ARAZİ DÜZENLEME ÇALIŞMALARINDA HARİTA MÜHENDİSLİĞİ MESLEĞİ 091205063 CEYDA KARAGÖZ

“ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI” denilmektedir. Çeşitli nedenlerle ekonomik olarak tarımsal faaliyetleri yapmaya imkan vermeyecek biçimde parçalanmış, dağılmış, bozuk şekilli parsellerin modern tarım işletmeciliği esaslarına göre ve sulama hizmetlerinin geliştirilmesi için en uygun biçimde birleştirilmesi, şekillendirilmesi  ve yeniden düzenlenmesi işlemine “ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI” denilmektedir.

ARAZİ TOPLULAŞTIRMASININ AMACI NEDİR? Tarım işletmelerinin sahip oldukları küçük, parçalı ve dağınık arazileri modern tarım işletmeciliğine göre yeniden düzenleyerek, daha az zaman, işgücü ve sermaye kullanımını sağlamak, üretim faktörlerinden en iyi biçimde yararlanarak tarımsal üretimi ve tarım işletmelerinin verimliliğini artırmak ve kırsal kesimdeki nüfusun hayat standartlarını yükseltmektir.

Ülkemizde Arazi parçalanmasının başlıca sebepleri nelerdir? Doğal koşullar nedeniyle ortaya çıkan zorunlu parçalanma, Bir bölgede tarım ekonomisi ve yöntemlerinin değişimi nedeniyle ortaya çıkan zorunlu bir parçalanmadır. Küçük tarımsal işletmelerin, tarımın diğer dallarında faaliyet göstermek için büyük arazi sahiplerinden arazi satın almak suretiyle parçalanmaya neden olmaları buna örnek gösterilebilir. Fiziksel tesislerin yapılması nedeniyle ortaya çıkan parçalanma Bir bölgede karayolu, demiryolu ve sulama sistemlerinin inşa edilmesi; oyun, eğlence ve dinlenme alanlarının tesis edilmesi nedeniyle ortaya çıkan parçalanma bu türdendir.

Tarımsal faaliyetler nedeniyle ortaya çıkan parçalanma, Toprak ve topoğrafya özellikleri ve iklim koşulları nedeniyle tarımsal faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve bitki deseni ve nöbetleşe ekim gibi nedenlerle ortaya çıkan parçalanmalardır Nüfus artışı, miras ve alım satımlar nedeniyle ortaya çıkan parçalanma Bunda tarımın ve tarımsal faaliyetlerin doğrudan doğruya bir etkisi yoktur. Toplumsal ihtiyaçlar ve zorunluluklar nedeniyle tarım arazilerinde ortaya çıkan bir parçalanma şeklidir. Nüfusun hızlı bir oranda artışı ve artan nüfusun aynı oranda ekonominin diğer kesimlerine aktarılamaması, kırsal alanda yaşamını sürdürmeye mecbur olan topraksız çiftçileri çeşitli şekillerde (küçük, parçalı) toprak sahibi olmaya zorlamaktadır.

Parçalanmanın Tarım İşletmelerindeki Olumsuz Etkileri 50 m genişliğinde ve 200 m uzunluğunda 1 hektarlık tarlada bu şekildeki alan kaybı 150 m2 kadar olduğu halde, aynı tarlanın 10 m genişliğinde 5 parsele bölünmesi halinde alan kaybı 630 m2 ye yükselir. Öte yandan parsel şekillerinin de arazi kaybı ve dolayısıyla verimde azalmaya neden olduğu belirlenmiştir. Her biri 1 ha büyüklüğündeki dikdörtgen, kare, üçgen ve daire şeklindeki dört parselden sınır kayıpları en az olanın 106.35 m2 ile daire; en fazla olanın da 136.8 m2 ile üçgen şekilli parsel olduğu belirlenmiştir. Kare şeklindeki parselin, dikdörtgene oranla daha az sınır kaybına neden olduğu görülmektedir.

