KENTSEL KORUMA-YENİLEME KAVRAM VE UYGULAMALARININ GELİŞİM SÜRECİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MİMARLIK FAKÜLTESİ ŞEHİR VE BÖLGE PLANLAMA BÖLÜMÜ ŞEHİR YENİLEME KORUMA DERSİ Doç. Dr. İclal Dinçer

KENTSEL KORUMA VE YENİLEMENİN GELİŞİM SÜRECİ 1950 -1960 YENİDEN İNŞA (Urban Reconstruction) Savaş sonrası tahrip olan kent merkezlerinin yenilenmesi Hızlı sanayileşme - nüfus artışı – modernist planlama Kentlerin yerleşik alanlarının nazım plana dayalı olarak genişletilmesi ve “yeniden inşa edilmesi” Kent çeperlerinde yeni banliyölerin geliştirilmesi: toplu konut uygulamaları Sosyal devlet uygulamaları: merkezi ve yerel yönetimin etkinliği Ağırlıkla kamu sektörünün yatırımcı olması Konut ve yaşam standartlarının iyileştirilmesi

İngiltere: Birmingham 1950’ler

KENTSEL KORUMA VE YENİLEMENİN GELİŞİM SÜRECİ 1960 –1970 KENSEL YENİDEN GELİŞTİRME (Urban Redevelopment) KENTSEL SAĞLIKLAŞTIRMA (Urban Rehabilitation) Kent merkezlerindeki çöküntü alanlarının temizlenmesi; yıkılıp yeniden inşa edilmesi Kent merkezlerinde sağlıklaştırma çalışmalarının başlaması Özel sektörün konut yatırımındaki payının artması Bölge planlama düzeyinin gündeme gelmesi Banliyölerin ve çevre yerleşmelerin büyümesi planlanması

KENTSEL KORUMA VE YENİLEMENİN GELİŞİM SÜRECİ 1970 - 1980 KENTSEL SAĞLIKLAŞTIRMA (Urban Rehabilitation) KENTSEL YENİLEME (Urban Renewal) KENTSEL YENİDEN CANLANDIRMA (Urban Revitalization) Enerjiye dayalı ekonomik kriz nedeniyle sosyal devlet anlayışının gerilemesi Gayrimenkul Eksenli Kamu-Özel Ortaklıklarına dayalı projeler Kent merkezlerindeki köhnemiş alanların yenileme projeleri Kentsel gelişme alanlarında toplu konut projeleri Kentsel altyapı projelerinin önem kazanması

İngiltere: 1970’li yıllar York kenti

CHESTER KALE İÇİ TURİST GÜZERGAHI

KENTSEL KORUMA VE YENİLEMENİN GELİŞİM SÜRECİ 1980 – 1990 KENTSEL SAĞLIKLAŞTIRMA (Urban Rehabilitation) KENTSEL YENİDEN GELİŞTİRME (Urban Redevelopment) KENTSEL YENİLEME (Urban Renewal) KENTSEL YENİDEN CANLANDIRMA (Urban Revitalization) Küreselleşme olgusu-post modernist yaklaşımlar-sürdürülebilirlik Gayrimenkul-eksenli, kamu-özel sektör ortaklı kentsel yenileme yaklaşımı Çok sayıda gelişme ve yeniden geliştirme planlarının ortaya çıkması: Öncü (flagship) projeler Kentsel Gelişim Şirketleri (Urban Development Corporation – UDC) Kamu fonlarını kullanan özel sektörün ve konuya ilişkin ajansların proje ortaklıkları

LDDC The London Docklands Development Corporation Bir kentsel gelişim şirketi olarak UDC “Urban Development Corporation” 1980 tarihli “Yerel Yönetim Planlama ve Arazi Yasası” kapsamında 2.Haziran1981 tarihinde kuruluyor. Amaç: Londra’nın doğusunda yer alan tersanelerin kapanması ile ortaya çıkan ekonomik fiziksel ve sosyal çöküntünün ortadan kaldırılması UDA “The London Docklands” Urban Development Area Thames nehri boyunca uzanan yaklaşık 11km.lik ve 2200 Ha.lık bir bölge Üç ilçenin sınırları içine giriyor: Southwark, Tower Hamlets, Newham;“London’s East End”

LDDC The London Docklands Development Corporation İngiltere: Docklands, 1980’li yıllar LDDC The London Docklands Development Corporation

İngiltere: 1990’ların sonu: Londra - Millenium Dom

KENTSEL KORUMA VE YENİLEMENİN GELİŞİM SÜRECİ 2000’ler : Urban Regeneration KENTSEL YENİDEN OLUŞUM / YENİDEN GELİŞTİRME / KENTSEL YENİDEN ÜRETİM = KENTSEL DÖNÜŞÜM Politika ve uygulamalarda daha geniş kapsamlı bakış açıları: sosyal eşitsizlikleri – yoksulluğu gidermeyi hedefleyen toplumsal dönüşüm projeleri Tarihi miras ve koruma anlayışının güçlenmesi Kültür eksenli projeler Sosyo-ekonomik ve mekansal açıdan bütünleşmiş stratejik planlama yaklaşımlarının ön plana çıkması 1980’lerden daha gösterişsiz projeler Kentsel Yenileme Ortaklıkları (Urban Regeneration Companies – URC’s): Kamu-özel sektör arasında daha dengeli rol paylaşımı

