CUMHURİYET DÖNEMİ ORTAÖĞRETİM HAZIRLAYAN ALPASLAN AY

Cumhuriyet döneminde Türk eğitim sisteminin ana hatları Atatürk tarafından belirlenmiştir.Atatürk 15-22 Temmuz 1921 Maarif Kongresinde eğitim alanındaki çalışmaların düşmanı yurttan atmak kadar öncelikli olduğunu belirtmiştir. Bunun içinde ilk olarak 3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nu çıkartmıştır.

TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU İLE… Mahalle Mektepleri ve Medreseler kapatılmıştır. Tanzimat okulları geliştirilmiş ve yabancı okullar Milli Eğitim Bakanlığı’nın denetimi ve gözetimi altına alınmıştır. Aynı yıl yapılan bir düzenlemeyle Rüştiyeler ve İdadiler üç yıllık ortaokul ve üç yıllık lise haline getirilmiştir.Böylece ortaöğretim üçer yıllık iki kademeli hale getirilmiştir.

HEYET-İ İLMİYE TOPLANTILARINDA ORTAÖĞRETİM

I.HEYET-İ İLMİYE Sultani adı kaldırılmış yerine lise kavramı kullanılmaya başlanmıştır. Liseler bir ve iki devreli olarak iki kademeye ayrılmıştır. 1923’ten önce 55 olan ortaöğretim kurumlarının Cumhuriyet’ten sonra hızla artarak 74’e ulaştığı vurgulanmıştır.

II.HEYET-İ İLMİYE Kız liselerinin öğretim süresi erkek liselerinin öğretim süresiyle eşitlenmiştir.Kız ve erkek lise programlarının aynı olması kararlaştırıldı. Lise öğretiminin 6 yıla çıkarılması tartışıldı.İlk üç yıla kısım-ı evvel,ikinci üç yıla ise kısım-ı sani denilecekti. Bir devreli liseler ortaokul haline getirildi. Ortaokul ve liselerin üçer yıllık ayrı okullar olması kararlaştırıldı.

1 Eylül 1924 tarihi ile bir devreli liseler Orta Mektep adını alacaktı. Liselerde haftalık ders saati 30 saat olarak belirlenmiştir. Liselerde öğretimin parasız olması kararlaştırılmıştır. Ortaokul ve ilkokul ders kitapları yarışma usulü ile yazdırılması kararları alınmıştır.

III.HEYET-İ İLMİYE Liselerin belirli bir merkezde çoğaltılarak takviye edilmesi Öğretmen okullarının takviye edilerek çoğaltılması Meslek okullarının takviye edilerek çoğaltılması Yatısız ortaokulların karma okul haline çevrilmesi

MİLLİ EĞİTİM ŞURALARINDA ORTAÖĞRETİM

I.MİLLİ EĞİTİM ŞURASI (1939) Ortaokul ve liselerin sınav ve disiplin yönetmelikleri ile öğretim programları yeniden düzenlenmiştir . Yazılı ödevler hakkında yönetmelik belirlenmiştir. Derslerin öğleden önceye alınması ve ortak eğitim çalışmalarının yapılması.

II.MİLLİ EĞİTİM ŞURASI (1943) Okullarda ahlak eğitiminin geliştirilmesi Ana dili çalışmalarının arttırılması Özel öğretim metodları

III.MİLLİ EĞİTİM ŞURASI (1946) Ortaöğretimin sorunlarını araştıran bir komisyon kurulmuştur. Ortaokul ve liselerde formasyon eksikliğinin olduğu ve bununda bir takım metod ve öğretim programlarının yetersizliğinden kaynaklandığı bir rapor halinde belirtilmiştir.

IV.MİLLİ EĞİTİM ŞURASI (1949) Lise ders konularının dört yıllık sisteme göre belirlenmesi kararlaştırılmıştır. Liselerin öğretim süreleri üç yıldan dört yıla çıkarılmıştır. Yeni ortaokul programının incelenmesi kararlaştırılmıştır.

V. ve VI. MİLLİ EĞİTİM ŞURALARI (1953) Okul öncesi ve ilköğretimle ilgili kararlar alınmıştır. VI. Şurada mesleki ve teknik eğitim üzerinde durulmuştur.

VII. MİLLİ EĞİTİM ŞURASI (1962) Ortaöğretimde rehberliğin üzerinde durulmuştur. Liselere girişin bir sınavla yapılması kararlaştırılmıştır. Sınıf geçme ve sınav yönetmeliği ele alınarak başarının dört ayrı notla başarısızlığın ise tek notla değerlendirilmesi istenmiştir.

VIII. MİLLİ EĞİTM ŞURASI (1970) 12-14 yaş öğrencilerin ortaöğretimin 1.kademesine,14-17 yaş öğrencilerin 2.kademede eğitim göreceği belirlenmiştir. Ortaöğretim programı çeşitlendirilmiş ve bu programdaki dersler ortak temel,özel dersler ve seçmeli dersler olarak tespit edilmiştir.

