MODÜL 1 Su Çerçeve Direktifi, Su Çerçeve Direktifinin Kardeş Direktiflerle İlişkisi, Nehir Havzası Yönetim Planlaması, Su Kütleleri, Tipoloji ve Sınıflandırma Nitrat Direktifi R. Michael Jackman Antalya Aralık, 2014

Nitrat Direktifi (91/676/EEC) Hedef Tarımsal kaynaklı nitratların suya karışmasıyla oluşan kirliliğin azaltılması İlerde oluşabilecek benzer kirliliğin önlenmesi Kapsam Kirliliğe maruz kalmış ya da kalması muhtemel suların belirlenmesi Tebligattan sonra alanın tamamında Nitrat Hassas Zonların (NVZ) tanımlanması

İyi Tarım Uygulamaları Prensipleri (COGAP) Tüm suların korunmasını sağlamalı kirliliğe karşı - Su Çerçeve Direktifi ile bağlantı İki yıl içinde COGAP hazırlanmalı Çiftçiler tarafından gönüllü olarak uygulanmalı Eğitim Programları Prensiplerin uygulanmasını teşvik etmek üzere, çiftçilere bilgi ve eğitimler sunulmalıdır.

İzleme Yüzey Suları Nitrat Hassas Zonlar belirlenirken ve revize edilirken; Tatlı su kaynaklarındaki nitrat vesiyesi, yüzey suyu iyileştirme çalışmalarının yakınlarına kurulmuş yüzey suyu örneklem istasyonundan alınan temsili numunelerdeki nitrat miktarı bir yıldan uzun bir süre olmak üzere izlenmelidir. Taşkın zamanlarında daha sık olmakla birlikte örnekler ayda bir kez alınmalıdır. Yeraltı Suları 80/778/EEC Direktifi (Eski İçme Suyu Direktifi) üzerinde yapılan düzenlemeleri de göz önünde bulundurarak, düzenli aralıklarla, yeraltı suyu akiferlerini temsil eden örneklem istasyonlarından alınan numuneler izlenmelidir.

SU BELİRLEME KRİTERLERİ Yüzey Tatlı Suları İçme suyu olarak kullanılan yüzey tatlı suları, Su Çerçeve Direktifi ile değiştirilen Yüzey Suyu Çekme Direktifi ile belirlenenden daha fazla nitrat bulundurabilir. Yeraltı Surları NO3 gibi 50 mg/l’dan daha fazla nitrat bulunduran yeraltı suları. Diğer Su Kütleleri Doğal tatlısu gölleri, diğer tatlı su kütleleri, haliçler Ötrofik olan ya da gelecekte olaiblecek kıyı ve deniz suları.

KRİTERLER Bu kriterler uygulanırken: Su ve arazinin fiziksel ve çevresel karakterleri, Çevredeki (su ve toprak) nitrojen bileşenlerinin davranışları, 3. Eylem programlarının etkileri dikkate alınmalıdır.

Eylem Planları Nitrat Hassas Zonların belirlenmesinin ardından iki yıl içinde Eylem Programları oluşturulmalıdır. Planlar kapsamında: Tarım ve başka kaynaklardan gelen nitrojen bileşenleri ile ilgili mevcut bilimsel ve teknik veri ve (b) İlgili çevresel şartlar dikkate alınmalıdır - Su Çerçeve Direktifi ile bağlantı

Eylem Planları Eylem programları dört yıl içinde uygulamaya geçmelidir. Programlar: Direktif’in Ek III dokümanındaki önlemler (b) Üye Ülkeler İyi Tarım Uygulamaları Kanunu kapsamında listeledikleri önlemleri içermelidir.

