Modül 3: Çevresel Hedefler, Tedbirler Programı, Ekonomik Analiz, Muafiyetler Çevresel muafiyetler Yannick Pochon Afyon, 2015

İçerik Hatırlatma ve SÇD tanımları Muafiyetlerin gerekçelendirilmesi AB ve Üye Ülkeler’den örnekler

Çevresel Hedeflerin Belirlenmesi 6- Tedbirler Paketinin Uygulanması 5- Tedbirler paketi 4- Hedeflerin belirlenmesi 3- İzleme ve değerlendirme 2- Karakterizasyon, Baskı ve etkiler, ekonomik analiz 1- Aktarım, Nehir Havzası Bölgesi belirlenmesi, yetkili kurum, Su Kültesi belirlenmesi Planlama Muafiyetler

SÇD’nin gereklilikleri Çevresel hedef ve muafiyetler SÇD’nin 4. Maddesi altında belirtilmiştir. Madde 4 kapsamında belirlenen çevresel hedeflerin ayrılmaz bir parçası da muafiyetlerdir. Madde 4.4, 4.5, 4.6 ve 4.7 bu muafiyetlerin uygulanabileceği şartlar ve süreci tanımlamaktadır. Çok açık bir CIS yönlendirme dokümanı: http://ec.europa.eu/environment/water/water-framework/objectives/pdf/Guidance_document_20.pdf

SÇD metinlerinin tanımları Söz konusu muafiyetler, küçük-ölçekli geçici muafiyetler ile orta ve uzun vadeli değişimlerden, “2015’e kadar iyi statü” kuralına kadar uzanan bir kapsamdadır ve aşağıdaki başlıkları içerir: • son tarihlerin uzatılması, başka bir deyişle, iyi statünün en geç 2021 ya da 2027’de (Madde 4.4) ya da 2027’den sonra doğal şartların el verdiği en erken zamanda sağlanmalı; • belli şartlar altında (Madde 4.5) daha az katı hedeflerin belirlenmesi; • doğal nedenler ya da “mücbir" şartlar (Madde 4.6) nedeniyle statünün geçici olarak kötüleşmesi; • yüzey suyu kütlelerinin fiziksel özelliklerinde yeni değişimler veya yeraltı su kütlelerinin seviyesinde değişimler, ya da yeni insan kaynaklı sürdürülebilir kalkınma faliyetleri sonucu olarak bir yüzey suyu kütlesi iyi statüsü bozulmasının önlenememesi (çok iyi statüden iyi statüye düşme de dahil olmak üzere) (Madde 4.7).

Uyarı ! Karşılanacak katı şartlar ve gerekçeler Nehir Havza Yönetim Planı’nına dahil edilmelidir!

Madde 4.4 4.4. Aşağıdaki tüm şartların sağlanması durumunda, etkilenen su kütlesi statüsünde başka hiçbir değişiklik olmaması şartıyla, su kütlesiyle ilgili hedeflere aşamalı olarak ulaşılması için, Paragraf 1 altında oluşturulmuş olan ‘son tarihler’, uzatılabilir: (a) Aşağıdaki sebeblerden en az birinden dolayı, paragraf kapsamında belirtilen zaman aralığında, su kütlesi statüsünde gerekli iyileşmenin sağlanmasının mümkün olmadığı Üye Ülke tarafından ifade edilir: (i) teknik uygulanabilirlik nedenleriyle, gerekli iyileştirmeler ancak verilen zaman planından daha uzun bir zamanda gerçekleştirilebilmektedir; (ii) iyileştirmeleri verilen zaman diliminde gerçekleştirmek için orantısız maliyetlere sahiptir; (iii) su kütlesinin durumundaki iyileştirme doğal nedenlerden ötürü gerçekleştirilemektedir. (b) Son Tarih’in uzatılması ve nedenleri, Madde 13 uyarınca, nehir havza yönetim planı tarafından belirlenmiş ve açıklanmıştır. (c) Uzatmalar nehir havza yönetim planında maksimum iki güncelleme ile sınırlıdır, ancak doğal nedenlerden dolayı bu zaman diliminde bu hedeflere ulaşılamıyorsa, bu durum geçerli değildir. (d) Madde 11 kapsamında gerekli olan ve uzatılmış ‘son tarih’ içerisinde su kütlelerinin belirtilen statüye aşamalı olarak ulaşmasını sağlayan tedbirlerin özeti, bu tedbirlerin uygulanmasının önündeki engeller ve uygulamaya yönelik öngörülen zaman planı nehir havza yönetim planında belirtilir. Bu tedbirlerin uygulanmasına yönelik bir inceleme ve varsa diğer ek tedbirlerin özeti güncellenen nehir havza yönetim planına dahil edilir.

