figürleri) Hayvanlar

OYUNCAKLAR Trenler ve uçaklar Arabalar Doktor malzemeleri Yumuşak top Tamir aletleri Kostümler Legolar, yap-boz Kule yapmak için küpler Kalem, boya, kağıt Oyun hamuru ve parmak boyaları Masa oyunları Kum ve su Oyuncak para Kum torbası Resimli kitaplar Müzik aletleri Hacıyatmaz

OYUNCAKLAR Odada çabuk kırılacak oyuncaklar olmamalı, Kırık oyuncaklar odada tutulmamalı, Oyuncaklar pahalı olmamalı, Oyuncaklar, oyun odasından dışarı, eve gitmemeli, Her çocuğa özel etkinliklerini koyması amacıyla kutu/dolap bulundurulabilir.

OYUNLARDAKİ TEMALAR Agresyon ve güç Aile ve beslenme Kontrol ve güvenlik Keşif ve uzmanlık Cinsellik

1)Agresyon ve güç Kurban oyunu: Silah, kelepçe, polis, askerler İyi adam/kötü adam figürleri: Polis, kahramanlar Silah, kelepçe, polis, askerler Zorbaca davranışlara maruz kalıyor olabilir. Özgüven eksikliği, yetersizlik hissi Onaylanma ihtiyacı Hayvanlar, vurma, ısırma, arabaları çarpma, fırlatma Açık bir saldırganlık Kurban hissediyor olabilir. Güçsüzlük, baskı, zorbalık. Kontrol sahibi olma hissi

1)Agresyon ve güç Ölüm oyunu: Arama oyunu: Bir ya da birden fazla karakterin ölmesi. Dondurmak, hareketsiz hale getirmek yani kontrol etmek amacı Ailede bir kayıp Mistik bir güç arama Büyücü, periler, avukat, öğretmen, destek, onarıcı kişi Otorite ihtiyacı Umut

2) Aile ve beslenme Besleme ve büyütme oyunu: Bağlılık oyunu: Çocuk odada saklanır ve terapistin onu bulmasını ister. Güven ihtiyacı Bağlanma sorunu Bebeği giydirip besleme İhtiyaçlarının karşılanmadığı düşünülebilir. Taklit Aile beklentileri yüksek olabilir. Terapisti besleme: Onaylanma Kendini besleme: Regresyon Sağlıksız beslenme, istismar: bebeği beslerken sürekli yere düşürmesi

2)Aile ve beslenme Mağaza ve alışveriş: Yetişkin aktiviteleri: İstek, arzu ve ihtiyaçlarının karşılanması isteği Birisi için bir şey alma: Kabul görme isteği Makyaj yapma vb. Model alma, özdeşleştirme Aile beklentileri

3) Kontrol ve güvenlik Yangın oyunu: Kırılma ve bozulma: Büyük bir öfkenin yıkıcı gücü Evin içindeki durumlarla ilgili ne yapacağını bilemeyip onu tamamen yok etmeye çalışıyor olabilir. Gömmek/boğmak: Öfke, çaresizlik, sırlar; figüre karşı güvenli hissetme ihtiyacı Hasta, kırık, zarar görmüş figürler: Eksiklik, yetersizlik hissi Örnek: Hayvana yara bandı yapıştırmak

3) Kontrol ve güvenlik Onarma oyunu: Köprü inşa etme: İyileştirme, tamir etme çabası İyi hissetme ihtiyacı Kendini tamir etme ihtiyacı Bağ kurma, yol bulma arayışı İçinde tutma oyunu: Çit yapmak, hapishane, kafes İyi-kötü ayrımı Güç sahibi olma isteği Kabuğuna çekilme

4) Keşif ve uzmanlık Uzmanlık oyunu: Başarısızlık oyunu: En iyi yapabildiği şeyleri yapar. Terapinin başlarında ilişki kurma amacı Duyguları arka plana atma isteği Korku ve kaygıyı giderme isteği Bir şey inşa etmek ister ve sürekli “Yapamıyorum” der. Yetersizlik hissi Onaylanma isteği Arabayla odayı gezmesi “Bu ne?”

5) Cinsel içerikli oyunlar Cinsel içerikli konuşma oyunu: Cinsel ilişki içerikli oyunlar: Bebeğin özel bölgelerini inceleme Terapistin sınırlarını deneme Ailesinin dikkatini çekebilecek bir şey bulmuş olması İstismar, taciz Terapistin tepkisini merak ediyor olabilir. Travmasını canlandırarak onaylanma ihtiyacını karşılamaya çalışıyor olabilir.

“…Oyunla tedavi odasında Dibs’i izlerken, kişi gelişme sürecinin ne denli karmaşık bir olay olduğunu da görür. Dibs, bu odada, zaman zaman kederi tüm yoğunluğuyla yaşar…Kendini güvenli hissedebilmek için gereksindiği tutarlılığın, kendi dışındaki güçlerce sağlanamayacağını bu odada algılar. Tutarlılığın merkezini kendi benliğinin derinliklerinden bulup çıkarmayı başarır.” “Benliğini Arayan Çocuk”, Virginia AXLINE