ANLARDA EKİLEMEYEN ALAN

Parçalanmanın Makina Verimi Üzerine Etkisi Makinanın verimi üzerine parselin genişliği ve şekli de (tarlanın muntazam olup olmaması) etki eder. Dar ve şekilleri düzensiz tarlalarda verimsiz zaman daha fazla olduğundan makina normal randımanla çalışamaz. Bu nedenle tarlanın genişliği bazı makinaların kullanılmasını sınırlar.

Bu ve buna benzer nedenleri ortadan kaldırmak için ARAZİ TOPLULAŞTIRMASI gereklidir…

Arazi Toplulaştırılmasının Kapsadığı Hususlar Fazla parçalanmış, dağılmış arazilerin modern işletmecilik esaslarına göre birleştirilmesi. Tarla içi yol şebekesinin, yüzey tahliye sisteminin ve sulama tesislerinin inşası. Gerekli arazi tesviyesi ve toprak ıslahının yapılması. Köylerin yeniden düzenlenmesi, çevre planlanması, kanalizasyon, elektrifikasyon hizmetlerinin yapılması, iskan, arsa isteklerinin karşılanması. Kırsal alanın korunması ve yeşil alanların düzenlenmesi. Kırsal alandaki yerleşim yerleri ve toprakların rüzgar ve taşmalardan korunması için gerekli önlemlerin alınması. Spor sahaları, parklar, yüzme havuzu, bayram-pazar yeri, çocuk bahçesi, okul, sağlık ocağı ve kooperatif binası gibi sosyal hizmet tesisleri için gerekli arazileri, toplulaştırma planları içinde kamulaştırma yapılmadan temin edilmesi. İşletmelerin ıslahı, yeniden düzenlenmesi, verimli bir şekilde çalışmalarının temini için gerekli tedbirlerin alınması. Köy içi yollarının tanzimi, çiftlik binalarının ıslahı veya yeniden yapılması, içme suyu, elektrik, telefon gibi vasıtaların temini.

Arazi Toplulaştırma Projelerinde Yürütülen Çalışmalar: Nirengi ve poligon kanava tesis ve ölçüm işleri Halihazır harita yapılması Toprak etüdünü yapılması Derecelendirme haritasının oluşturulması Çiftçi Mülakatlarının yapılması Arazi toplulaştırma projesinin hazırlanması (Harita Mühendisi İle Birlikte) Yeni parselasyon haritasının kontrol ettirilmesi ve diğer işlemlerinin takibi Yol ve Kanal aplikasyonları Arazi tesviyesi Tarla içi yol, drenaj şebekesi ve sulama tesisi gibi tarla içi hizmetleri işlerini yaptırmak ve kontrol etmek Yeni parsel aplikasyonu Kadastro kontrol işlerinin yaptırılması ve takibi Tapu senetlerinin hazırlanması Yeni kütüklerin hazırlanması

Arazi Toplulaştırma çalışması aşağıdaki aşamalardan geçmektedir. Tüm tarlaların ve çiftçilerin mülkiyet bilgilerinin temin edilmesi. 2. Tapu kütüğü, kadastro paftası ve arazideki miktar ve ölçülerdeki tüm uyumsuzluklar giderilmesi. 3. Hâlihazırdaki arazi kullanım durumunun, uygun tarım arazileri sınırlarının, sabit tesislerin belirlenmesi, 4. Toprak karakterlerini belirten toprak haritalarının temin edilmesi veya yoksa oluşturulması. 5. Teknik bir ekip ile arazi sahipleri ve mülki idarecilerin de katılımı ile kurulan derecelendirme komisyonu ile tüm arazilerin derecelendirme haritaları çıkarılır. Bu aşamada komisyon tüm arazilerin toprak haritaları ve diğer kıymetlerini de dikkate alarak her parsel için ayrı, ayrı titiz bir puanlama yapmaktadır. Derecelendirme çalışmasında amaç parsellerin birbirlerine göre kıymet faklılıklarını puanlamak suretiyle ortaya koymaktır. 6. Yeni, yol, sulama ve drenaj ağına uyumlu, blok (ada) planlamasının hazırlanması. 7. Arazi sahiplerinin toplulaştırma sonrasında tarlalarını nerede istediklerine ilişkin tercihlerinin alınması, Bu işlem esnasında maliklere, eski parsellerinin ve yeni blokların olduğu bir pafta gösterilerek tercihleri alınır. 8. Yeni parselasyon planlaması yapılır.

