JAPONYA EBRU BOZCA

JAPONYA İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER Ülkenin resmi adı:Japonya Başkent:Tokyo    Bölgesi:Doğu Asya ve Pasifik Yüzölçümü (km2):377 873 Nüfusu(2006):127 953 099   Ekonomi türü (2006):Yüksek gelir OECD Kişi başına gayrisafi milli hasıla(2004):US$ 36 182 İnsani gelişmişlik indeksi(Human Development Index, HDI) (2004) :0.949 177 ülke arasından gelişmişlik indeksi (2004) :7   Zorunlu eğitim süresi (2006) :10 yıl

Japon eğitiminin tarihsel kökeni Japon İmparatorluğu’nun kuruluş tarihi M.Ö. 600 yılına kadar uzanır.Yedinci yüzyıl boyunca Çin bilim ve sanatının etkisinde kalmışlardır.Çin’den etkilenmelerde yedinci yüzyılda Çin’e giden çok sayıda öğrencilerin payı olmuştur. M.Ö. beşinci yüzyılın sonlarına doğru Japonya’nın Çin yazı sistemiyle tanışması Koreliler aracılığıyla gerçekleşmiştir.Birçok ileri beceriler ve sanatlar Kore’den ve Çin’den gelip Japonya’ya yerleşen bilim adamları tarafından geliştirilmiştir.(Erdoğan,1998,s.106)

Japonya’da toplumsal yaşamla ilgili en eski düzenleme altıncı yüzyılda Prens Shotoku’nun 17 maddelik anayasası ile 701 yılında yürürlüğe konan Taiho Yasası’na kadar dayanır.Her iki yasanında oluşmasında Konfüçyüsçü düşüncenin etkileri egemen olmuştur.Bu yasalar,1868’deki Meici restorasyonuna kadar Japonların yaşamlarını düzenlemiştir.(Erdoğan,1998,s.106)

Bu yasalar çerçevesinde yürütülen ilk eğitim programları soylulara yönelikti ve devlet için memur yetiştirmeyi amaçlamaktaydı.Bu çocuklara Çin’in altın çağına ait klasikler ile Konfüçyüsçü öğretiyi anlatan eserler okutuluyordu. (Erdoğan,1998,s106)

On ikinci yüzyıl ile on altıncı yüzyıl arasında geçen dönem Japonların ortaçağı olmuştur.Savaşlara ve kargaşalara dayalı olarak yeterli sayıda öğrenci bulunamadığı için 1300 kadar eğitim kurumu kapandı. 1600’den 1868 yılına kadar süren Tokugava Shogunları’nın yönettiği dönemde barış ve istikrar sağlandı ve yeniçağa geçildi. Tokugawa eğitim anlayışı sınıf temelleri üzerine kuruluydu.Japonlar,görme ve işitme engellilere yönelik olarak ilk defa bu dönemde (1878)özel eğitim okulu açtı. (Erdoğan,1998,s.107-108)

On altıncı yüzyıldan başlayarak Avrupalı tüccar ve misyonerler Japonya’ya akın etti ve misyonerlik okulları açtılar.Dışa ve özellikle bu misyonerlik okullarına karşı oldukça şüpheli olan Japonlar,1635 yılından sonra bütün yabancıları topraklarından 220 yıl boyunca uzak tuttular. (Erdoğan,1998,s.108)

Ulusal açıdan güçlü bir orduya ve zengin bir ülkeye sahip olma amacı için eğitimin önemli olacağına inanılmaktaydı.1868 yılında İmparator Meici(1867-1912),dünyanın her yerinden bilgi edinilmesi için talimat verdi ve bunu takiben dünyanın dört bir yanına heyetler gönderildi. (Erdoğan,1998,s.109)

Milli Eğitim Bakanlığı ilk defa 1871 yılında kuruldu Milli Eğitim Bakanlığı ilk defa 1871 yılında kuruldu.Modern Japon eğitim sisteminin yapılanmasında Fransa,ABD ve Alman etkileri görülmüştür.Alman etkisiyle okul programlarında milliyetçilik ve militarizm öğretileri üzerinde durulmaktaydı. (Erdoğan,1998,s.110-111)

İmparator Meici 1912 yılına kadar ülkeyi tam bir istikrar içinde yönetmiş.Onun ölümünden sonra sanayileşme gene devam etmiş;ancak hızlı Japon büyümesi,onu İkinci Dünya Savaşı’nın aktif güçlerinden biri haline getirmiş.Savaşta yenilen Japonya,hem kalan gençlerinin askerlik yapmaması,hem savunmaya ayrılacak paraların tamamen sanayie yatırılması hem de Kore savaşının ikmalinden sağladığı dövizlerle tekrar hızlı bir sanayileşme süreci içine girmiş ve bugün dünyanın en önde gelen sanayileşmiş ülkelerinden biridir.(Ergün,1985,s.97)

