LİDERLİK ve EKİP ÇALIŞMASI Prof. Dr. Recep BOZLAĞAN

Kötü lider, halkın nefret ettiği yöneticidir. İyi lider, halkın sevip saygı duyduğu yöneticidir. Büyük lider, halkına “el birliği ile her işin üstesinden gelebiliriz” fikrini benimsetebilen yöneticidir. Lao Tzu

LİDERLİK NE DEĞİLDİR ? Çoğu kişi, liderliği bir mevkie veya makama ulaşmak zanneder. Bu sebeple, parlak bir mevki-makam elde ettiklerinde kendilerinin “lider” olduklarını zanneder. Mevkiin veya makamın, liderin kullandığı bir araçtan başka bir şey olmadığı unutulmamalıdır. Lider ruhlu insanlar, güçlerini makamdan değil, kişisel niteliklerinden alırlar.

V İ Z Y O N DESPOT LİDER MİSYON V İ Z Y O N HİZMETKÂR LİDER MİSYON

ŞEYH EDEBÂLİ’NİN OSMAN GAZİ’YE NASİHATI Ey Oğul!  Artık Beysin. Bundan sonra öfke bize; uysallık sana. Güceniklik bize; gönül almak sana. Suçlamak bize; katlanmak sana. Yanılgı bize; hoş görmek sana. Geçimsizlik bize; adalet sana. Haksız söz bize; bağışlamak sana. Bölmek bize; bütünlemek sana. Üşengeçlik bize; gayretlendirmek sana.

ŞEYH EDEBÂLİ’NİN OSMAN GAZİ’YE NASİHATI

LİDERLİK NEDİR? “Ahlâka uygun bir vizyon etrafında ekip çalışmasına dayalı bir sistem kurmak ve geliştirmek”

LİDERLİĞİN UNSURLARI Güzel Ahlâk Bilgi-Donanım Misyon Vizyon Sistem Ekip Motivasyon

LİDERLİKTE 1. ADIM: GÜZEL AHLÂK Kurum İçin: İlke ve değer odaklı yönetimi, kurumun bütününde esas kabul etmek Kendimiz İçin: Kurumun ilke ve değerlerini benimseyerek düşüncelerimize, sözlerimize, davranışlarımıza ve işimize yansıtmak

Ben güzel ahlâk üzere gönderildim. Hz. Muhammed (s.a.s)

KURUMSAL İLKE VE DEĞERLER Adalet Güven Şeffaflık Kalite Verimlilik Katılım Liderlik

Ahlâken yanlış olan bir şey, ne siyaseten ne de idareten doğrudur. M. Chiang

LİDERLİKTE 2. ADIM: BİLGİ-DONANIM Kurum İçin: Kurumsal altyapıyı güçlendirmek ve kurum çalışanlarının niteliğini yükseltmek Kendimiz İçin: Kendimizi kurumsal hedefleri gerçekleştirmeye katkı sağlayacak şekilde yetiştirmek

Eskiler, önce devlet işlerini yoluna koyarlardı. Devlet işlerini yoluna koymak için, önce ev işlerini yoluna koyarlardı. Ev işlerini yoluna koymak için, önce kendilerine çeki düzen verirlerdi. Kendilerine çeki düzen vermek için, önce düşüncelerini yoluna koyarlardı. Düşüncelerini yoluna koyabilmek içinse, önce bilgi eksikliklerini giderirlerdi. Konfüçyüs

BİLGİ-DONANIM Diploma Sertifikalı eğitim programları Okuyarak kendini geliştirmek Teknik inceleme ve gezi programlarına katılmak TV ve internetten faydalanmasını bilmek En az bir yabancı dili, kendini ifade edecek kadar öğrenmek İşi ehline vermeye çalışmak Personeli yetiştirme gayreti içinde olmak “Daha iyisi nasıl mümkün olabilir?” düşüncesiyle daima arayış içinde olmak

İmkânın sınırını görmek için imkânsızı denemek lazım. Fatih Sultan Mehmet

Bilmediklerimi ayaklarımın altına alsaydım, başım göğe değerdi. İmam-ı Âzam Hz.

LİDERLİKTE 3. ADIM: MİSYON Kurum İçin: Kurum olarak niçin varolduğumuzu ve bizi diğerlerinden ayıran özelliklerimizi bilmek Kendimiz İçin: Kurumun varlık sebebine, ilke ve değerlerine uygun işler yapmak

Kişi, kendi iç dünyasındaki tutarlılık ölçüsünde liderdir.