3083 SULAMA ALANLARINDA ARAZİ DÜZENLEMESİNE AİT GENEL BİLGİLER Arazi Toplulaştırması Projelerinde Gerekli Olan Veriler Bu veriler, genel olarak grafik ve grafik olmayan veriler olarak gruplandırılabilirler. Arazi toplulaştırması projelerinde harita mühendisliğinin kullandığı veriler aşağıdaki gibi sınıflandırılabilirler. Grafik veriler: •Kadastral ve ST Haritalar, •Köylerin halihazır haritalar, ve yerleşim planları, •Toprak indeksi haritalar • Arazi değer haritalar, • Yol- su ağı planları, • Yatırım projeleri, • Köy gelişme alanları, • Yer kontrol noktaları, • Pafta bilgileri vs. Grafik olmayan veriler: • Mülkiyet verileri, • Nüfus bilgileri, • Parsellerin tanımsal bilgileri, • Parsel indeks ve değerleri, vs .

Ülkemizde arazi toplulaştırması uygulamasını ağırlıklı olarak iki mühendislik dalı gerçekleştirmektedir. Bunlar Harita ve Kadastro Mühendisliği ile Ziraat Mühendisliğidir

Harita ve Kadastro Mühendislerinin yaptığı işler: Nirengi ve poligon kanava tesis ve ölçüm işleri Halihazır harita çıkarılması Yol ve Kanal aplikasyonları Yeni parsel aplikasyonu Kadastro kontrol işlerinin yaptırılması ve takibi Tapu senetlerinin hazırlanması Yeni kütüklerin hazırlanması Derecelendirme Haritaları Mülakat Sulama Drenaj Ziraat Mühendisi ve diğerlerinin ortak yaptığı işler: Toprak etüdünün yapılması Çiftçi Mülakatlarının yapılması Arazi toplulaştırma projesinin hazırlanması (Harita ve Kadastro Mühendisi İle Birlikte) Diğer meslek disiplinleriyle birlikte arazi tesviyesi tarla içi yol, drenaj şebekesi ve sulama tesisi gibi tarla içi hizmetleri işlerini yaptırmak ve kontrol etmek

Arazi toplulaştırma projesini hâlihazırda TRGM ve Özel İdare Müdürlükleri yaptırmaktadır. Her iki kurumda bu işleri ihale marifetiyle yapmakta ve yüklenici kullanmaktadırlar. Bu kurumlar projelerin kontrol işlerini yürütmekte, yeni parselasyon haritalarının büro ve arazi kontrolleri ise TKGM’nin yerel teşkilatları vasıtası ile yapılmaktadır. Kadastro kontrolü sonrası tapu işlemleri ise tapu sicil müdürlükleri tarafından kontrol edildikten sonra hazırlanan yeni Tapular hak sahiplerine dağıtılmaktadır. Daha açık bir deyişle, projenin tüm sorumluluğu ihaleyi yapan idareye ait olmasına rağmen kadastro ve tapu işlemleri TKGM tarafından kontrol edilmektedir.