Madde 4.5 4.5. Su kütleleri, Madde 5(1) kapsamında tanımlanan insan faaliyetlerinden fazlasıyla etkilenmiş ise, Üye Ülkeler, Paragraf 1 kapsamında belirli su kütleleri için belirlenen çevresel hedeflerden daha az katı çevresel hedeflere ulaşmayı amaçlayabilirler ya da bu suların mevcut doğal şartları nedeniyle bu hedeflere ulaşmanın fizibıl olmaması ya da fazlasıyla maliyetli olması, ve aşağıdaki şartların sağlanması durumunda: (a) bu gibi insani faaliyetlerden sağlanacak çevresel ve sosyo-ekonomik ihtiyaçların başka araçlarla sağlanamıyor olması ve çevresel olarak daha iyi seçenekler olmaları ve orantısız maliyetlerinin olmaması. (b) Üye Ülkeler şu şartları yerine getirmeli, - yüzey suları için, mümkün olan en yüksek ekolojik ve kimyasal statünün sağlanması, insan faaliyetleri ya da kirliliğin doğası gereği, makul bir şekilde kaçınmanın mümkün olmayacağı etkilerin olması durumunda, - yeraltı suları için, yeraltı suyunun iyi statüsünde mümkün olan en az değişim, insan faaliyetleri ya da kirliliğin doğası gereği, makul bir şekilde kaçınmanın mümkün olmayacağı etkilerin olması durumunda; (c) etkilenen su kütlesinin statüsünde başka hiçbir bozulmanın oluşmaması; (d) daha az katı çevresel hedeflerin oluşturulması ve bunun sebeplerinin Madde 13 uyarınca nehir havza yönetim planında özellikle belirtilemesi ve hedeflerin her altı yılda bir gözden geçirilmesi.

İyi statü 2015 yılında kadar elde edilebilir mi? Evet İyi statü 2015 yılında kadar elde edilebilir mi? 2015’e kadar iyi statü hedefi Hayır Doğal süreçlerin gerektirdiği zamana ihtiyacı olanlar hariç, iyi statünün elde edilmesi için gereken iyileştirme gerçekten 2015 yılına kadar gerçekleştirilebilir mi? Evet 2015’den sonra doğal şartlar olanak verir vermez iyi statü Hayır İyi statü 2021’den önce elde edilebilir mi ya da doğal süreçler hariç, gerekli iyileştirmeler 2021’e kadar yapılabilir mi? Evet 2021 için olan iyi statü hedefi ya da 2021’den sonra doğal şartlar olanak verir vermez Hayır İyi statü 2027’den önce elde edilebilir mi ya da doğal süreçler hariç, gerekli iyileştirmeler 2027’e kadar yapılabilir mi? 2027 için olan iyi statü hedefi ya da 2027’den sonra doğal şartlar olanak verir vermez Evet Hayır Daha az katı hedefler belirleyin Daha az katı hedef Daha az katı hedefleri 2015’e kadar gözden geçirin 2021’e kadar iyi statü gerçekleşir mi ya da buna yaklaşılır mı? Evet İyi statü veya 2021’e kadar daha az katı hedef Hayır 2021 için önceki daha az katı hedefin korunması Daha az katı bir hedef bir önceki planda belirlendiyse, 2021’e kadar tekrar gözden geçirin 2021’e kadar iyi statü gerçekleşir mi ya da buna yaklaşılır mı? Evet İyi statü veya 2027’ye kadar daha az katı hedef Hayır 2027 için önceki daha az katı hedefin korunması

