Klossiellidae Ailesi Klossiella Cinsi Klossiella equi, K. cobayae Böbreklere yerleşir. Glomerulus kapillar endotellerde (Merogoni 1), Tubulus kontortus proksimalis epitellerde (merogoni 2), Henle borusu epitellerinde gametogoni-singami, Ookist duvarı oluşmaz. Sporogoni, sporokist içlerinde 15-30 arası sporozoit. Sporokistleri idrarla dışarı çıkar.

Klossiella enfeksiyonları Bulaşma ağız yoluyla sporokistlerin alınmasıyla olur. Klinik belirtilere yol açmazlar. Histopatolojide yangı reaksiyonu gözlenir. meront

Haemogregarinidae ailesi Hepatozoon canis Köpek, tilki ve bazı karnivorlarda. Vektörü : Rhipicephalus sanguineus

Hepatozoon canis Gametositleri sonkonağın kan dolaşımında löykositler (monosit ve nötrofil) içinde bulunur.

Hepatozoon canis Biyolojik gelişme KENE kan emerken gametositleri alır. Kenenin sindirim kanalında gametositlerden gametler meydana gelir. Singami sonucu hareketli zigot (ookinet) oluşur. Ookinet hemosele yerleşir. Yuvarlaklaşır ve ookist oluşur. Ookist içinde sporogoni yoluyla çoğalarak sporozoitler meydana gelir. SONKONAK lar keneleri yediğinde ookist çatlar ve sporozoitler serbest kalır. Merogoni (şizogoni), dalak, kemik iliği, karaciğerde olur. Makromerontlar, makromerozitler, mikromerontler ve mikromerozoitler (genellikle 3 kere). Mikromerozoitler kana geçerek löykositlere (monosit ve nötrofil) girer ve gametositleri oluşturur.

Hepatozoon canis Klinik Belirtiler Genellikle asemptomatikdir. Şiddetli klinik bulgular gösteren veya ölen hayvanlar da olur. Ateş, kaşeksi, depresyon,uyuşukluk, Göz ve burun akıntısı, Lenf yumrularında büyüme, bel ve kalça bölgesinde ağrı, Ağrılı ve isteksiz hareket, boyun ve gövdede sertlik, dik duruş , Kronik veya akut seyreder.

Hepatozoon canis Tanı Leukocytosis görülmesi, Kasların tutunma yerlerinde periostal kemik üremeleri (Özellikle bir yaşından küçük köpeklerde) kemik lezyonları fazladır) Dalakta büyüme, Lumbar paraliz, Perifer kan frotilerinde ; nötrofil ve monositler içinde gamontları görülür. Gamontlar bir ucu yuvarlak uzun dikdörtgen şeklinde büyüklükleri 8-12 X 3-6 mikrondur.

Hepatozoon canis Tedavi-Kontrol Imidocarb dipropionate, 5 mg/kg, s.c.,2 hafta süreyle, Sulfadoxine+trimethoprim 15-20mg/kg, p.o, 1 hafta. Trimethoprim-Sulfadiazine + pyrimethamine + clindamycin, Decoquinate, Tetrasiklinler. Kontrolde köpeklerde kene mücadelesi.

Haemosporina Alttakımı Plasmodidae Ailesi Plasmodium (Plasmodiosis, malarya, sıtma) Leucocytozoon Haemoprotetus Hepatocystis cinsleri yer alır.

Şizogoni/Merogoni Anopheles Plasmodium life cycle

Plasmodium – Biyolojik gelişme Ekzoeritrositer şizogoni döneminde ilk oluşan merozoitlere kriptozoit, Daha sonra oluşanlara metakriptozoit, karaciğer parankim hücrelerinde yıllarca inaktif olarak kalan merozoitlere hipnozoit (latent dönem).

Plasmodium – Sıtma nöbetleri Eritrositer şizogoni süresi türlere göre değişir. P.malaria’da 3 gün, (3 gün normal bir gün kriz) P.vivax, P.ovale, P.falciparum ‘da 2 gün sürer (2 gün normal bir gün kriz). Parazit, hemoglobinin globulin kısmını sindirir. Kalan haem kısmı hemozoin (hematin) pigmenti olarak kalır. Toksik olan ve suda çözülmeyen bu pigment şizont dağılması ile kana bol miktarda geçer ve sıtma nöbetlerine neden olur.

