ÇOCUKLARDA ZEKA GERİLİĞİ DSM IV’e göre; - 18 yaş öncesinde ortaya çıkar, -Zeka işlevleri belirgin bir biçimde ortalamanın altında olur, -Uyumsal davranışlarda bozulmalar görülür, -Eksen II bozukluğudur.

Değerlendirmede İki Ölçüt: Geleneksel Ölçütler Amerikan Zeka Geriliği Birliğinin Ölçütleri

Zeka Geriliği İçin Geleneksel Ölçütler Zeka testi puanları Uyumsal işlevler Başlangıç zamanı

Zeka Puanları Nüfusun yaklaşık 2/3’ü zeka bölümü testlerinden 85-115 arasında puan almaktadırlar. Bu ortalamanın iki standart sapma altında olanlar, yani 70 ile 75 altında puan alanlar, “ortalamanın altında genel zeka işlevi”ne sahip olarak değerlendirilmektedir. Nüfusun %3’ü bu sınıflama içerisindedir.

Zeka Puanları Zeka bölümü belirlenirken testi uygulayan kişinin yeterli ve iyi eğitim almış olması gerekir. Puanların yorumlanması sırasında performansı etkileyebilecek kültürel, dilsel, algısal ya da motor sınırlılıklar göz önünde bulundurulmalıdır.

Uyumsal İşlevler Çocukluk dönemindeki uyumsal işlevler, tuvalet eğitimi ve giyinme; para ve zaman kavramlarını anlayabilme, aletleri kullanabilme, alışveriş yapabilme, toplu taşıma araçlarını kullanarak yolculuk yapabilme ve sosyal sorumluluk alma gibi becerilerdir..

Uyumsal İşlevler Uyumsal işlevler değerlendirilirken birey ve bireyin işlev gördüğü çevre arasındaki etkileşim dikkate alınmalıdır…

Uyumsal İşlevler Uyumsal davranış testleri: -Amerikan Zeka Geriliği Birliği Uyumsal Davranış Ölçeği (ABS) -Vineland Uyumsal Davranış Ölçeği’dir

Başlangıç Zamanı Zeka geriliği 18 yaştan önce ortaya çıkar Hastalık ya da travmatik kazalar sonucu uyumsal davranış ve zekada ortaya çıkan bozukluklar zeka geriliği sınıflamasına girmemektedir.

Sınıflandırma Zeka bölümü, Uyumsal davranışlardaki yetersizlik, DSM IV’e göre zeka geriliğinin sınıflandırılmasında kullanılan ölçütlerdir.

Hafif Derecede Zeka Geriliği ZB 50-55 ve 70 arasındadır. Zeka geriliği olanların %85’ini bu grup oluşturur. Genellikle ergenlik döneminde fark edilirler. Yaklaşık 6. sınıfa kadar akademik beceri kazanabilirler. Yetişkinlikte koruyucu çalışma grupları sayesinde kendi kendilerine bakabilirler. Sosyal ve mali sorunlarda yardıma ihtiyaç duyabilirler. Evlenebilir ve çocuk sahibi olabilirler.

Orta Derecede Zeka Geriliği ZB 35-40 ve 50-55 arasındadır. Zeka geriliği olanların %10’unu bu grup oluşturur. Sıklıkla beyin hasarı ve diğer patolojilere rastlanır. İnce motor becerilerde (yakalama ve boyama gibi) aksaklıklara Kaba motor becerilerde (koşma tırmanma gibi) engellenmelere neden olan fiziksel bozukluklara veya nörolojik işlevsizliklere sahip olabilir. Bildikleri bir çevrede tek başlarına yolculuğu öğrenebilirler Kurumlarda ya da ailelerine bağımlı bir şekilde yaşamlarını sürdürebilirler

Ağır Derecede Zeka Geriliği ZB 20-25 ve 30-40 arasındadır. Zeka geriliği olanların %3-4’ünü bu grup oluşturur. Genellikle doğuştan bazı anormalliklere ve duyusal motor denetimde sınırlılıklara sahiptirler. Çoğu bir kurumda bakım alır ve sürekli yardım ve denetime ihtiyaç duyar. Ancak çok somut düzeyde kısa süreli iletişim kurarlar. Çok az bağımsız etkinlik yapabilirler ve genellikle uyuşukturlar. Ancak çok basit işlerde ve denetim altında çalışabilirler.

İleri Derecede Zeka Geriliği 20-25 zeka bölümüne sahiptirler. Zeka geriliği olanların %1-2’sini bu grup oluşturur. Tam bir denetime ihtiyaç duyarlar ve genellikle tüm yaşamlarını bir bakıcının gözetiminde geçirirler. Çoğunun ciddi fiziksel sakatlıkları, nörolojik hasarları vardır. Çoğu çocukluk döneminde hayatını kaybetmektedir.