İYİ TARIM UYGULAMALARI PRENSİPLERİ (COGAP) Nitrat kirliliğini azaltmak için Arazideki gübre kullanım zamanlarının uygun olup olmadığı 2. Eğimli arazideki gübre kullanımı 3. Suya doygun, sel basmış, donmuş ya da karla kaplı arazideki gübre kullanımı 4. Su yapılarının yakınındaki gübre kullanımı

İYİ TARIM UYGULAMALARI PRENSİPLERİ (COGAP) 5. Hayvansal gübre ya da silaj gibi bitki materyali kaynaklı kirlenmenin önüne geçmek, sızıntı olmasını engellemek için bunların depolanabileceği büyüklükte depolama araçlarının hazırlanması 6. Gerek kimyasal gerek hayvansal gübrenin, miktar, eşit olarak serpilmesi gibi uygulanma prosedürleri ile ilgili düzenlemelerin yapılması.

İYİ TARIM UYGULAMALARI PRENSİPLERİ (COGAP) Ayrıca: 7. Ekim nöbeti, belli sabit ürünler için ayrılan alanlar gibi arazi kullanımının yönetimi 8. Topraktaki nitratı bertaraf edecek bazı türlerin yağmurlu dönemlerde mevcut olmasının sağlanması 9. Her bir çiftçinin kullandığı gübreyi takip etmek için gübreleme planları hazırlanması 10. Sulama sistemi kapsamında bitki köklerine ulaşmayan ve yüzeyde biriken ya da eğimle akıp giden suyun da kirlenmesinin önlenmesi

İzleme programlarını en az dört yılda bir tekrarlayın Geleceğe Yönelik İzmele Planı İzleme programlarını en az dört yılda bir tekrarlayın Son dönemde alınan örneklerdeki nitrat miktarı 25 mg/l’nin altında çıktıysa ve nitrojen miktarının artmasına neden olacak herhangi bir faktörün ortaya çıkma ihtimali yoksa bu süre uzayabilir ve program sekiz yılda bir gerçekleştirilebilir. Yüzey tatlı suları, haliçler, kıyı sularındaki ötrofikasyon durumu her dört yılda bir incelenmelidir.

Ek III-EYLEM PROGRAMINA EKLENMESİ GEREKEN ÖNLEMLER Bazı gübre türlerinin kullanımının yasak olduğu dönemler Hayvansal gübrenin depolanması için hazırlanacak araçların kapasitesi, hassas zonlarda, gübre kullanımın yasak olduğu uzun dönemde bile yeterli olmalıdır. 3. İyi tarım Uygulamaları ile uyumlu olarak, ve hassas alanların toprak şartları, toprak tipi, eğim, iklim şartları, yağış miktarı ve suluma şartları göz önünde bulundurularak, gübre kullanımında kısıtlamalar

Etkinlik Uygulama sırasında eylem programlarının hedeflerine ulaşamayacağı anlaşılırsa ek önlemler alınmalıdır. Üye Ülkeler bu önlem ya da eylemleri belirlerken etkinliklerini göz önünde bulundurmalıdır. Ülkeler, bu önlemleri belirlerken, etkinlikleri ile birlikte diğer muhtemel önleyici tedbirlere göre daha maliyet-etkin olduklarını da değerlendirmelidirler. Ek eylem programlarının etkinliğini izlemek için uygun programlar yürütülmelidir. Eylem planlarını incelemeleri ve en az dört yılda bir gerekiyorsa revizyona gidilmelidir.

EYLEM PROGRAMINA EKLENMESİ GEREKEN ÖNLEMLER Bazı gübre türleri, arazi kullanımı ve ekim nöbeti gibi tarım uygulamalarını göz önünde bulunduran ve ürünlerin öngörülebilien nitrogen gereksinimleri ve ürünlere toprak ve gübreden gelen nitrojen dengelenmelidir ve Şu noktalar dikkate alınmalıdır: ürün kullanmaya başladığında topraktaki nitrojen miktarı mineralizasyon sonucu oluşan topraktaki organik nitrojenin miktarı hayvansal gübre kaynaklı nitrojen bileşenleri kimyasal ve diğer gübrelerden kaynaklanan nitrojen bileşenleri

EYLEM PROGRAMIN ÖNLEMLERİ Önlemler, her yıl toprağa hektar başına, ister gübre olarak ister de hayvanların kendileri aracılığıyla olsun, 170 kg’dan fazla Nitrojenin salınmaması salınmamasını sağlamalıdır. Bu miktar hayvan sayısı kullanılarak hesaplanabilir.