Urban White Paper “Kentsel Beyaz Sayfa / Kitap” Kasım 2000’de İngiliz Hükümeti “Kentsel Beyaz Sayfa /Kitap” adıyla 12 adet URCs (Kentsel Yenileme Ortaklığı) programı hazırlıyor. Sheffield, East Manchester ve Liverpool kentleri ilk pilot uygulama alanı olarak seçiliyor. Bu uygulamanın temelini; Lord Rogers tarafından Haziran 1999’da hazırlanan (Urban Task Force) “Kentsel Görev Gücü” belgesi oluşturuyor. "Towards an Urban Renaissance” Kentsel Yenileme Ortaklığı stratejik bir kentsel yenileme çerçevesi veya bir master plan geliştirerek; - Kamu sektörünün görevlerini tanımlamalı, - Özel sektör yatırımcılarını cesaretlendirmeli, - Yerel şirketlerin bölgede yatırımcı olmasının yolunu açmalı, - Alanın özelliklerine dayalı kentsel tasarım kodları geliştirmeli, - Kentsel yenileme konularındaki iyi örnekleri paylaşarak merkezi yönetimin politikalarını etkilemelidir. Lord Rogers has urged the government to deliver on its promise of urban regeneration and implement the recommendations of the Urban Task Force... Speaking at a conference sponsored by The Observer the Labour peer called on Blair & Brown to 'act now' and unveiled a 10-point action plan designed to 'galvanise' the government into regenerating England's inner cities. Clearly unhappy with progress to date Rogers said: "We require a clear commitment to long-term action by the government. We need a step change in the speed of delivery. We need to establish what can be achieved in the next two years, in the next five years and in the next 20 years". Among the priorities singled out for urgent action were: · A comprehensive action plan based on the 2000 Urban White Paper · Increased power to local authorities; an increased institutional framework at regional level · Greater use of public money to improve public spaces; a national advice and learning programme · Fiscal incentives to encourage investment · Prioritising of housing as the most urgent area for change. "It is time the government built on the Urban White Paper and made urban renaissance a reality," Rogers said. "A housing-led urban renaissance focusing on brownfield sites and transport hubs is still our greatest challenge and our greatest opportunity. We need action, carefully tailored to local needs and local circumstances on regional and local levels." And he added: "We do not have time to delay, or the leisure to concentrate on individual problems like the state of our rail system or our health service, to the exclusion of more complex issues of integrated urban renaissance."

(Urban Regeneration Companies - URCs) Kentsel Yenileme Ortakları-KYO - kendi konularındaki yerel uzmanlar - yerel yetkililer - yatırımcılar - engelli gruplar başta olmak üzere çoğunluk temsilcileri KYO içinde - ulusal ölçekteki katılım ve finans: “English Partnership” (The National Regeneration Agency) - bölge ölçeğindeki katılım ve finans: “Bölgesel Kalkınma Ajansları” (Regional Development Agency) - yerel ölçekteki katılım ve finans: “Yerel yönetimler” İşlevi Çöküntü alanlarının yenilenmesinde yönlendirici rol ve görev üstlenmek Bölgeye yeni yatırımları çekmek Bölgedeki tehditlere kapsamlı yaklaşımlar geliştirmek, fırsatları öne çıkarmak (URCs) Kentsel Yenileme Ortaklığını Yasal ve Finansal Açılardan Yönlendiren Belgeler Direction has been given on various legal and financial aspects of URC formation. URCs: Memorandum of Association, (Eversheds) November 2002 URCs: Articles of Association, (Eversheds) November 2002 URCs: Members' Agreement, (Eversheds) November 2002 URCs: European Union Public Procurement Regime, (Eversheds) January 2002 URCs: Capital Finance Regime, (Eversheds) October 2001 URCs: Risks and Responsibilities of the Members and Directors and Administrative Requirements, (Eversheds) October 2001 URCs: A Practical Guide to Compulsory Purchase in Urban Regeneration, (Eversheds) May 2001 URCs: Development of Guidance and Criteria, (DTLR) March 2001 URCs: Value Added Tax (PriceWaterhouseCoopers)

Kentsel Yenileme Ortaklıkları Kentsel Yenileme Alanlarında Kentsel Yenileme Ortaklıklarının Uyması Önerilen Kriterler Kentsel Yenileme Ortaklıkları Bölgesel ve yerel önceliklere katkıda bulunmalıdır Alanın öncelikli olan sosyal ve ekonomik gereksinimleri ile gelişim fırsatlarını bütünleştirmelidir Partnerlere özellikle Bölgesel Kalkınma Ajansı ve Yerel Yönetime net taahhütlerde bulunmalıdır Diğer katılımcılarla ve topluluklarla birlikte yapacağı yenileme /geliştirme hedeflerini nasıl gerçekleştireceğini ortaya koymalıdır Temel stratejisi kişilerin kaynaklarını geliştirmek olmalıdır. Mekandaki düzenlemelerin ve sistemin dağıtımını net olarak yapmalıdır. 7. What criteria are used for choosing areas? The Office of the Deputy Prime Minister has developed outline criteria for the selection of URCs (URCs: Development of Guidance and Criteria, (DTLR) March 2001). Some of the key elements of this criteria state that URCs should:

