3-6 Yaş Çocuğunun Gelişim Özellikleri ve Çocukla Etkili İletişim Prof. Dr. Alev Önder Marmara Üniversitesi

Gelişim Nedir? İnsan yavrusunun özellikleri Birey olarak insan Toplum ve uygarlık

3-6 yaş çocuğunun gelişim alanları Bedensel gelişim Dil ve zihinsel gelişim Sosyal gelişim Psikolojik gelişim (duygular ve kendiliğin gelişimi) Ahlak gelişimi

Gelişim kuramcıları Piaget ve zihinsel gelişim Erikson ve sosyal gelişim Freud ve Psikoseksüel gelişim Vygotsky ve dil gelişimi -kültürel gelişim

İletişim ve Dil İlişkisi Altı yaşından önce çocuğun iletişim davranışlarını kazanması, önemli ölçüde dil gelişimiyle ilişkilidir. Ancak iletişim,yalnızca dil gelişimi ile sınırlı değildir.

Farklı yaşlarda dil ve zihin gelişimini desteklemek Dil gelişimi açısından olgunlaşmanın önemi Dil gelişimi için yakın sosyal çevrenin desteği Dil gelişimi için uygun fiziksel ortam

6 aylık Çocuğun ihtiyaç ve taleplerine zamanında ve uygun biçimde yanıt verilmesi önemli(sağlıklı bağlanma ilişkisi). İletişimde bebeğin dikkatini çekmek önemli. Bebeğin çıkardığı sesleri taklit etmek geliştiricidir. Sesler çıkaran ve işaretlerle iletişim kuran bebeğe olumlu ve uygun tepkinin verilmesi gerekir.

12 aylık Çocuğun kullandığı sözcükleri tekrarlamak uygundur. İşaretlerle konuşuyorsa olumlu yanıt verilmelidir.Taklit oyunları yararlı. Çocukla konuşurken iki üç kelimelik basit cümleleri tercih etmek gerekir. Hareketlerle de desteklenen basit şarkılar söylenmeli.

2 yaş Renklerden ve sayılardan söz edilebilir. Yakın ve gerçek çevredeki nesne ve olaylardan söz edilmeli ( burun,ayak, kapı,baba geldi gibi). Sevdiği, ilgi gösterdiği resimli kitapları ona okumak yararlıdır. Yanlış ve eksik sözcükleri için eleştirilmemeli. Alay edilmemeli. Doğrusu söylenmeli..

3 Yaş Akranları ile oynamasına iletişim kurmasına olanak sağlanmalı. Nesnelerin benzer ve farklı yönlerini söylemek,göstermek yararlıdır. Seçim durumları yaratılmalı ve seçimlerine saygı gösterilmeli( sarıyı mı siyahı mı istersin? gibi..). Yaptığı etkinlik ile ilgili konuşulmalı, soru sorulmalı (resim yaparken konuşulabilir). İki aşamalı yönergeler verilebilir(doldur ve boşalt)

4 yaş Yaşıtları ile düzenli oyun oynamalı. Günlük etkinlikler çocukla birlikte planlanabilir. Üç aşamalı yönergeler verilebilir: “Şapkanı dolaptan al,başına giy ve bahçeye çık”. Bir olayın sonraki aşaması sorulabilir. Onu dikkatle dinlerken, anlattıkları ile ilgili anlamlı sorular sorulması önemlidir. Hala Metaforlarla konuşulmamalı (taş kalpli, gibi..)

5 Yaş Öyküler yaratması için ona ipuçları verilmeli(şapka,sincap,ağaç gibi..). Bir günü nasıl geçirdiği sorulabilir. Evde sorumluluk verilmeli ve yaptığı işi anlatması için olanak sağlanmalı. Daha uzun öyküler okunabilir. Öyküdeki olayların neden ve sonuçları sorulabilir.Ders çıkarması için teşvik edilebilir. Nasıl, niçin, eğer ile başlayan sorular sorulabilir.

6 Yaş Yetişkinlerin arasına katılıp konuşmaktan hoşlanırlar. Kuralların nedenleri açıklandığında daha kolay anlayabilirler. Kendi ve başkalarının duygularını daha çok anlarlar. Arkadaşlık ilişkileri önem kazanır. Duygularını ifade ettiğinde uygun tepki verilmeli(doğru geri yansıtma ve anlayış). Benzetmelerden yararlanabilir. Yazılı iletişime (okuma-yazma) hazırdır.

SONSÖZ SAĞLIKLI GELİŞEN VE MUTLU BİR ÇOCUK : GÜÇLÜ AİLE + OKULDA UYGUN İLETİŞİM ORTAMI + GELİŞİM OLANAKLARI ile mümkündür. TEŞEKKÜRLER :) Alev Önder