EYLEM PROGRAMI ÖNLEMLERİ Ancak: Eylem programının ilk dört yılı içinde, hektar başına düşen Nitrojen miktarı için ülkeler sınır olarak 210 kg olarak belirleyebilirler. Bu dört yıl içinde ve dört yıldan sonra, Üye Ülkeler, Direktif kurallarını ihlal etmemek adına farklı miktarlar belirleyebilir ve aksi halde; uzun büyüme sezonu nitrojen kullanımı fazla olan ürünler hassas alan içinde yüksek yağış oranı istisnai şekilde yüksek nitrojen denitrifiye eden bilen topraklar gibi özel durumlarla açıklama yapmaları gerekir.

REFERANS ÖLÇME YÖNTEMLERİ Kimyasal gübreler Nitrojen bileşenleri 77/535/EEC sayılı ve 22 Haziran 1977 tarihli Komisyon Direktifi’nin Üye Ülkelerce yakınlaştırılmış yasalar kapsamında gübre örneklem ve analiz yöntemleriyle ilgili olan 89/519/EEC (2) sayılı AB Direktifi ve 2003/2003 sayılı AB yönetmeliğine uygun şekilde ölçülmelidir. Tatlısular, kıyı ve deniz suları Nitrat ölçümü Su Çerçeve Direktifi ile uyumlu bir çekilde yapılmalıdır.

RAPORLARDA YER ALMASI GEREKEN BİLGİLER Önleyici bir eylemlerin alınacağına dait bir ifade. 2. Aşaüıdakilerin yer aldığı bir harita: Madde 3 (1) ve Ek I ile uyumlu biçimde belrilerken hangi kriterlerin kullanıldığı ifade edilerek suların tespit edilmiş olması (b) Mevcut ve yeni tespit edilen hassas alanların lokasyonları 3. Hassas alanların tespitlerinin değerlendirildiği ve varsa bu alanlarla ilgili düzeltme ve eklemelerin de bulunduğu izleme sonuçlarının bir özeti.

RAPORLARDA YER ALMASI GEREKEN BİLGİLER Eylem planlarının bir özeti: gerekli önlemler iyi tarım uygulamaları prensipleri (COGAP) varsa başka ek önlemler ve uygulanan eylemler izleme programlarının sonuçlarının bir özeti Özellikle Nitrat Hassas Zonlar (NVZ) olmak üzere suların alınan önlemlere ne zaman cevap vermesinin beklendiğine dair bir zaman çizelgesi ve bu öngörülerin belirsizlik seviyesi ile ilgili bilgi

Sınıraşan konular Doğrudan ya da dolaylı olarak başka ülkeye tahliye olan bir su ile ilgili Üye Ülkeler diğer ülkeyi ve AB’yi kirleticilerle ilgili uyarabilirler. Uygun durumlarda, belirsiz kaynakların tespiti için Komisyon’dan talepte bulunabilirler. Etkilenen suları korumak için Direktif’le uyumlu eylemlerin hayata geçirilmesi

Kaynaklar 2003/2003 sayılı AB Yönetmeliği: ALTUN/NPMNE/TR2010/0740.01-2/FWC/082 numaralı AB Projesi Raporu ‘Kirlilik İzleme Ağının Genişletilmesi ve CoGAP Uygulamaları’ projesi kapsamında hazırlanmış İyi Tarım Uygulamaları Prensiplerinin (CoGAP) Uygulanmasına yönelik Eylem Planları Nitrat Kirliliği İzleme Ağı Genişletilmesi ve CoGAP Uygulamalarına yönelik MoFAL’a ait Artırılmış Eylemler

Organik ve sentetik nitratlar tarım arazilerinin gübrelenmesi için yüzyıllardır kullanılmaktadır. ürün hasadında önemli artışlar olmuştur fakat aşırı kullanım suları zehirleyebilir. Dolayısıyla çok geç olmadan bu durumu kontrol almamız gerekir Teşekkürler