English Partnerships (THE NATIONAL REGENERATION AGENCY) Kaliteli, sürdürülebilir büyümeyi desteklemek için Merkezi Yönetim tarafından desteklenen ulusal ölçekteki kentsel yenileme ajansıdır Stratejik bölgelerde kendi çalışma programlarını geliştirirler Eylem alanları “brownfield” arazilerdir Kamu arazilerinin kullanım oranları ne kadar yükselirse Yönetimin hedeflerini destekleme oranları da artar. Kamu ve özel sektör ortaklıkları ile çalışırlar Tasarım, inşaat ve çevresel sürdürülebilirlik açılarından yüksek standartlar ararlar Zor problemlerle baş etmede yaratıcı yöntemler tasarlar ve teşvik ederler About English Partnerships Who we are and what we doEnglish Partnerships is the national regeneration agency, helping the Government to support high quality sustainable growth in England.How we do it  We develop our own portfolio of strategic sites; We act as the Government’s specialist advisor on brownfield land; We make sure that surplus Government land is used to support wider Government objectives, especially the implementation of the Sustainable Communities Plan; We help to create communities where people can afford to live and where people want to live; and We support the Urban Renaissance by improving the quality of our towns and cities. How we operate We always work in partnership with the public and private sectors. We insist on the highest standards of design, construction and environmental sustainability. We act as a catalyst for development, involved at an early stage to prepare sites for development by our public and private sector partners, e.g. land acquisition, site assembly, land remediation and masterplanning. We devise and encourage innovative methods of dealing with difficult problems. We actively engage with the local community at the earliest possible stage. How we add value We bring experience, expertise and skills, particularly in masterplanning, land remediation and regeneration. We use our widespread land holdings to work with national partners for the benefit of the country as a whole. We take a long-term view for the long-term benefit of the local community. We have the scale and resources to work on large and often difficult projects. We bring considerable funding at an early stage to prepare difficult sites for the market. 8. What is English Partnerships’ role? English Partnerships piloted the URCs approach and works with the Regional Development Agencies, Local Authorities and private sector partners to provide advice, guidance, finance and skills, as well as establishing new URCs. We are represented on the board of, and are a funding partner to, most of the existing URCs. It has also undertaken a programme of strategic investments to help the URCs achieve their strategies. In 2002, English Partnerships’ programme of acquisitions included: Newton Heath Depot in East Manchester for Phase One of the North Manchester Business Park; Concourse House in Liverpool Lime Street Station, which will become a vital part of the Lime Street Gateway developments; Dyson House, which will be included in Sheffield’s Station Square development; and various sites for the New Retail Quarter in Sheffield. As part of our role to provide advice and best practice to both existing and future companies, English Partnerships set up, manages and maintains this website for the URCs to share best practice and exchange information and ideas. We also fund and disseminate research to assist the URCs with their programmes of activities, and organise an annual conference and symposia to promote best practice.  

Liverpool Vision: URC- Kentsel Yenileme Ortaklığı "Liverpool Kent Merkezini fiziksel ve ekonomik olarak ticari yatırımlar, konut gelişimi, boş vakitleri değerlendirme ve turistik yatırımlar için cezbedici hale getirmek…”

“Liverpool Vision”unda Eşikler: Kamu imajı Mülkiyetin değeri Çevre kalitesi Temel ulaşım konuları Eylem Alanları: Yedi adet (harita üzerinde işaretli) Pier Head, Commercial District (Business Exchange), Castle Street / Live-work District, Cultural Quarter / Lime Street Station, Retail Core, Kings Waterfront, Hope Street Quarter Desteklenecek konular: 2008 yılı Avrupa Kültür Başkentliğini gerçekleştirmek Hareketliliği güçlendirmek Kamu alanının gözetilmesi Topluluk sözleşmelerine uyulması İş alanlarının gelişimini desteklemek Kentteki grupların dayanıklılığını artırmak

KENTSEL DÖNÜŞÜM - KENTSEL YENİDEN ÜRETİM Urban Regeneration Başarının Önkoşulları Kentsel dönüşüm sürecinin arkasında mutlaka yasal bir dayanak ve kentsel politikanın bulunması Kentsel dönüşüm sürecinin ülke-bölge-kent bütünü-mahalle ölçeklerinin tümünü kapsaması ve tutarlı bir yaklaşımla ele alınması Kentsel dönüşüm bölgesinin geleceği konusunda etkin roller üstlenen kamu, özel kesim ve sivil halk temsilcilerinin özgün bir ortaklık modeli çerçevesinde toplanması Program ve projesi olan bütün aktörlerin uygun bir rol ile sürece dahil edilmesi Çözüm ortaklığı içinde yer alan bütün aktörlerin arasında güç dengesinin oluşturulması