İnsanlarda malarya Plasmodium vivax, P. ovale İyi huylu tertian (üçgün) malarya P. falciparum Kötü huylu tertian malarya P. malariae İyi huylu quartan (dörtgün) malarya

Malaria, Plasmodium enfeksiyonları, Coğrafi dağılımı

Sıtma-epidemiyoloji Plasmodium falciparum tropik ve suptropik bölgelerde (Afrika) yaygın, Plasmodium vivax sıtması, Çukurova ve Güneydoğu Anadolu’da endemikdir. Dünyada insanlardaki sıtma olgularının %50 si Plasmodium falciparum, 0/0 43 ü P. vivax, % 7 si P.malariae olup, P. ovale prevalansı çok azdır. Halen Dünya’da bir çok insan sıtma riski altındadır. Maymunlardaki bazı Plasmodium türleri insanlar için zoonotikdir. P.vivax da hipnozoitler 5 yıllık bir peryottan sonra aktif hale gelebilir.

Patolojik ve Klinik Belirtiler Parazitİn esas olarak eritrositik şizogoni dönemiyle ilgilidir. En patojen tür Plasmodium falciparum'dur. Endemik bölgede parazitle daha önce karşılaşmamış ve hiç İmmun yanıt gelişmemiş çocuklarda erişkinlere göre çok daha ağır seyreder. Kendiliğinden iyileşmiş veya tedavi sonucu iyileşmiş kişilerde uzun süre sonra hastalık nüksedebilir (hipnozoitler, şizogonik dönem). Patogenezde parazite ait faktörler ile konağın immun yanıtı etkilidir. İmmun yanıtta Makrofajlar ve onlardan salgılanan TNF (Tumor Necrosing Factor) önemli roloynar.

Patolojik ve Klinik Belirtiler Karaciğer ve dalakta büyüme Anemi Hemoglobinüri ve ikter Sıtma nöbetleri (krizi) Serebral bozukluklar Nefritis ve akut böbrek yetmezliği. Akciğerde ödem ve hemorajiler.

Anemi ? Hemolitik anemi gelişir. Kan suludur. Konjuktiva ve mukozalarda bu durum çok belirgindir. Aneminin nedenleri : ??? Eritrositik şizogoni sırasında eritrositlerin parçalanmasıdır. P.falciparum’da parazitemi oranı % 50 lere kadar çıkabilir. Parazitli eritrositler değişik immun mekanizmalarla yok edilir. Eritrosit-antikor kompleksi lise edilir (komplementle) yada makrofajlar tarafından fagosite edilir. Eritropoesis bozulur. Eritrosit yapımı azalır.

Sıtma krizi (sıtma nöbeti) Tipik sıtma nöbeti sırasıyla 3 devreden oluşur. Üsüme devresi: Şiddetli üşüme hisi,1 saatden az sürer. Ates devresi: Vücut sıcaklığı 40°-41 °C'ta çıkar, deri kuru ve kırmızıdır. Başın frontal kısmında, vücudun sırt, bel kısımlarında şiddetli ağrılar Bu devrede zihin karışıklığı, çılgınlık gibi belirtiler de olabilir. Genellikle 2-6 sat sürer. Terleme devresi: Bu devrede hasta terlemeye başlar. Vücut sıcaklığı giderek düşer ve hasta tekrar normale döner. Bu devre 2-3 saat sürer.

Serebral malarya Nedenleri ??? Beyinde anoksi: Beyinde kapillar damarların, şizontlu eritrositler tarafından tıkanarak kan dolaşımın durması ve parazitli eritrositlerin oksiyen taşıma kapasitelerinin düşmesidir. Damarların tıkanması konusundaki görüşler?? Parazitli eritrositler yapışıcı bir özellik kazandığından birbirlerine ve damar duvarlarına yapışarak kan akışını durdururlar. Normal eritrositler damarlardan geçebilmek için az çok biçimlerini değiştirdikleri halde parazitli eritrositler bunu gerçekleştiremezler. Beyinde ödem: Kapillar dolaşımının durması, Parazite karşı uyarılan yangı hücrelerinin salgıladığı kinin ve benzeri maddelerin damar geçirgenliğini artırması sonucu kan plasmasının damar dışına çıkması.