Eğitim sistemi II. Dünya Savaşından sonra büyük ölçüde yeniliğe uğramıştır. 1964 yılında kabul edilen anayasa,insanların eğitim görme konusundaki temel hak ve görevini şu şekilde belirtmektedir: “Herkes kanunda gösterilen şekilde kabiliyetine uyan eşit eğitim görmek hakkına sahiptir.Herkes,kanunda sözü edilen normal eğitimi himayesi altındaki erkek ve kız çocuklarına verdirmekle yükümlüdür.Zorunlu eğitim ücretsizdir.” (Madde 26) (Demirel,2000,s.117)

1947 yılında kabul edilen Temel Eğitim Kanunu Anayasa’nın özüne uygun olarak eğitimin amaç ve ilkelerini daha ayrıntılı bir şekilde ortaya koymaktadır. Eğitimin ana hedefi,”barışsever ve demokratik bir devlet olarak insan haklarına saygılı bir toplum ile kendine güveni tam vatandaşlar yetiştirmek” şeklinde tanımlanmıştır. (Demirel,2000,s.117)

Temel Eğitim Kanunu’nun önsözü: “Hayli bireyci olmakla birlikte evrensel kültürün yaratılmasını amaçlayan eğitim yaygınlaştırılırken gerçeği ve barışı seven kişiler yetiştirmek için kişisel saygınlık ve çabalar onurlandırılacaktır.” (Demirel,2000,s.118)

BÜGÜNKÜ JAPON EĞİTİMİ Japonya’da okur yazarlık oranı %99’dur.İlkokul düzeyinde bir öğretmene 25 öğrenci, ortaöğretimde 18 öğrenci,yükseköğretimde 11 öğrenci düşmektedir.(Erdoğan,1995,s.116) Japonya’da okul yılı 1 Nisan’da başlar ve bir dahaki senenin 31 Mart’ında sona erer. (Demirel,2000,s.122) Hem ilk hem de ortaokullarda ders yılı 3 döneme ayrılmaktadır.Nisan-Temmuz,Eylül-Aralık ve Ocak-Mart.(Demirel,2000,s.122)

Tatiller yazın,kışın (yeni yıldan hemen önce ve sonra),baharda(sene sonu sınavından sonra verilmektedir. (Demirel,2000,s.122) Japon öğrenciler Cumartesi günleri de okula gitmektedirler.Yılda toplam 240-250 gün okula gidilmektedir.(Erdoğan,1998,s.116)

Japon eğitiminin başarılı oluşunda ailenin, toplumun dirlik düzenlik anlayışı; devletin eskiden beri yetişmiş insangücüne ve insanın eğitilebilirliğine verdiği önem ve "en iyi öğrenmenin yapmak olduğu", bu nedenle eğitimde verilen bilgilerin pratik değeri olmasına özen göstermek çok önemlidir. (Ergün,1985,s.99)

Eğitim Sisteminin Yapısı ve Organizasyonu

Pre-school education Kindergartens cater to children between the ages of 3 and 6. Pre-school education is not compulsory and is mainly provided by private institutions (79.6% of children in 1995. About 61% of 5-year-olds were enrolled in kindergartens in the year 2000. The School Education Law prescribes that kindergartens may admit preschool children who have reached the age of three and have not attained the compulsory school age of six. (www.ibe.unesco.org/links.htm)

ÖRGÜN EĞİTİM OKUL ÖNCESİ EĞİTİM Anaokulları 3 ile 6 yaş arasındaki çocukların eğitimini sağlar.Okul öncesi eğitim zorunlu değildir ve ağırlıklı olarak özel kuruluşlar tarafından sağlanır.(1995’te çocukların %79.6’sı) 2000 yılında 5 yaşındaki çocukların %61’i anaokullarına kayıt edilmiştir. Okul Eğitim Kanunu 3 yaşına gelmiş ve zorunlu eğitim yaşı olan 6’ya ulaşmamış çocukları anaokullarının kabul edebileceğini belirtir.

Anaokullarının ve yuvaların amacı;eğitim öğretimden çok günlük bakım vermek,çocuğun bedensel ve ruhsal gelişmesine yardımcı olmak şeklinde özetlenebilir.(Demirel,2000,s.119) Bu okulların bir diğer özelliği de sınavla öğrenci alınmasıdır. (Demirel,2000,s.121)

PRIMARY EDUCATION Primary education is the first stage of compulsory schooling and all children between the ages of 6 and 12 are required to attend elementary school. Almost all children (98.6%) are enrolled in public schools supported by local governments. (www.ibe.unesco.org/links.htm)

İLKÖĞRETİM Zorunlu eğitimin ilk aşaması ilköğretimdir ve 6 ile 12 yaşları arasındaki tüm çocuklar ilkokula gitmek zorundadırlar.Yaklaşık olarak bütün çocuklar(%98.6)yerel yönetimler tarafından desteklenen devlet okullarına kaydolmaktadırlar.