MİSYON İşimizi sevmek Kurumumuzu sevmek Beldemizi/şehrimizi sevmek Personelimizi sevmek Halkımızı sevmek Şükretmesini bilmek Kanaat etmek Mütevazı olmak Söylemlerimiz ile eylemlerimiz arasında tutarlılık sağlamak Nemelazımcılığı bir tarafa bırakmak

Kanuni Sultan Süleyman; en yüksek duruma getirmiş olduğu devletin akıbetini merak eder; “günün birinde Osmanlı Devleti de inişe geçer, çökmeye yüz tutar mı?” diye derin derin düşünmeye başlar…

Bu tür soruları çoğu zaman süt kardeşi meşhur alim Yahya Efendi ‘ye sorduğundan bunu da sormaya niyet eder. Güzel bir hatla yazdığı mektubu, basiretine inandığı Yahya Efendiye gönderir…   “Sen ilahî sırlara vakıfsın. Kerem eyle de bizi aydınlat. Bir devlet hangi halde çöker? Osmanoğulları’nın akıbeti nasıl olur?” şeklinde mektubunu gönderir.

Mektubu okuyan Yahya Efendi’nin cevabı çok kısa olur:   “Nemelazım be Sultanım!”

Topkapı Sarayında bu cevabı hayretle okuyan Sultan, bir mânâ veremez.. Yahya efendi gibi bir zatın böylesine basit bir cevapla işi geçiştireceğini pek düşünmez. Söylenmeye başlar:   “Acaba bilmediğimiz bir mânâ mı vardır bu cevapta?”  Nihayet kalkar,Yahya Efendi’nin Beşiktaş’taki dergâhına gider.. Soruyu tekrar sorar:  “Yahya Efendi bizi geçiştirme, sorumuzu ciddiye al!”

Yahya efendi duraklar:  “Sultanım sizin sorunuzu ciddiye almamak kabil mi? Ben sorunuzun üzerine iyice düşündüm ve kanaatimi de açıkça arz etmiştim.”  “İyi ama bu cevaptan bir şey anlamadım. Sadece ‘nemelazım be sultanım’ demişsiniz. Sanki beni böyle işlere karıştırma der gibi bir mânâ çıkarıyorum.”

Yahya Efendi bu cevaptan sonra şu açıklamayı yapar:  “Sultanım! Bir devlette zulüm yayılsa, haksızlık şâyi olsa, işitenler de nemelazım, deyip uzaklaşsalar, sonra koyunları kurtlar değil de çobanlar yese, bilenler bunu söylemeyip sussa, gizleseler, fakirlerin, muhtaçların, yoksulların, kimsesizlerin feryadı göklere çıksa da bunu da taşlardan başkası işitmese, işte o zaman devletin sonu görünür.

Böyle durumlardan sonra devletin hazinesi boşalır, halkın itimat ve hürmeti sarsılır. Asayişe itaat hissi gider, halkta hürmet duygusu yok olur. Çöküş de böylece mukadder hâle gelir….”

Bunları dinlerken ağlamaya başlayan koca sultan, söyleneni başını sallayarak tasdik eder, sonra da kendisini böyle ikaz eden bir âlime sahip olduğu için Allah’a şükreder, bu türlü ikazlardan geri kalmaması için tembihte bulunarak oradan ayrılır…

LİDERLİKTE 4. ADIM: VİZYON Kurum İçin: Kurumun görünür gelecekte erişebileceği iddialı, fakat gerçekçi bir amaç belirlemek ve personeli bu amaca inandırmak Kendimiz İçin: Kurumun görünür gelecekte erişebileceği en ilere amaca ulaşması için üzerimize düşeni yapmak

Söyleyin imparatorunuza, benim kudretimin eriştiği yere, onun hayalleri bile erişemez. Fatih Sultan Mehmet

VİZYON Beldemizin/şehrimizin Tarihini Avantajlarını ve üstün yanlarını Dezavantajlarını ve zayıf yanlarını bilmek; Halkın talep ve beklentilerini bilmek Personelin tecrübelerinden ve önerilerinden yararlanmak Kendi hayallerimizi somut hedeflere dönüştürmek Katılımcı ve iknaya dayalı bir yol izlemek Beldemizin/şehrimizin gerçeklerinden asla kopmamak

Çok hayal, vizyon değil illüzyondur. Vehbi Koç

LİDERLİKTE 5. ADIM: SİSTEM Kurum İçin: Kurumsal hedeflere ulaşılmasını sağlayacak bir yapı kurmak. Kendimiz İçin: Kurumsal sistemin en iyi şekilde çalışması için üzerimize düşeni yapmak

At, sahibine göre kişner. Türk Atasözü

BİR SİSTEM OLARAK BELEDİYE İnsan Kaynakları Amaç ve Hedefler Teşkilat Yapısı Fiziksel Şartlar Kurumsal Süreçler Teknik Donanım Kurum İklimi Belediyenin İç Faktörleri Mali Yapı

BİR SİSTEM OLARAK BELEDİYE Hemşehriler Merkezi Hükümet Özel Sektör Sivil Toplum Kuruluşları Teknolojik Gelişmeler Mevzuat Uluslar arası Belediyenin Dış Faktörleri Kamu Kurumları

LİDERLİKTE 6. ADIM: EKİP Kurum İçin: Mevcut personeli birbirine karşı dürüst ve çalışkan, meslekî açıdan ise donanımlı hâle getirmek. Kendimiz İçin: Personelimize karşı dürüst olmak, çalışma temposunu yüksek tutmak ve kendimizi de belediyecilik açısından geliştirmek.

Eğer insanlar elde ettiğim başarı için ne kadar çok çalıştığımı bilselerdi, mevcut konumum onlara hiç de etkileyici görünmezdi. Michelangelo

EKİP ÇALIŞMASI TÜRLERİ Bir işi, yeterli sayıda kişinin bir araya gelerek işbirliği halinde yapması Bir kişinin, herhangi bir işi, ilgili kişilerin görüş, düşünce ve yardımına başvurarak yapması Bir kişinin, arkadaşının yardıma ihtiyaç duyduğunu hissettiği bir işe gönüllü olarak destek vermesi Fiilen yardım edebilir Görüş ve düşüncelerini açıklayabilir, önerilerde bulunabilir O kişi üzerinde etkili olan kişilerle görüşüp, düşünce ve önerilerini onlar üzerinden aktarmaya çalışabilir İyi dilek ve temennilerini sözlü olarak iletebilir Tebessüm edebilir, iyi davranabilir, hoşgörü ve anlayışla yaklaşabilir Dua edebilir

fikirde birlik kâr etmez. İş’te birlik olmazsa, fikirde birlik kâr etmez. Muhammed İkbâl

EKİP’TE NELER YOKTUR? Liderlik zaafiyeti Görev tanımlarına hapsolmuş tavır ve davranışlar Çalışanlar arasında şüphe ve mesafe Gerçekçi olmayan hedefler Sorumluluğu başkasına yüklemek, kendini kurtarmaya çalışmak Motivasyon düşüklüğü Çok bilmişlik, ukalâlık Sürtüşme ve gerilime dayalı rekabet Dedikodu, komplo teorileri ve ayak oyunları Tembellik

Kişi kıpırdamayınca uyuşur. Uyuşunca laflamaya başlar. Laf dedikoduya dönüşür. Dedikodu başlayınca da gayri iflah etmez. Dost, düşman olur; düşman, canavar kesilir! Şeyh Edebâli

EKİP’TE NELER VARDIR? Herkes, üstüne düşen görevi yerine getirir. Herkes, ulaşılan başarının nimetlerinden, üstüne düşen sorumluluk oranında faydalanır. Başarısızlık halinde, başta lider olmak üzere hep birlikte dersler çıkarılır, sorumluluk paylaşılır. Herkesin görevi açıkça tanımlanmış olmakla birlikte, görevlerde esneklik vardır. Açıklık, dürüstlük ve güven duygusu hakimdir. Moral ve motivasyon yüksek tutulur. Rekabet yerine işbirliği vardır.

Yalnız taştan duvar olmaz, baş başa vermeyince, taş yerinden kalkmaz. Türk Atasözü

LİDERLİKTE 7. ADIM: MOTİVASYON Kurum İçin: Mevcut personelin vizyona ulaşma konusundaki heyecanını ve misyon duygusunu diri tutmak Kendimiz İçin: Vizyona ulaşma konusundaki heyecanımızı ve misyona olan inancımızı kaybetmemek, iş ortamına “negatif enerji” ve “ümitsizlik” yaymamak.

Bunalım, bunalımlı insanları sever. Çünkü onlar her daim bunalım takılır.

MOTİVASYON İnsanların kişiliğine saygı göstermek İnsanların yaptığı işe saygı göstermek İnsanları dinlemesini bilmek Kişiyi dinlerken ona doğru dönmek Konuşan kişinin yüzüne (gözlerine) bakmak Kişiyi dinlerken başka bir iş ile uğraşmamak Kişinin konuşmasını sabırla dinlemek Cümleleri dinlemek Ses tonunu dinlemek Beden dilini anlamak

Sözü dinlemesini bilmeyen, sözünü dinletmeyi de bilmez. Türk Atasözü

MOTİVASYON Söz söylemesini bilmek Ses tonunu ortama göre ayarlamak Güzel kelimeleri tercih etmek Beden dilini ortama göre ayarlamak Mesafe daima konur, astların fazla yaklaşmasına ve gereğinden fazla yakın durmasına müsaade edilmez. Ama astlar ile arasına duvar da örmez. Gülünmesi gereken yerde gülünür, ağlanması gereken yerde ağlanır, somurtulması gereken yerde somurtulur Personelin görüş, öneri ve şikayetleri önemsenir Fırçalamak yerine, nasihat edici bir üslup tercih edilir Tehdit etmek yerine, uyarıcı bir üslup tercih edilir

Nus ile uslanmayanı etmeli tekdir, tekdir ile uslanmayanın hakkı kötektir. Ziya Paşa

MOTİVASYON “Ortaya konuşmak”tan mümkün olduğunca kaçınmak: Nasihat ve uyarı doğrudan muhatabına yapılmalı ve uygun bir ortam tercih edilmeli. Nasihat ve uyarı astların geneline yapılacaksa, bu durum açıkça söylenmeli ve gerekli nasihat/uyarı çekinmeksizin yapılmalı Teşekkür etmesini bilmeli ve teşekkür sonrasında astların gevşemesinden veya şımarmasından endişe edilmemeli. Çünkü, kendinden emin olan bir yönetici, astlarının gevşemesine ve şımarmasına müsaade etmez. Astlara karşı “açık kapı” politikası uygular. Ancak, bu fırsatın bir “gammazlama ve ispiyonlama” mekanizmasına dönüşmesine asla izin vermez. Personel arasında hafiyeler yerleştirmez, personeli birbirine düşürecek kurnazlıklar düşünmez.

Senin için başkalarına yalan söyleyen, gün gelir, başkaları için de sana yalan söyler. Türk Atasözü

MOTİVASYON Lider, ilk duyduğuna göre amel etmez. Her problemin, mutlaka bir arka planı (ona sebep olan şartlar) olduğunu daima hatırda tutar; acele etmez ama doğru zamanda karar alır. Yanıldığında hatasını kabul eder ve gocunmadan gerekli düzeltmeyi yapar. Kalp kırdığında en azında üzüntüsünü ifade eder, gerektiğinde özür diler. Sorunlar ne kadar büyük olursa olsun, asla ümitsizliğe düşmez. Kendi iç dünyasında yılgınlık olsa bile asla dışarı vurmaz. Çünkü lider ruhlu kişi, kurduğu sistemi veya başında bulunduğu kurumu kendisinden sonrakilere çalışır vaziyette teslim etme sorumluluğuna sahiptir.

En büyük lider muhteşem işler yapabilen kişi değil, muhteşem işler başaracak insanları yetiştirebilen kişidir. Ronald Reagan

MOTİVASYON Lider, kurumda en fazla fedakârlık yapan kişidir. Kendisine ayrıcalıklı muameleye asla müsaade etmez. Başkalarının iltifatlarına, dalkavukluklarına itibar etmez. Makamın sağladığı imkânları tevazu içinde kullanır, asla şımarmaz, gösteriş yapmaz, daha lüksünü, daha gösterişlisini emretmez.

Dört şeyi dört yere bırakın: Uyumayı kabre, rahatı sır’at köprüsüne, övünmeyi mizana, arzu ve isteklerinizi cennete Hz. Ebubekir (r.a.)

LİDERLİK TARZLARI Özellikler Yaklaşımı Davranışlar Yaklaşımı

ÖZELLİKLER YAKLAŞIMI Liderlik, doğuştan gelen bir özelliktir. Bu sebeple herkes lider olamaz. Lider olabilmek için bazı özelliklere sahip olmak gerekir. Bunların çoğu, sonradan kazanılamaz. Liderler, etkileyici ve çekici insanlardır. Onlarda, insanları etkileyen özellikler vardır. Bu özellikler, onların kişiliğinin ve tabiatının birer parçasıdır. Fiziksel özellikler: Yaş, boy, vücut yapısı, güzellik-yakışıklılık, beden dili, güç-kuvvet, enerjik olmak. Psikolojik özellikler: Hitabet, zeka, bilgi, duygusal olgunluk, açık gözlülük, kararlılık, doğruluk-dürüstlük, kendine güven duyma, analitik düşünme yeteneği, işe odaklı olmak. Sosyal özellikler: İletişim yeteneği, ekip çalışmasına yatkın olma, bencil olmama, kibarlık-nezaket.

DAVRANIŞLAR YAKLAŞIMI Liderlik, yalnızca doğuştan gelen bir özellik değildir. Kişiyi lider yapan, onun tavır ve davranışlarıdır. Bu tür tavır ve davranışlar sergileyen herkes lider olabilir. Dolayısıyla liderlik eğitimi alan herkes, lider olma yolunda mesafe alır.

SON SÖZ Silah korkakta, İdare zayıfta olursa, Orada işler bozulur. Mal cimride, Silah korkakta, İdare zayıfta olursa, Orada işler bozulur. Hz. Ebubekir (r.a.)

Twitter: @recepbozlagan TEŞEKKÜR EDERİZ Prof. Dr. Recep BOZLAĞAN 0.533.7465347 recepbozlagan@gmail.com Twitter: @recepbozlagan