حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، قَالَ (R7) Geçen haftanın ödevi Senedin başı حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ بَشَّارٍ، قَالَ (R7) حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِيٍّ (R6) حَدَّثَنَا سُفْيَانُ (R5) عَنْ حَبِيبِ بْنِ أَبِي ثَابِتٍ (R4) عَنْ مَيْمُونِ بْنِ أَبِي شَبِيبٍ (R3) عَنْ أَبِي ذَرٍّ قَالَ (R2) قَالَ لِي رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ (R1) Senedin Sonu Metin: «اتَّقِ اللهِ حَيْثُمَا كُنْتَ، وَأَتْبِعِ السَّيِّئَةَ الحَسَنَةَ تَمْحُهَا، وَخَالِقِ النَّاسَ بِخُلُقٍ حَسَنٍ.» Tirmizî, Birr 25/55, hds.no. 1987.

Hadis Usûlü 6. Ders (7. hafta) RAVİNİN TANIMI ve ÖNEMİ Yrd. Doç. Dr. Ali KUZUDİŞLİ

Ravi (الراوي) Rivayet kökünden ism-i fail olan ravi kelimesi, “nakleden, taşıyan, ileten” anlamına gelmektedir. Çoğulu “rüvât” (الرواة). Terim olarak, “Rivayet metotlarından biriyle hadisi öğrenip aldıktan sonra, rivayet lafızlarından biriyle bir başkasına nakleden kimse” anlamına gelmektedir. Ravi anlamında bazen “müsnid” kelimesi de kullanılmaktadır.

Bu şekilde üçyüzbin hadisi bilen kimse “Hüccet” unvanıyla anılır. Ravi (الراوي) -devam Hadis ilmiyle meşgul olan alimler, bu alandaki ilmi seviyelerine göre farklı ünvanlarla anılmışlardır. Genel olarak yüzbin hadisi isnadı ve ravilerinin durumlarıyla bilen kimse “Hafız” unvanıyla anılır. Bu şekilde üçyüzbin hadisi bilen kimse “Hüccet” unvanıyla anılır. Hadislerin tamamını bilen kimseye ise “Hakim” adı verilir.

Ravi Bilgisinin Önemi Hadisin değeri, çoğunlukla onu nakleden ravilerin adalet ve zapt durumlarına bağlıdır. İmam Şafii bu konuda şöyle demiştir: “Hadislerin az bir kısmı hariç, çoğunun sıhhati onları rivayet edenin doğrulukları ile bilinir.” Klasik hadis tenkidinin temelinde senet ve senette bulunan ravilerin durumunun incelenmesi yer alır.

Ravinin Kimliği Ravi hakkında değerlendirme yapabilmek için öncelikle onun kimliğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Ravilerin şahıs ve kimlik bilgilerini tabakât, tarîhu’r-rüvât, cerh-ta‘dîl, sikât, duafâ ve benzeri isimler taşıyan ricâl kitaplarından öğrenmek mümkün olabilmektedir. Ravilerin kimliği hakkında bilgi vermek ve çeşitli benzerliklerden dolayı meydana gelen karışıklıkları önlemek amacıyla birçok eser yazılmıştır.

Kabiledeki bir boya nisbesi Ravinin Kimliği Bir ravinin tam tanıtımı genelde şöyle yapılır: سَعِيْدُ بنُ المُسَيِّبِ بنِ حَزْنٍ القُرَشِيُّ المَخْزُوْمِيُّ الإِمَامُ، العَلَمُ، أَبُو مُحَمَّدٍ الْمَدَنِيُّ. Şehre nisbesi Kabiledeki bir boya nisbesi Lakabı Dedesinin adı Adı Künyesi Kabilesine nispesi Babasının adı

A. Ravinin İsim ve Künye Bilgisi İsim: bebek doğduğunda anne babası tarafından ona verilen ad anlamındadır. Künye: Eb, ümm, bint, üht vb. kelimelerle başlayan isimlendirmelere künye adı verilmektedir. Künyeler genellikle bir şahsın ilk erkek çocuğuna istinaden verilirdi. Ravilerden bazıları isimleriyle, bazıları künyeleriyle meşhur olmuştur. Bu durum bazı karışıklıklara neden olmuş, bunu aydınlığa kavuşturmak amacıyla el-Esâmî ve’l-Künâ (İsimler ve künyeler) vb. adlarla eserler yazılmıştır.

B. Ravinin Nisbe Bilgisi Nisbe: Bir kimsenin bir kabileye, soya memlekete veya mezhebe bağlılığını gösteren tanımlamadır. Bu konuda Ensab vb. adlarla eserler verilmiştir. C. Ravinin Lakap Bilgisi Lakap: Bir kimsenin bir vasfından dolayı toplumun ona verdiği meşhur olmuş tanımlamadır. Örnek: Ebû Hüreyre. Bu konuda elkâb vb. isimlerle kitaplar yazılmıştır.

D. Kardeş Raviler Raviler arasında aynı babadan olma kardeşler bulunmaktadır. Bunun yanında baba isimleri aynı, fakat kendileri kardeş olmayan raviler de bulunmaktadır. Örnek: Abdullah b. Dinâr ve Amr b. Dinâr. Bu gibi karışıklıkları açığa çıkarmak için İhve-ahavât vb. isimlerle kitaplar yazılmıştır. E. Müteşabih Raviler Yezid b. Esved ve Esved b. Yezid örneğinde olduğu gibi birbirine karıştırılan raviler bulunmaktadır. Hadis usulünde bu konu, ma’rifetü rüvati’l-müteşâhibîn vb. adlarla incelenmektedir.

F. Akran Raviler Aynı dönemde yaşamış olan raviler bazen birbirinden hadis nakletmişlerdir. Örnek: Malik ve Evzaî. Bu konu, usül kitaplarında Rivayetü’l- Akran başlığı altında incelenmektedir.

7. Hafta dersinin sonu İsmail Lütfi Çakan’ın Hadis Edebiyatı adlı kitabından İbn Sa’d’ın Tabakât adlı kitabı hakkında verilen bilgileri inceleyiniz. Saîd b. Müseyyib hakkında Tabakât kitabında verilen bilgileri Arapça özetleyiniz. Aşağıdaki hadisi ezberleyiniz ve “Concordance”tan bu rivayetin yer aldığı kaynakları yazınız. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «لَا ضَرَرَ وَلَا ضِرَارَ»

Sınavda Hadis Usulü Kitabının 110. sayfasına kadar sorumlusunuz. 7. Hafta dersinin sonu Bu rivayetin İbn Mâce’de geçen iki versiyonunun senet ve metinlerini inceleyiniz. Farklılıklarını ve benzer yönlerini not ediniz. Sınavda Hadis Usulü Kitabının 110. sayfasına kadar sorumlusunuz.