Uyumsal Becerilerde Yetersizlikler Zeka geriliği olanların aşağıdaki alanlardan en az 6’sında sınırlılıkları vardır: 1- İletişim 2- Sosyal beceriler 3- İşlevsel akademik beceriler 4- Kendine bakım becerileri 5- Ev yaşamı becerileri 6- Toplumsal kullanım 7- Kendilik yönelimi 8- Sağlık ve güvenlik 9- İş becerileri

Zeka Geriliğinde Bilişsel Yetenekler ve Becerilerde Gözlenen Yetersizlikler Genel Bilişsel Yeteneklerdeki Yetersizlikler: 1- Uyarıcıya dikkat etme 2- Kısa süreli bellek 3- İşlemleme hızı 4- Yürütücü işlevler 5- Dilin kontrol işlevleri

Zeka Geriliğinin Etiyolojisi Tanımlanamayan Etiyoloji (%75) Bilinen Biyolojik Etiyoloji (%25) 1- Kalıtsal Anormallikler 2- Bulaşıcı Hastalıklar 3- Kazalar 4- Çevresel Tehlikeler

Tanımlanamayan Etiyoloji Bulgular ağır ya da ileri derecede zeka geriliği olanların aksine, daha az ağır zeka geriliği olan bireylerin organik beyin hasarına sahip olmadığını göstermektedir. Organik yetersizliklerle ilişkili zeka geriliği olan bireylerde tüm sosyo-ekonomik, etnik ve ırksal farklar bulunmamaktadır. Hafif ve orta derecede zeka geriliğine daha çok düşük sosyo-ekonomik gruplarda rastlanmaktadır. Bu durum yoksunluğun bazı sosyal koşullarının zeka geriliği üzerinde temel bir rol oynadığını düşündürmektedir.

Kalıtsal ya da Kromozomal Anormallikler Down Sendromu (Trisomy 21) Frajil X Sendromu Çekinik Gen Bozuklukları - Fenilketonüri (PKU)

Bulaşıcı Hastalıklar -Rubella (kızamıkçık) -Sitomegalovirüs Annenin hamileyken yakalandığı bulaşıcı hastalık sonucu çocukta zeka geriliği görülebilir -Rubella (kızamıkçık) -Sitomegalovirüs -Toksoplazma -Herpes simplex (uçuk) -Frengi -HIV

Bulaşıcı Hastalıklar Doğumdan sonra yakalanan hastalıklar da zeka geriliğine sebep olabilir.. -Ensefalit -Meningokoksal menenjit

Kazalar Düşme Araba kazaları

Çevresel Tehlikeler Kurşun -Arabaların egzozları -Boyalar Cıva -Zehirlenmiş balıklar

Tedavi Çevresel müdahaleler ve zenginleştirme programları Yatılı tedavi Edimsel koşullanmaya dayalı davranışçı müdahaleler Bilişsel müdahaleler Bilgisayar destekli yönerge

Çevresel Müdahaleler Hafif veya orta dereceli zeka geriliklerinde nedenin uyarıcı çevre yokluğu olduğuna inanılıyorsa Head Start programına başvurulabilir Programın temeli erken bilişsel ve sosyal becerilerin gelişimine odaklı, toplum temelli anaokulu eğitimidir.

Yatılı Tedavi Zeka geriliği olan kişilerin; Toplumda etkili bir şekilde çalışabilmeleri için gerekli yeterliği kazanabilecekleri, En az kısıtlayıcı ortamlarda uygun tedavi alabilecekleri, Bireyi bir kurumdan toplum içerisindeki bir eve taşımaya hazırlanan, Küçük ya da orta büyüklükte ev benzeri konutlarda yaşamaları En ideal yatılı tedavi yöntemidir…

Edimsel Koşullanmaya Dayalı Müdahaleler Uygulamalı davranış analizi de denmektedir. Ağır zeka geriliği olan çocukların dil becerileri, ince ve kaba motor becerileri, öz bakım ve sosyal iletişimlerini geliştirmek amacıyla kullanılır Özgün, davranışsal amaçlar belirlenir ve edimsel yolla, küçük, ardışık basamaklarla bu beceriler çocuklara öğretilir. Kendi kendine yemek yiyebilme, tuvalet ve bakım ihtiyacını karşılayabilme gibi…

Bilişsel Müdahaleler Sorun çözme çabalarının konuşma aracılığıyla yönetilmesinin öğretildiği kendini yönlendirme yöntemi kullanılır. Bu yöntemin hafif zeka geriliği olan çocukların toplama ve çıkarma işlemlerini öğrenmelerine yardım eden üst bilişsel becerilerin öğretiminde etkili olduğu bulunmuştur.

Bilgisayar Destekli Müdahale Her tür eğitim ortamında olduğu gibi zeka geriliği olan bireylerin eğitiminde de giderek artan bir şekilde kullanılmakta ve bu bireylere çok iyi destek olmaktadır. Avantajları: -Görsel ve işitsel unsurların varlığı -Materyalin düzeyinin ayarlanabilir oluşu -Başarılı yaşantıların pekiştirilmesi -Sınırsız tekrar yapılabilmesi

Bilgisayar Destekli Müdahale Araştırmalar bilgisayar destekli yönergeler programının heceleme, para hesabı, aritmetik, yazı okuma, kelime tanıma, el yazısı ve görsel ayırt etme gibi konularda geleneksel yöntemlere kıyasla daha üstün olduğunu göstermiştir…