IX. ve X. MİLLİ EĞİTİM ŞURASI (1974-1981) IX. Milli Eğitim Şurasında ortaokullar sekiz yıllık temel eğitimin içine alınmıştır. X. Milli Eğitim Şurasında ortaöğretim kurumları; Tek Amaçlı Liseler (Değişik Programlı Tek Tip Lise) Mesleki ve Teknik okullar olmak üzere ikiye ayrılmıştır.

CUMHURİYET DÖNEMİNDE ORTAÖĞRETİMDEKİ DİĞER ÇALIŞMALAR 1951 yılında ortaokul ve lise düzeyinde İmam-Hatip Okulları açılmıştır. 1955 yılından itibaren Kolejler kurulmaya başlandı.1975’ten sonra bu okullar Anadolu Liseleri adını almıştır. 1956-1957 öğretim yılında ortaokullara din dersi konulmuştur. Ahlak dersi 1974-1975 öğretim yılında zorunlu ders olarak konmuştur.

III.Beş Yıllık Kalkınma Planında Endüstri Meslek Liselerinden donanımı iyi olanlar Teknik Liseye,diğerleri ise Pratik Sanat Okullarına dönüştürülmüştür. 1988-1989 öğretim yılında Basamaklı Kur Sistemi getirilmiştir. 1982-1983 öğretim yılında Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi ortaöğretime zorunlu ders olarak konulmuştur. 1991-1992 yılında sınıf geçme sistemi kaldırılmış yerine Ders Geçme ve Kredili Sistem getirilmiştir.

1992’de Açık Öğretim Lisesi kurulmuştur. 1997’de İmam-Hatip ve Anadolu Liselerinin ortaokul kısımları kapatılmıştır. 2005-2006 öğretim yılında Anadolu Liselerinin hazırlık sınıfı kaldırılmıştır. 2005-2006 öğretim yılında liseler 4 yıla çıkarılmıştır. 2005-2006 öğretim yılında Anadolu Liseleri ile Yabancı Dil Ağırlıklı Liseler birleştirilmiştir.

2004 YILI ORTAÖĞRETİM REFORM PROGRAMININ KAPSAMI 73 Okul türü 5 türe indirilecek. Zorunlu eğitim 12 yıla çıkarılacak.Böylece liseler zorunlu hale getirilecek. Anadolu Liseleri sınavı zorunlu olacak. Fen,Anadolu ve Sosyal Liseler dokunulmayacak. Bu üçlü dışında melek liselerine yönlendirilen öğrenciler AB ülkelerindeki gibi bilgi,beceri,yeteneklerine göre çeşitli programlar seçecekler.

Ders programları değişecek. Yeni sistemde uygulanacak çeşitli testlerle öğrencilerin yetenekleri saptanacak.Öğrenciler yetenek ve becerilerine göre yönlendirilecek. Mesleki ortaöğretimin yapılandırılmasında AB uluslar arası meslek standartlarını belirleyen CEDEFOP Programı örnek alınacak. Ders sayısı azaltılacak.

AVRUPA BİRLİĞİ SÜRECİNDE ORTAÖĞRETİM Leonardo Da Vinci Programı : Programın temel amacı mesleki eğitimle ilgili farklı kuruluşları içeren uluslar arası ortak projeleri destekleyerek üye ülkelerin bu alandaki politika ve reform şeklindeki faaliyetlerine katkıda bulunmaktır. Avrupa Birliği Konseyi’nin 1999 kararı ile Türkiye’nin de bu programa alınmasına karar verilmiştir.

Socrates Programı : Eğitim alanında ulusal sınırla arasında bir Avrupa boyutu yaratmak amacıyla 1995-1999 yılları arasında uygulanan programdır. Socrates değişik ülkelerdeki eğitim yöntem ve yaklaşımlarından yararlanılması fırsatı veren bir programdır.Programın özelliği hareketlik ve karşılıklı değişimdir.Ortak ders programı hazırlama,okul projeleri geliştirme,öğretmenler ve üniversite personeli arası ziyaretler,uzaktan öğenme modelinin kullanımı,eğitim yöneticileri arasında bilişim ağının kullanılması başlıca çalışma alanlarıdır.

KAYNAKÇA www.sosyalbilgiler.gazi.edu.tr AKYÜZ,Y.2001,Türk Eğitim Tarihi,Alfa,İstanbul BİNBAŞIOĞLU,C.1995,Türkiye`de Eğitim Bilimleri Tarihi,MEB,İstanbul BİLİM,Y.C.1998,Türkiye`de Çağdaş Eğitim Tarihi,Anadolu Üniv. Yay.,Eskişehir KOÇER,H.A.1991,Türkiye`de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi,MEB,İstanbul BAŞARAN, İbrahim Ethem (1994). Türkiye’de Eğitim Sistemi, 2. Basım,Ankara. www.egitim.aku.edu.tr www.sosyalbilgiler.gazi.edu.tr