MANTIK DERSİ AKIL YÜRÜTME YÖNTEMLERİ

AKIL YÜRÜTME YÖNTEMLERİ İnsanoğlu sürekli bir bilgi arayışındadır ve bu bilgi arayışında üç temel akıl yürütme yöntemi vardır. Bunlar Mantık Biliminin ortaya koymuş olduğu yöntemlerdir. BUNLAR: AKIL YÜRÜTME YÖNTEMLERİ TÜMDENGELİM (DEDÜKSİYON) TÜMEVARIM (ENDÜKSİYON) ANOLOJİ (BENZETME)

1. TÜMDENGELİM (DEDÜKSİYON) GENELDEN………………………>> Özele, BÜTÜNDEN……………………….>> Parçaya, TÜMELDEN.………………………>> Tikele doğru yapılan akıl yürütme yöntemidir. ÖRNEK: Bütün insanlar ölümlüdür. Ali insandır. O Halde Ali de ölümlüdür.

2. TÜMEVARIM (ENDÜKSİYON) Parçadan ……………………….>> BÜTÜNE Özelden ………………………...>> GENELE Tikelden ………………………...>> TÜMELE doğru yapılan akıl yürütmelerdir. ÖRNEK: Sergen çalışkandır ve başarılıdır Ali çalışkandır ve başarılıdır Ömer Faruk çalışkandır ve başarılıdır O halde tüm çalışkanlar başarılıdır.

Tümevarım yöntemi İKİ’ye ayrılır. TÜMEVARIM Tümevarım yöntemi 2’ye ayrılır.

3. ANOLOJİ (BENZETME) ÖZELDEN……………………………….>> ÖZELE TEKİLDEN………………………………>> TEKİLE doğru yapılan akıl yürütme şeklidir ÖRNEK: İtalya’nın Akdeniz’e kıyısı vardır İtalya’da Akdeniz iklimi görülür. Türkiye’nin de Akdeniz’e kıyısı vardır. O Halde Türkiye’de de Akdeniz iklimi görülür.

NOT: AKIL YÜRÜTME YÖNTEMLERİNDEN TÜMEVARIM VE TÜMDENGELİM BÜTÜN-PARÇA ARASINDAKİ İLİŞKİDEN YOLA ÇIKARAK YAPILIRKEN ANOLOJİ İKİ ÖZEL DURUM ARASINDAKİ BENZERLİK İLİŞKİSİNDEN YOLA ÇIKARAK YAPILAN AKIL YÜRÜTMEDİR.

MANTIK VE PRATİK YAŞAM

MANTIK VE TEKNİK

MANTIĞIN TEKNOLOJİYE ETKİSİ Düşünmede geçerlilik ve tutarlılık, düşüncelerimizin doğruluğunu nasıl denetliyor ise teknoloji alanında da aynı ilke uygulanır. Teknolojinin çalışma sistemi, düşünce sisteminde olduğu gibi makinelerin kurulum devrelerinin doğru bir yol izlemesine bağlıdır. Teknolojinin bu çalışma sisteminin oluşumu da Mantık Biliminin özellikle SEMBOLİK MANTIĞIN bulguları ile mümkün olmaktadır.

MANTIK VE TEKNİK İLİŞKİSİ Metroların işleyişinin kontrol edilmesi, Televizyon alıcılarının ayarlanması, Bilgisayar disklerinin kafalarının kontrol edilmesi; Kamera, klima, buzdolabı, çamaşır makinesi ve elektrik süpürgelerinin ayarlanması; Asansör, trafik lambalarının programlanması ve iletişim uydularının yönlendirilmesi gibi yaşamı kolaylaştıran bir çok noktada mantığın bulgularından yararlanılması; mantığın insan yaşamı acısından önemini gösterir.

MANTIK VE TEKNİK İLİŞKİSİ Günümüzde her türlü elektrikli devreli teknolojik aletlerin yazılım hafızası klasik ve sembolik mantığın bulguları ile oluşturulur.

İletişim uydularının yönlendirilmesi Televizyon alıcılarının ayarlanması yine mantık biliminin ortaya koymuş olduğu bulgular ile gerçekleştirilir.

Özellikle teknoloji çağının vazgeçilmezi bilgisayarların çalışma sistemleri sembolik mantığın 1-0 gibi Sembolik doğruluk değerleri ile gerçekleşir.

MANTIK MATEMATİK İLİŞKİSİ Her ikisi de düşünsel varlık alanına ait objelerle ilgilidir. Bu objeler; sayılar, geometrik şekiller ve genel kavramlardır. Her ikisi de formal bilimdir. İnsan zihninin ürünüdür. Her ikisi deney ve gözlem yöntemini kullanmaz. Her ikisinin temel akıl yürütme yöntemi tümden gelimdir. Matematiğin temel amacı ispattır. Onu kanıtlamacı ve kesin bir bilgi veren bilim haline getiren kesin ve zorunlu sonuçlar veren TÜMDENGELİM dir. Tümdendelim ise Mantık bilimin ortaya koymuş olduğu akıl yürütme yöntemidir.

MANTIK VE BİLİM İLİŞKİSİ Mantık, tüm bilimlerin kullandığı, doğru düşünmenin ilkelerini belirleyen bir düşünme sistemidir. Doğa bilimlerinin amacı deney ve gözlem sonucu ispatlanabilir genellemelere ulaşmaktır. Bilimler bunu yaparken gelişigüzel değil, akıl yürütme ve akıl ilkelerini kullanarak yaparlar. Hiçbir doğa bilimi, mantık ilkelerini temel almadan ve ona dayanmadan doğru bilgilere ulaşamaz. Bu nedenle bilimler, mantığı bir araç olarak kullanırlar. Bilim, mantığı bir araç olarak kullanırken; varsayımlı tümdengelim (dedüktif) yönteminden yararlanır.

VARSAYIMLI TÜMDENGELİMSEL YÖNTEMİN AŞAMLARI Tanım: Nedir sorusuyla elde edilen önerme. Sorunun açıkça belirlenmesi Aksiyom: Doğruluğu açıkça belli olan önermelerdir. Teorem: Aksiyomlardan türetilmiş, ispat edilen sonuç önermeleridir. Yasa: Genel-geçer (evrensel olarak geçerli) önermelerdir. Doğrulama-Yanlışlama: Deney ve gözlem sonucunda verilerin kanıtlanması ya da kanıtlanamaması. Y A N L I Ş M D O Ğ R U L A M YASA TEOREM AKSİYOM TANIM Problemin Hissedilmesi

Buluş mantığı (redrodüksiyon): Gözlemlerimizi gözlem dışı kalan nesne, süreç veya kavramlar tasarlayarak açıklamayı sağlayan bir çıkarım biçimidir. Bilim insanı, redrodüksiyonda beklenmeyen, mevcut varsayım veya teorilere aykırı düşen bir olgu karşısında; doğrudan gözlemden gelmeyen fakat gözlem verilerinde var olan tüm ilişkileri açıklama gücünde görülen yeni, teorik bir kavram düşünerek bu ilişki tarzını kelimelerle veya sembollerle geneller.