ARAZİ TOPLULAŞTIRMA TÜZÜĞÜ’NE İLİŞKİN HARİTA VE KADASTRO MÜHENDİSLERİ ODASININ ÖNERİLERİ VE GEREKÇELERİ

Tarım Arazilerinin Korunması, Kullanılması ve Arazi Toplulaştırma işlemleri bilimsel ve teknik olarak değerlendirildiğinde tüzel ve kurumsal boyutta, her bir konu başlığı için ayrı bir düzenlemenin yapılması daha yararlı olacaktır. Dünyanın hiçbir ülkesinde arazi toplulaştırması diğer yasalar içinde geçiştirilecek tek madde olarak düşünülmemiştir (Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 17. maddesi). Tüzüğün tanımlar başlıklı 4. maddesine ‘Halihazır Harita’, ‘Derecelendirme Haritası’, ‘Blok Planı’, ‘Parselasyon Planı’ ve ‘Köy Gelişimi’ tanımları eklenmelidir. Bu terimler, bu tüzükte yapılacağı belirtilen iş ve işlemlerin belirli bölümlerini kapsadıkları için tanımlanmaları gereği duyulmuştur. 13/1’deki ‘kroki’ ibaresi yerine ‘Sınırlandırma haritası’ önerilmiştir. Gerekçe : Bir arazinin koordinat değerleri ile 1/25 000 ölçekli haritasına işlenebilmesi için o arazinin sınırlandırma haritasının yapılmış olması gerekir.

14. Maddenin üst başlığına ‘Planlama’ ibaresinin eklenmesi ve tüzüğün 31/c bendinin 14. maddeye aktarılması önerilmiştir. Gerekçe : Tüzük taslağının 31/c’deki bu bend (fıkra) planlama ile ilgili olduğundan bu maddede ifade edilmesi daha uygun görülmüştür. Planlama kavramı da; plan yapımı, plan değişikliği gibi işlemleri içeren bir süreci ifade ettiğinden ‘planlama’ ibaresi bu maddenin başına eklenmesi uygun görülmüştür.) 15. Maddenin (1) numaralı bendine “meslek odaları” ibaresi eklenmiştir. Gerekçe : Bilimsel ve teknik açıdan konuyu daha iyi değerlendirebilecek olan “meslek odalarının” tüzükte yer alması söz konusu iş ve işlemlerin daha sağlıklı yürütülmesinde yararlı olacaktır.

Dördüncü kısım başlığının ‘kırsalalan düzenleme ve arazi toplulaştırma ve kapsamı’ olarak düzenlenmesi ve madde sıralaması ile başlık düzeltmeleri önerilmiştir. Gerekçe : 20. maddenin 2. bendi Kırsal Alan Düzenlemesi işlemlerini kapsamaktadır. Bu bendin, arazi toplulaştırma ve kapsamı maddesinden önce ve kırsal alan düzenleme başlığıyla ayrı bir madde olarak düzenlenmesi iş akışını tanımlama açısından da yararlı olacaktır. 21. maddeye 7 nolu bir bendle halihazır harita yapımı eklenmelidir. Gerekçe : Bakanlar Kurulunca belirlenecek sınırlar içinde yapılacak tüm planlama proje derecelendirme ve toplulaştırma çalışmaları için halihazır haritaya öncelikle gereksinim vardır. Madde 23’ün (1) numaralı bendindeki “23/6/1983 tarih ve 2859 sayılı Tapulama ve Kadastro Paftalarının Yenileştirilmesi Hakkında” ibaresi çıkartılarak yerine “3402 Sayılı Kadastro” ibaresi eklenmelidir.

24/3’e yazılı bildirim ve ilanla ilgili ifadeler eklenmiştir. Gerekçe : 3402 Sayılı Yasada yapılan değişiklikle bu maddedeki belirtilen ihtiyacı karşılamak mümkün hale geldiğinden 3402 sayılı yasaya göre işlem yapılması önerilmiştir. 24/3’e yazılı bildirim ve ilanla ilgili ifadeler eklenmiştir. Gerekçe : Arazi toplulaştırması kararının katılımcı bir biçimde gerçekleştirilebilmesi için; ilgili kuruluşlara yazılı olarak, köy halkına ilanen duyurulmasında yarar görülmektedir

Arazi Düzenleme Çalışmalarında Harita Mühendisi, planlamadan uygulamaya ve hatta projenin sürdürülebilirliğine kadar rol alır. Bu yüzden arazi düzenleme çalışmalarına haritacı olarak işimize sahip çıkmalı dahada önemlisi işin başkaları tarafından yalan yanlış yapılmasına izin vermemeliyiz..

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER