İSHAL Doç. Dr Yusuf AKCAN

tanımı Normal gaita sayısı günde 3 kez ile 3 günde birdir. Normal ağırlığı 100-200 gr Normal dışkı kıvamlı ve şekillidir. Sayı ve miktar ne olursa olsun bulunduğu kabın şeklini alan dışkılama ishaldir.

fizyoloji Günde barsaklara 10 litre sıvı girer. (içilen ve sekresyonlar) Bunun 9,9 litresi emilir. 0,1 litresi atılır. Atılan miktar >0,3 litre olduğunda hemen her zaman ishal olur. İnce barsaklar tüm sıvının 8-9 litresini kalın barsaklar ise 0,9-1,9 litresini emer. Kalın barsakların emme kapasitesi 4-5 litreye çıkabilir. İnce barsakların bilinmiyor. Emme işleminde düşük oranda azalmalar bile ishal yapabilir.

Klasifikasyon İshaller oluş mekanizmasına göre ve devam ettiği süreye göre alt gruplar ayrılırlar Mekanizmaya göre Osmotik Sekretuar Mukozal hasara bağlı Motilite bozukluğuna bağlı Diğer Süreye göre Akut kronik

mekanizmalar Osmotik Sekretuar Mukozal hasara bağlı Motilite bozukluğuna bağlı Diğer (patofizyolojisi çok iyi anlaşılamamış) Diüretikler, kalp glikozidleri, metotreksat, kolçisine Addison , hipoparatiroidism Tabes dorsalis, multiple scleroz, myotonik distrofi Kurşun ve civa zehirlenmeleri

Osmotik ishal Emilmeyen maddelerin alınması Alınan gıdaların iyi sindirelememesi Mukozal transportdaki bozukluklardan dolayı oluşur Önemli özellikleri Açlıkta durur. Dışkı osmolaritesi ile plasma osmolaritesi arasında 100 mosm den fazla bir osmotik gap vardır. Dışkı pH sı asid yöne kaymıştır. <5,5

Osmotik ishal sebepleri Emilmeyen veya az emilen maddelerin alınması Antasit, laksatif ve yiyecekler Magnezyum sulfat, magnezyum hidroksit, sodyum sulfat, sodyum sitrat, sodyum fosfat, polyetilen glikol (PEG), saline katartikleri, mannitol, sorbitol, laktüloz Gıdaların iyi sindirelemeyişi Disakkaridaz eksikliği, gastrokolik fistül, jejunoileal bypass, kısa barsak sendromu, postgastrektomi, postvagotomi Mukozal transport defektleri Glikoz-galaktoz malabsorbsiyonu, konjenital kloridorea

Sekretuar ishaller İntestinal mukzoa üzerinde sıvı –elektrolit sekresyonunu artırıcı veya emilimini azaltıcı etki yapan sebeplerle olur. Bu etyolojiler eksojen veya endojen olabilir. Önemli özellikler Açlıktada devam eder Dışkı kan yağ ve cerahat içermez. Osmotik gap <50 dir.

Sekretuar ishal sebepleri Eksojen sebepler laksatifler Phenolphtalein, antraquinone, bisacodyl, oxiphenacetin, senna, ricinoleic acid ilaçlar Diüretikler, teofilin, antitiroidler, kolinerjikler, kinidin, kinin, kolçisin, ace inhibitörleri, ranitidine, antidepresanlar, misoprostol, olsalazine, altın. Toksinler Arsenik , mantar, organik fosfor bileşikleri, deniz ürünleri, kahve, çay, kola, alkol Bakteriyal toksinler S. Aereus, C. Perfiringes, C.Botulinum, B.Cereus, V. Cholera, Enterotoksijenic E.coli, C. Jejuni, Y. Enterocolitica, K.Pneumonia, C. Difficile Histolojik anormallikler olmadan barsak allerjisi

Sekretuar ishal sebepleri Endojen sebepler Konjenital Mikrovillus inklüzyon hastalığı, konj kloridorea, konj sodyum diare Endojen laksatifler Dihidroksi safra asidleri, uzun zincirli yağ asidleri Hormon salgılayan tümörler Tiroid medüller karsinom, pankreatik kolera sendromu, gasnglionöroma, glucagonoma, mastositosis, villöz adenom, ZE sendromu, karsinoid sendrome Hipertiroidi Kollojen vasküler hastalıklar

Mukozal hasara bağlı ishaller Bunlara inflamatuar ishaller de denir. İntestinal mukozanın bütünlüünü bozarak hem malabsorbsiyona hemde sekresyona yol açarak ishal yaparlar. Kan, mukus ve cerahat vardır. Etyolojiler 4 tiptir. İnfeksiyöz hipersensitivite Sitostatik ilaçlar İdiopatik- immunolojik

inflamatuar ishal sebepleri Hafif-orta derece infeksiyonlar Bakteriler- enteropatojenik E. Coli, Virüsler- rota virüs, norwalk vr., HIV vr. Parazitler- giardia, criptosporodium, isospora, ascaris, trichinella Miks- bakterial aşırı gelişim, tropikal sprue Sitostatik ajanlar Kemoterapötikler (mukozit), radyoterapi (akut-kronik radyasyon koliti) hipersensitivite Nematod infestasyonları, gıda allerjisi İdiopatik- immunolojik Mikroskopik ve kollojenöz kolit, graft-vs- host hastalığı

inflamatuar ishal sebepleri Ülserasyonlu veya ülserasyonsuz Hafif-orta derece infeksiyonlar Enterositleri yıkanlar- shigella, enteroinvasiv E. Coli, E. Histolitica, kancalı kurtlar Mukozal penetrasyon yapanlar- Salmonella, C. Jejunu, Y. Enterolitica, M. Avium, Whipple Hastalığı hipersensitivite Gluten enteropatisi, eosinofilik gastroenterit, nematod infestasyonları, ilaca bağlı koit (altın, metil dopa) İdiopatik- immunolojik Ülseratif kolit, crohn hast, lenfoma

Motilite bozukluğuna bağlı ishaller Hipomotiliteye bağlı bakteriyal aşırı çoğalma İntestinal hipermotilite Kolonik hipermotilite etyolojiler İshal-belirgin irritabl barsak sendromu Karsinoid sendrom Postvagotomi, postgastrektomi, diabetik nöropati, hipertiroidi

Klasifikasyon Süreye göre Akut kronik İshaller oluş mekanizmasına göre ve devam ettiği süreye göre alt gruplar ayrılırlar Mekanizmaya göre Osmotik Sekretuar Mukozal hasara bağlı Motilite bozukluğuna bağlı Diğer Süreye göre Akut kronik

Gıda zehirlenmeleri S.aereus b. Cereus c . Perfiringes süt dondurma, diğer günlük yüksek proteinli diyetlerle ısıya reziztan toksin < 6 saat b. Cereus pirinç hazır gıdalar c . Perfiringes sığır ve kümes hayvanları etleriyle 6-72 saat içinde

Gıda zehirlenmeleri v.kolera salmonella kümes hayvan etleri süt, dondurma invaziv olan gıda zehirlenem nedenleri shigella camplyobacter türleri enteroinvazi e coli v parahemolitikus