Tanı Mikroskobik muayene Giemsa yöntemiyle boyanmış kalın damla ve yayma kan frotiler incelenerek parazitler aranır. (trofozoit, şizont, gamont) Serolojik yöntemler IF AT ve IHAT gibi.

Anophele, dişi Trofozoit, şizont

TANI

Tedavi Chloroquine, Hydroxychloroquine , Mefloquine , Halofantrine Quinine tuzları Quinine sulfate (Peros) Quinine HCl (parenteral) Quinine gluconate (İntravenoz) Pyrimethamine Pyrimethamine-Sulfadoxine Sulfadiazine Tetracycline Doxycycline Clindamycine Primaquine Primaquine + Chloroquine

Kontrol ve korunma Konakta parazite yönelik ilaç kullanımı Tam profilaksi: Aseksüel ve ekzoeritrositik formların ortadan kaldırılması. Bu amaçla primaquine kullanılır. Baskılayıcı profilaksi: Klinik tablo düzeltilir. Eritrositik devrelerin gelişmesi durdurulur. İlaçlara endemik bir bölgeye gitmeden 2 hafta öncesi başlanır ve dönüşten sonra 8 hafta daha devam edilir. Kullanılan ilaçlar; Chloroquine Mefloquine Pyrimethamine + Sulfadoxine Vektör mücadelesi Sivrisineklerle mücadele yapılır.

Kanatlılarda malarya Gametositleri yuvarlak veya düzensiz olan türler: Eritrositlerin çekirdeğinin yerinin değişmesine neden olurlar. Plasmodium relictum, P. cathmerium P. gallinaceum, P. Juxtanucleara Gametositleri uzunca olan türler : Eritrosit çekirdeğini genellikle değiştirmezler. P. elongatum, P. vaughani, P. circumflexum,

Plasmodium relictum P. circumflexum

Kanatlılarda malarya Konak spektrumları geniştir. Vektörleri genellikle Aedes ve Culex cinsi sivrisineklerdir. Ekzoeritrositik şizogoni damar endotel hücreleri ve lenfoid makrofaj sistem hücreleri içinde geçer. P.elongatum ve P. vaughani'de ise kemik iliğinde (hemopoetik sistem) kan hücrelerini yapan primitif hücrelerde geçer. Eritrositik şizogonide oluşan merozoitlerin bir kısmı tekrar eksoeritrositik şizogoniye dönebilir.

Patolojik ve klinik belirtiler Kanatlı sıtması; Genellikle yabani kanatlılarda sorundur. Anemi (Hemolitik ve aplastik anemi), Serebral malarya, Ateş, Dalak ve karaciğerde büyüme,

Kanatlı malarya Tanı Boyanmış kan frotilerinde eritrositler içinde parazitleri görerek yapılır. Haemoproteus türlerinden ayrımının yapılması gerekir. Şizont ve merozoitler görülürse ayrımı kolayca yapılır. Ancak frotide sadece uzun gametositler görülüyorsa o zaman Haemoproteus'tan ayrımı yapılamaz. Tedavi : Chloroquine, Pyrimetlhamine, Quinacrine Kontrol ve korunma vektör sivrisinek mücadelesi

Hepatocystis Tropik ormanlarda yaşayan sincap, meyve yarasası, bazı maymunlar, bazı farelerde görülür. Vektörleri Culicoides’lerdir. Konakta karaciğer parankim hücrelerinde şizogonik çoğalma olur. Daha sonra merozoitler eritrositlere girer ve gametositleri oluşturur. Vektör kan emerek gametositleri alır. Vektörde singami ve sporogoni olur. Karaciğerdeki olgun şizontlarına merokist adı verilir. Bunlar 4-6 mm çapa ulaşabilir. Mikroskobik olarak merokistlerin etrafında yangı hücreleri görülür. Patojen değildir. Afrika'da maymunlarda Hepatocystis kochi türü görülmektedir.

