ÇOK PARTİLİ HAYAT BAŞLIYOR 1946 SONRASI...

İkinci Dünya Savaşı Sonrası Uuslararası Ortam Truman Doktrini ve Marshall Planı

Sömürgecilik kılıf değiştiriyor... Hoşgeldin yeni-sömrgecilik ABD ve kimi söürgeci ülkeler “siyasal bağımsızlık” tezine sahip çıkmaya başladılar; 1944’de De Gaulle, sömürgeerin yakın gelecekte bağımsızlıklarını elde edeceklerini belirten bir söylev verdi Lübnan (1941-43) Suriye (1941-45) Libya (1945) Endonezya(1945-54) Hindistan (1945) Pakistan (1955) Gana (1957) Seylan (1956, sonra Sri Lanka) Tunus ve Fas (1954-56) Cezayir (1962) Beçika Kongo’su (1960 daha sonra Zaire) ve tam bağımsızlığın hiç bir zaman verilemeyeceği ancak alınabileceğinin kanıtı olan Vietnam (1945’e rağmen 1975)

IMF,Dünya Bankası ve kuruluyor... 1948-1952 yılları arasında, Marshall Planı çerçevesinde OECD üyesi 16 ülkeye % 90’ı bağış olmak üzere toplam 12.8 milyar $ tutarında kaynak aktarılmıştır. Koşulları: Kaynakların donanım malları yatırımarında kullanıması Dış ticarette serbestleşmeye gidilmesi Dış ödemeler bilançosunda dengenin sağlanması Denk bütçe ilkesine uyulması ABD’nin hammadde kaynaklarına serbestçe ulaşabilmesinin önünün açılması

ABD’nin sağladığı mali kaynaklardan yararlanan ülkeler ihtiyaç duydukları sınai ürünlerin % 60’ını ve tarımsal ürünlerin de % 78’ini ABD’den ithal etmişlerdir.

Sosyal Haklar konusundaki gelişmeler… 1945’de Çalışma Bakanlığı kuruluyor 1945 İş Kazalarıyla Meslek Hastalıkları ve Analık Sigortası Hakkında Kanun yürürlüğe giriyor 1946 İşçi Sigortaları Kurumu kuruluyor 1949 Emekli Sandığı yeniden düzenleniyor; farklı devlet kurumlarında çalışan memurlar tek çatı altında toplanıyor Ancak….. Bu yasalar ve düzenlemeler Türkiye’deki 14,5 milyon aktif işgücünün sadece 500 bin kadarını kapsıyordu

Türkiye’deki ilk devaüasyon Eylül 1946 : 1 $ = 1. 28’den 1’ $ = 1 Türkiye’deki ilk devaüasyon Eylül 1946 : 1 $ = 1.28’den 1’ $ = 1.80’e çıktı Devalüasyon gerekli miydi?

1950 ‘ ler Amerikan Rüyası Başlıyor...

Bugünkü ekonomik hayatın temel belirleyicisi Cumhuriyet tarihindeki ilk iktidar değişikliği: 14 Mayıs 1950 Bugünkü ekonomik hayatın temel belirleyicisi 1950’lerdeki iktisadi dönüşümdür İktidarın ilk uygulamaları, savaş döneminin ekonomi politikasını tasviye etmek oldu..

Tarımın Önlenemez Yükselişi.... Traktör Ateşi İlaçlama Tarım destekleri Toprak dağıtımı Ekili tarım alanları Popülist politikaların devamı Kore savaşı

Traktör Sayıları 1945 1 156 1949 9 170 1950 16 585 1952 31 415 1954 37 743 1956 43 727 1957 44 144 1959 41 896 1960 42 505 1963 43 747

1950-1960 Arası Tarım İşletmeleri Toprak grubu (dönüm) İşletme sayısı Ekili topraktaki payı, % Traktör sahipleri Traktör payı,% < 50 68,8 24,4 34 20 50-99 18,1 23,9 24 9 100-199 9,4 23,7 22 200-499 3,2 17,0 14 21 500 + 0,5 11,0 8 26 Toplam 100 *** ***Devlet çiftlikleri katılmadığı için son sutunun toplamı 100 etmemektedir

Sanayide Kamunun Etkisi

Hizmetler Sektörü = Ulaşım Sektörü = Karayolları Hizmetler sektöründeki gelişme aynı zamanda dönemin bir aynasıdır Karayolları 1950’de 1700 km.den 1955’de 3500 km.ye 1965’de ise 10 750 km.ye yükseldi. Demiryollarında sadece 224 km. ilave yapılırken, deniz ticaret filosu % 70 arttı 1945 1950 1955 1960 Tarım 45,8 41,7 39,0 37,9 Sanayi 15,2 14,6 16,0 17,2 Hizmetler 43,7 45,0 44,9 İnşaat 8,2 8,7 2,4 10,8 Ticaret 17,4 16,2 20,4 Haberleşme-ulaştırma 11,7 11,4 13,3 15,6 Mali hizmetler. 3,9 3,0 4,7 5,3 Konut gelirleri 27,8 23,8 17,6 13,1 Devlet hizmetleri 17,9 19,8 18,0 16,8

DEVALÜASYONLAR… Tartışmalı ilk devalüasyonun ardından… - Hızla artan ithalat ve.. - Sürekli açık veren bir dış ticaret… - Artan yabancı sermaye ve dış yardımlarla birlikte “alınan” yeni tüketim biçimi Üretim giderek ithal girdi mallarına dayanmaya başladı ( 1948 yılında ithalatın % 28’i makine ve araçlar, yüzde 36’sı hammaddeler ve % 25’i tüketim mallarıdır) Bu oran 1960’ların başlarında tüketim malları için % 5, hammadde ve makine-teçhizat için yüzde 40-45’lere yükseldi

1958 : IMF ile ilk yakın tanışma 1956 ve 1958 Devalüasyonları 1956 1 $ = 2,80 TL’den 1 $ = 5,25-5,5 TL’ye çıktı 1958 : IMF ile ilk yakın tanışma Dolar başına 6,22 TL vergi uygulaması sonucu 1 $ = 2,80 + 6,22 = 9,02 TL

KENTLEŞME Mİ? GECEKONDULAŞMA MI?

1950’lerin Plan Kavgaları *1954 Bayar’ın Washington ziyaretinde yaşanan ‘Türkiye’nin itibari’ ile ilgili yaşanan tatsızlık… *1957’de ‘plansız-programsız’ gidiliyor eleştirisine Menderes’in verdiği cevap: “Her yıl bütçe yapıyoruz ya…” şeklinde *1950’lerin sonlarına doğru Alman Profesör Baade’nin hazırladığı raporda iki konu üzerinde duruluyordu: Turizm ve Erozyon

1950’lerin Plan Kavgaları… * 1959’da Koordinasyon Bakanlığı kuruluyor * Tinbergen’in üç aşamalı plan hazırlığı: - kalkınma hızının saptanması İç ve dış tasarruf gereksinimi sermaye/hasıla oranının saptanması