Konuşma Engelinin Türleri

1-Gecikmiş Konuşma Çocuğun konuşması kendi yaşından beklenenden çok geri veya konuşma gelişimi yaşıtlarından çok daha yavaş ise o çocuğun konuşması “gecikmiş konuşma” olarak adlandırılır.  

GECİKMİŞ KONUŞMANIN NEDENLERİ Yalnız kalma: İnsanlarla fazla bir arada kalmayan, kendi haline bırakılan, onunla fazla konuşulmayan çocuklar geç konuşabilir.  Televizyon izleme: Özellikle 0-3 yaş döneminde televizyon izleyen çocuklarda dış dünyadan kopma, kendi halinde olma eğilimi, insanlardan ve insanlar arası ilişkilerden uzaklaşma, nesneler ile daha fazla ilgilenme, duygusal alışverişten vazgeçme, konuşmama, yaşıtları ile ilgilenmeme, seslenince bakmama gibi durumlar gözlenebilir.  Evde model alacak kişilerin azlığı: Bunun yanı sıra evde kullanılan dilin niteliğinin bozuk olması da çocuğun konuşma gelişimini etkiler.  Çocuğun içe kapanık olması: İçe kapalı kişilik yapısı ya da kaza benzeri durumlar sonrası yaşanan şoklar da çocukların konuşma yaşını etkileyebilir.  Kardeş kıskançlığı: Kardeşi olan çocuklar kendilerine ilgi gösterilmediğini düşünüp konuşmayarak tepki verebilirler. Cinsiyet: Erkek çocuklar kızlara göre daha geç konuşmaya başlarlar. Ailevi faktör: Ailede iki dil kullanıldığı durumlarda çocuklar geç konuşabilirler. 

GECİKMİŞ KONUŞMANIN BELİRTİLERİ   Gecikmiş konuşma problemi çok değişik şekilde ve değişik derecelerde görülür. Çocuklar normal konuşmaya sahip olmadıkları için çalışmalar daha çok gözlem yoluyla veya çevresindekilerden alınan bilgilere dayanır.          Konuşmaları dikkate alındığında belirtileri; hiç konuşmamaktan, çok zor anlaşılır birkaç kelime söylemeye kadar değişiklik gösterir. Kelime dağarcıklarında eksiklik vardır. “Ben”,”benim” gibi zamirleri kullanmayı 3 yaş civarında bile tam olarak öğrenemezler. Cümle kuramazlar. Jest, mimik ve diğer işaretli hareketleri daha çok kullanırlar. İsteklerini ifade edemezler. Başkalarının konuşmalarına ilgi göstermez ve dinlemezler. Durmadan ses çıkarırlar

İleri derecede gecikmiş konuşma engeli olan çocuklar kendi istek ve duygularını direk hareketlerle belli ederler. Kişiye, eşyaya vurmak, itmek gibi fiziki güç ile yapılır. Bu hareketlerinden dolayı kendi yaşıtlarıyla geçinmeleri zordur. Dolayısıyla uyum problemleri de görülür. Bu çocukların bazıları topluluktan ayrı kalma eğilimindedirler. Kendi başına oyun oynamak veya bir şeyle meşgul olmak isterler. Normal konuşmaya sahip çocuklara kıyasla daha çabuk ağlama, bağırma, oyuncakları kırma, dağıtma ve hırçınlık gibi kökü duygusal olan hareketler görülebilir.  

2-Ses Bozuklukları Kişinin ses kalitesinin, perdesinin ve şiddetinin benzer yaş, cinsiyet, kültürel geçmiş ve coğrafik yerleşimdeki bireylere göre farklılaşmaya başladığı durumlarda ses bozukluğu ortaya çıkar. Yapısal, fonksiyonel ya da her iki sebeple birden konuşucunun gırtlak mekanizmasının ses talebini karşılayamaması ses bozukluğunu akla getirmelidir.

Ses bozukluklarına neden olan etkenler; 1.Konuşma organındaki yapısal bozukluklar 2.Solunum sistemine ait bozukluklar 3.Gırtlakta oluşan bozukluklar 4.Sinir sistemindeki bozukluklar 5.İşitme kaybı ve duygusal bozukluklar 6.Aile içi çatışmalar

Ses bozukluğu dört farklı şekilde görülmektedir; Sesin perdesinde görülen bozukluklar Sesin şiddetinde görülen bozukluklar Sesin kalitesinde görülen bozukluklar Sesin esnekliğinde görülen bozukluklar Konuşanın sesi tizlik ve peslik yönünden cinsine, yaşına ve beden yapısına uygun olmaması. konuşması sırasında ses tonu, yüksekliği ya da kalitesi iletilmek istenen mesajın önüne geçip, iletişim kalitesini bozuyorsa bir ses problemi mevcuttur.  Sesin şiddeti gereğinden az ya da fazla olduğu gibi bazı hallerde de yersiz ses dalgalanmaları biçiminde şiddet bozuklukları görülebilir. Konuşmanın bütünlüğü içinde esneklik özelliğinin bulunmayışı ya da yersiz esneklik oluşturulmasını kapsayan bozukluklardır.

3-Kekemelik Konuşmanın doğal akışının bir biçimde kesintiye uğramasıdır. Bireyin istemsiz olarak sesleri uzatması, kimi sesleri üretirken zorluk çekmesi, bir sesi, heceyi yada sözcüğü tekrarlaması biçiminde görülebilir.

Kekemeliğin Nedenleri 1) Kekemeliğin bireydeki yapısal bozukluklardan kaynaklandığını ileri sürenler, 2) Konuşmanın öğrenilmiş bir davranış olduğunu kekemeliğinde öğrenme sonucu ortaya çıktığını savunanlar, 3) Kekemeliğin kişilik bozukluklarından kaynaklandığını söyleyen görüşlerde vardır.

Kekemeliğin seyri nasıldır? Kekemelikte tekrarlar önemli bir göstergedir. Genelde ikiden fazla tekrarlar kekemelik olarak adlandırılır. Ses tekrarları ( k k k kalem), hece tekrarları (ma ma ma masa),  sözcük tekrarları (bak bak bak) görülebilmektedir. Bir sesin (pppppppeynir.. gibi) uzatılarak söylenmesi de göstergeler arasındadır. Konuşma sırasında ses ve hava akışının kesintiye uğramasına bloklama denir.  Kekemelik seyrine gelişimsel olarak bakıldığında, tekrarlar önce yapılır, uzatmalar ise daha sonra gelir. Blokların fazlalığı ise kekemeliğin epeydir olduğunu gösterir.  Zamanla, kişi takılmaların farkına vardıktan sonra takılmalardan kurtulmak için göz kırpma, kafa sallama gibi ikincil davranışlar gösterebilir.

KEKEMELİKTE ALINACAK TEDBİRLER • Çocuğun, konuşması üzerinde dikkatini toplamamak • Konuşurken çocuğun, heyecanlanmasına, normal dışı ve her zamankinden farklı davranışlar göstermemek • Çocuğun tekrarlama ve yanlış telaffuz etme (kelimeleri yanlış söyleme) gibi kusurlara hemen müdahale etmekten kaçınmak • Çocuğun konuşmasındaki tekrarlama ve yanlış telaffuz etme (kelimeleri yanlış söyleme) gibi kusurlara hemen müdahale etmekten kaçınmak

4-yarı damak ve beyin engeline bağlı bozukluklar Damak ve dudak yarıklığı Nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte annenin hamileliği sırasında sağlık durumu, beslenme bozukluğu ile ceninin üzerinde rahim içi baskıların oluşmasının etkili olduğu bir yapısal bozukluktur. Son zamanlarda annenin rubella mikrobu, geçirilen ateşli hastalıklar, radyasyon ışınları, vitamin ve madensel mineral yetersizliğinin bu sorunun ortaya çıkmasına etken olduğu düşünülmektedir. Böylesi durumlarda çocuğun durumu dikkate alınarak KBB uzmanı ya da ortodontiste başvurularak önce tıbbi muayene, sonraki süreçte ise konuşma eğitimine başlanmalıdır.

Beyin özrü Beyindeki herhangi bir zedelenmeden dolayı konuşma organlarının normal dışı devinimlerinden kaynaklanan bir tür konuşma engelidir. Beyin özrünün türü, derecesi ve konuşma organlarını etkileme durumuna göre konuşma engeli oluşmaktadır. Genellikle beyin özürlü çocuklarda gecikmiş konuşma ve eklemleme bozukluğu görülmektedir. Gecikmiş konuşma çoğunlukla 5 yaşından önce felç geçirmiş çocuklarda görülmektedir.

5- yabancı dil ve bölgesel konuşma ayrılıklarına bağlı konuşma bozuklukları Ev, okul ve yakın çevrede iki dil kullanılması sonucunda her dilin ayrı kendine has gramer yapısı olması sonucunda ortaya çıkan artikülasyon değişiklikleridir. Yurdumuzda çeşitli dilleri kullanan ailelerin olmasının yanında uzun süre yurt dışında kalıp yurda dönen çocuklarda sıklıkla rastlanır. Çevrelerinde konuşma engelli olarak görülebilir. Bu gibi durumlarda konuşma engeli gibi düzeltilmeyi gerektirir. Çünkü yanlış telaffuzlar aynı konuşma engellerinde olduğu gibi dikkat çeker. Çocuklar dikkatlice incelenmeli, konuşma durumu ortaya çıkarılmalı, onu etkileyen koşullar bilinmeli ve gereken konuşma sağaltım modeli buna göre ayarlanmalıdır.