Haemoproteus cinsi kuşların ve reptillerin parazitidir. Konakta endotel hücrelerinde şizogoni dönemini, eritrositlerde makrogamet ve mikrogametositleri görülür. eritrositik şizogoni görülmez. Eritrositik dönemde hemoglobinin tam olarak sidirilmemesi sonucu sitoplazınalarında pigment granülleri birikir. Vektörleri Hippoboscidae veya Culicoides

Eritrosit formları tam geliştiği zaman, Haemoproteus Eritrosit formları tam geliştiği zaman, sitoplazmalarında koyu boyanan pigment granülleri bulanan ve eritrositin çekirdeğinin etrafını kısmen saran kıvrılmış bir sosis şeklindeki yapılar olarak görülür.

Haemoproteus columbae Dünya’da ve Ülkemiz’de güvercinlerde yaygındır. Vektörü Pseudolynchia canariensis'dir Vektör kan emerek eritrositler içinde makrogamet ve mikrogametositleri alır. Vektördeki gelişme süresi 10-12 gündür. Sporogoni olur. Vektör kan emerken tükürük bezindeki sporozoitleri konağa verir. Sporozoitler kan yoluyla başlıca akciğer, dalak, karaciğer ve böbreklere giderek orada damar endotelleri içinde şizogoni yoluyla çoğalır. 0luşan merozoitlerin eritrositlere girer ve burada makrogametleri ve mikrogametositleri oluşturur. Parazitin konağa girişinden eritrositik formların görülmesine kadar geçen süre 28-30 gündür.

Haemoproteus columbae Klinik ve patolojik bulgular Genellikle çok hafiftir. Bazı hayvanlar iştahsız ve kıpır kıpırdır. Anemi vardır Parazitemi kış sonu ve ilkbaharda artar. Nekropsi de dalak ve karaciğer büyümüştür. Renkleri pigmentten dolayı koyudur.

Haemaproteus columbae, tanı Kan frotilerinde eritrositler içinde makrogamet ve mikrogametositleri bulunur. Eritrositteki formları tam geliştiği zaman kıvrılmış bir sosis gibi eritrositin etrafını kısmen sarar. Sitoplazmalarında pigment maddesi (Hematin) görülür. Histopatolojik kesitlerde akciğer, dalak, karaciğer ve böbreklerde şizontları aranır.

Haemoproteus enfeksiyonları Haemoproteosis Tedavi chloroquine sulfate quinacrine hydrochloride Kontrol Vektör mücadelesi yapılır. Pseudolynchia canariensis

Leucocytozoon cinsi Konakları kanatlılar, Vektörleri Simulium veya Culicoides’ler Kanatlıda önce özellikle karaciğer, dalak, kalp ve beyinde ekzoeritrositik şizogoni dönemini geçirir, daha sonra kan hücrelerinde gametositler oluşur. Eritrosit ve löykositlerdeki bazı gametositleri iki ucu incelmiş iğ şeklinde yapılarıyla tipiktir. Eritrositlerde bulunan gametositler pigment yapmazlar. Bu özellikleri ile Haemoproteus ve Plasmodium'dan kolayca ayrılır.

Leucocytozoonosis Leucocytozoon simondi Ördek-kaz, Simulium spp. Leucocytozoon smithi Hindi, Simulium spp. Leucocytozoon caulleryi Tavuk, Culicoides

Hepatik merogoni

Klinik ve patolojik bulgular Gençlerde daha patojendir. Solunum hızlı ve güçtür. Löykosit artışı, Anemi, Konvulsiyonlar, ataksi, inkoordinasyon, Karaciğer ve dalakta büyüme, dejenerasyonlar, kanamalar, Genellikle kronik tipte seyreder. Leucocytozoon caulleryi, anemi

Teşhis gametosit Boyanmış kan frotilerinde gametositler aranır. (pigment yok, 15x5 mikron). Doku kesitlerinde merontlar (hepatik merontlar gibi). 10-20 mikron, megaloşizontlar 60-150 mikron. Meront /şizont

Leucocytozoonosis Tedavi Pyrimethamine + sulphadimethoxine Halofuginone Clopidol Kontrol Kümes içi ve çevresindeki sineklerin (vektör Simulium, Culicoides ) erişkin ve larva dönemlerine karşı ilaçlama yapılmalı ve önlemler alınmalı. Culicoides spp. Simulium spp.