İLKOKUL(SHOGAKKO) İlkokulun amacı,işbirliği ruhunu,bölgesel ve ulusal gelenek bilgisini,uluslararası anlayış ruhunu,matematik,dil ve bilim yeteneğini,müzik,sanat ve edebiyata olan ilgiyi geliştirmek ve kazandırmaktır. (Erdoğan,1998,s.118) İlkokul öğrencileri zamanlarının %20-35’ini Japoncayı öğrenmek için harcarlar.Bakanlığın temel aldığı kriterde günlük iletişim için 1850 Kanji’nin bilinmesi gerekir.Bunların 881’i 6 yıllık ilköğretimde kazandırılmaya çalışılır. (Erdoğan,1998,s.119)

Japon dilinin yazımında kullanılan dört alfabe vardır KANJİ:Bu alfabe yedinci yüzyılda alınan Çin harflerinden veya ideolograflardan (fikir-işaretlerden) meydana gelir. KANA:Bu alfabe,ideografların sadeleştirilmesiyle yapılan silabik(tek heceli)kelimelerden yararlanır. KANAMAJİRİ:Bu,Kanji ve Kana adı verilen alfabelerin karışımıdır;el yazısında çok kullanılır.Gazeteler genellikle 1850 Kanji ve 881 Kana harfi kullanırlar. ROMAJİ:Bu,Roman harflerinden ibarettir ve Japon dilini Batılı biçimde ifade etmeye çalışır. (Cramer ve Browne,1982,s. 506)

SECONDARY EDUCATION Lower secondary education is the final stage of compulsory schooling and caters to pupils between 12 and 15 years. Students who have completed the three-year lower secondary course are entitled to apply to upper secondary schools or colleges of technology. (www.ibe.unesco.org/links.htm)

ORTAÖĞRETİM Ortaokul(Chugakko) Zorunlu eğitimin son aşamasıdır ve 12 ila 15 yaş arası çocukların eğitimini sağlar.Üç yıllık ortaöğretimi tamamlayan öğrenciler liseye veya teknoloji kolejlerine gitmeye hak kazanır.

LİSE(KOTOGAKKO) Ortaöğretim kurumlarında 3 tür lise vardır.Bunlar: 1.Normal üç yıllık tam gün lisesi, 2.Çalışan gençler için en az dört yıllık yarım gün lisesi, 3.Okuldan uzakta olanlar için en az dört yıllık mektupla öğretim lisesi. Hem yarım gün,hem de mektupla öğrenim lisesi öğrencilerine tam gün eğitimi gören öğrencilere verilen diplomaya eşdeğer bir diploma verilmektedir. (Demirel,2000,s.124)

Her okul çoğunlukla ortaokullardan verilen tavsiye mektuplarına göre ve bir giriş imtihanı yaparak öğrenci kabul etmektedir. (Demirel,2000,s.124) Bölgelerde genellikle Bölge(prefecture)Eğitim Kurulu,bütün okullar için geçerli olan öğrenci seçme sınavı ile öğrencileri okullara yerleştirir.(Erdoğan,1998,s.119) Liselerde,öğretim yöntemi ve İleri Eğitim Teknolojisi NHK (Japonya Yayın-Radyo-TV Kurumu)eğitimi TV’den izlenmektedir. (Demirel,2000,s.125)

Beşinci sınıftaki erkek öğrencilerin %80’i,kız öğrencilerin %86’sı üniversiteye girebilmek için ilave kurslar almaktadır.Bu nedenle özellikle liselerde okul müfredatı ihmal edilmektedir. (Erdoğan,1998,s.120)

JUKU:Kar amaçlı paralı eğitim kurumlarıdır JUKU:Kar amaçlı paralı eğitim kurumlarıdır.1985’te yapılan bir çalışmaya göre ilkokul öğrencilerinin%16.5’i,ortaokul öğrencilerinin %44.5’i ve lise öğrencilerinin de %27.4’ünün bu özel kurumlara devam ettiği saptanmıştır. YOBİKO:Bu kurumlar çoğu zaman özel enstitülerin sınavlarına ya da ortak özelliklere sahip üniversitelerin giriş sınavlarına hazırlanmak için yoğun eğitim verirler. (Erdoğan,1998,s.120)

ÜNİVERSİTE(DAİGAKU) Japonya’da 3 çeşit yüksek öğrenim kuruluşu vardır: Üniversiteler, Yüksek okullar ve teknik okullar. Üniversiteler(Daigaku) programlarında hem lisans hem de lisansüstü eğitime yer vermektedir. Yüksekokullar(Tanki-daigaku) lise mezunlarına 2 ya da 3 yıllık bir eğitim vermektedir. Teknik okullar ise orta okulu bitiren öğrencileri kabul etmekte ve teknisyenlerin eğitimi için 5 yıllık tam gün eğitimi uygulamaktadır. (Demirel,2000,s.127)

YAYGIN EĞİTİM Japonya’da sosyal eğitim faaliyetleri yetişkinler ve gençler için hem resmi hem de özel kuruluşlar tarafından düzenlenmektedir.Bu faaliyetleri düzenleyen önemli kamu kuruluşları “Komin-kan halkevleri”,”gençlik merkezleri”,”çocuklar için tabiat merkezleri”,müzeler,kütüphaneler,beden eğittimi ve eğlence merkezlerini kapsamaktadır. Japonya’da halk eğitimine yılda 16.568 milyar Yen harcanır. (Demirel,2000,s.131-132)

EĞİTİM YÖNETİMİ Bakanlık:Yüksek eğitimden sorumludur.Ulusal dili geliştirmek,önemli müze ve kuruluşları desteklemek,okulda öğretilecek konuların tespiti gibi konular bakanlığın sorumluluğu altındadır. Bölge Eğitim Kurulu:Devlete ait olan ilk ve ortaokullar Bölge(Prefectau) Eğitim Kurulu Tarafından yönetilir.Japonya’da 47 bölge vardır.Özel eğitim kurumları ve liseler de Bölge Eğitim Kurulu’na bağlıdır. (Erdoğan,1998,s.123-124)

Belediyeler:Zorunlu eğitimden sorumludur Belediyeler:Zorunlu eğitimden sorumludur.Anaokulu,ilkokul,ortaokul,sosyal eğitim programları,beden eğitimi ve spor,gençliğin eğitimi,yetişkin eğitimi ve yerel kitaplıklar belediyelerin sorumluluğu altındadır. Ulusal valilik:Ortaöğretimin ikinci kademesinden sorumludur.Belediyeler arası koordinasyonu sağlar.Müzeler,spor okulları ve tesisleri,özürlü çocuklar için açılan okullar ulusal valiliklerin sorumluluğu altındadır. (Erdoğan,1998,s.123-124)

ÖĞRETMEN YETİŞTİRME Öğretmen olarak atanabilmek için öğretmenlik sertifikası gereklidir.Anaokulları ve ilkokullarda çalışabilmek için genel öğretmenlik sertifikası,ortaokul ve liselerde çalışabilmek için ise belli bir alandan alınan sertifika gereklidir.(Ada ve Baysal,2009,s.370)

Öğretmen sertifikaları,sürekli ve geçici olmak üzere iki tiptir Öğretmen sertifikaları,sürekli ve geçici olmak üzere iki tiptir.Sürekli sertifikalar da kendi içinde birinci ve ikinci sınıf olmak üzere ikiye ayrılır. İki yıllık yüksekokullardan mezun olanlara lise öğretmenliği için geçici,ilk ve ortaokul öğretmenliği için de birinci sınıf sertifika verilir. (Ada ve Baysal,2009,s.370)

Dört yıllık lisans diploması alanlar ise lise öğretmenliği için ikinci sınıf,ilk ve ortaokul öğretmenliği için de birinci sınıf sertifikayı almayı hak kazanırlar. En az bir yıllık lisansüstü eğitim yapanlar da lise öğretmenliği için birinci sınıf sertifikaya sahip olurlar. Bu kişiler,okul yöneticisi de olabilirler. Normal sertifikalar ülke genelinde,geçici sertifikalar ise yalnızca verildikleri il sınırları içinde geçerlidir. (Ada ve Baysal,2009,s.370)

98% of girls and 98% of boys are in secondary school

58% of the population of tertiary age are in tertiary education

Hükümet harcamalarının % 9,5’i eğitime gitmektedir.

Kaynakça Cramer,J.F.;Browne,G.S.,”Çağdaş Eğitim”,İstanbul,Milli Eğitim Basımevi,1982 Demirel,Özcan,”Karşılaştırmalı Eğitim”,Ankara,PegemA yayıncılık,2000 Erdoğan,İrfan,”Çağdaş Eğitim Sistemleri”,İstanbul,Sistem yayıncılık,1998 Ada,Sefa;Baysal,Z.Nurdan,”Eğitim Yapıları ve Yönetimleri Açısından Çeşitli Ülkelere Bir Bakış”,Ankara,Pegem,2009 İnternet kaynakları: http://ibe.unesco.org/links.htm