Madde 4.6 4.6. Su kütlelerinde, doğal nedenler ya da ‘mücbir sebepler (force majeure)’ nedenlerden kaynaklanan şartlar dolayısıyla oluşan ve istisnai olan ve makul bir şekilde öngörülemeyen geçici bozulmalar, özellikle aşırı taşkın ve uzun kuraklıklar ya da öngörülemeyen kazalar sonucu ortaya çıkan durumlar, aşağıdaki şartların sağlnamsı halinde, bu Direktif’in şartlarının ihlali olarak kabul edilmez: (a) su kütlesinin statüsünde oluşabilecek tüm diğer bozulmaların engellenmesi için bütün uygun adımların atılması ve bu şartlardan etkilenmeyen diğer su kütlelerinin bu Direktif kapsamındaki hedeflere ulaşmasını riske atmamalıdır; (b) istisnayi durumlar nedeniyle ortaya çıkan ya da makul bir şekilde öngörülemeyen şartlar, gerekli göstergelerin benimsenmesi de dahil olmak üzere nehir havza yönetim planında belirtilmelidir; (c) bu gibi istisnayi durumlarda alınması gereken tedbirler, tedbirler programı kapsamına dahil edilir ve bu şartlar sona erdiğinde su kütlesinin kalitesinin iyileştirilmesini riske atmayacaktır; (d) istisnayi ya da öngürlemeyen durumların etkileri yıllık olarak gözden geçirilir ve paragraf 4(a)’da belirtilen nedenler uyarınca, mümkün olduğunca hızlı bir şekilde, su kütlesinin bu durumdan kaynaklanan etkilerinden önceki durumuna geri gelmesi için tüm uygun önlemler alınır ve; (e) bu durum ve paragraf (a) ve (b) uyarınca alınan ya da alınacak tedbir etkilerinin özeti nehir havza yönetim planının bir sonraki güncellenmesine dahil edilir.

Madde 4.7 4.7. Üye Ülkeler, bu direktifi aşağıdaki durumlarda ihlal etmiş sayılmazlar: - iyi yeraltı suyu statüsü, iyi ekolojik statü ya da ilgili olması halinde iyi ekolojik potansiyele erişilememesi ya da yüzey su kütlelerinin fiziksel karakterlerindeki yeni modifikasyonlar sonucu oluşan yüzey ya da yeraltı su kütlesi statüsündeki bozulmanın önlenememsi ya da yeraltı suyu seviyelerinde değişiklik olması ya da yeni sürdürülebilir insan faaliyetleri nedeniyle bir yüzey su kütlesi çok iyi statüsünden iyi statüye düşmesinin engellenememesi ve aşağıdaki tüm şartların sağlanması durumunda: (a) su kütlesi statüsü üzerindeki olumsuz etkileri azaltmaya yönelik tüm uygulanabilir adımların atılması; (b) bu modifikasyon ve bozulma nedenlerinin Madde 13 uyarınca nehir havza yönetim planında belirtilmesi ve açıklanması ve bu hedeflerin her altı yılda bir gözden geçirilmesi; (c) bu modifikasyon ve bozulma nedenlerinin, kamu yararının önüne geçmesi durumunda ve/veya paragraf 1’de belirtilen hedeflere ulaşma kapsamında çevre ve toplumun çıkarları, insan sağlığı, güvenliği ya da sürdürülebilir kalkınma üzerindeki yeni modifikasyonlar ve değişimlerin faydalarından ağır basıyorsa; (d) su kütlesindeki modifikasyon ya da değişimlerin katkıda bulunduğu faydalı hedefler, teknik olarak fizibıl olmamaları ya da orantısız maliyetlerinin olması nedeniyle gerçekleştirilemiyorsa,

Muafiyetlerin gerekçelendirilmesi Teknik fizibilite Prensipte, teknik olarak uygun olmama (infeasibility) testi uygulanırken sadece teknik yapıya sahip konular dikkate alınmalıdır - Madde 4.4 ve 4.7 kapsamında belirtlien konular, maliyet konuları değil. Her ne kadar, maliyetin azaltılması konusu iyi statünün sağlanması için belirlenen ‘son tarih’in uzatılmasıyla ilgili olsa da, bu konu, söz konusu hedefe belirlenen zaman diliminde ulaşılıp ulaşılmayacağının teknik olarak fizibıl/uygulanabilir olup olmadığına karar verirken bağlayıcı değildir. Teknik olarak uygun olmama şu durumlarda kabul edilir: • Eğer herhangi bir teknik çözüm mevcut değilse • Eğer sorunu çözmek için gereken zaman yeterli değilse • Eğer sorunun nedeniyle ilgili bilgi yoksa ve dolayısıyla sorun tanımlanamıyorsa Madde 4.5 kapsamında belirtilen ‘uygun olmama’ (infeasiblity) teknik olarak uygulanamama durumuna olduğu o soruna müdehale etmenin Üye Ülkenin elinde olmaması durumunu da ifade eder.

Muafiyetlerin gerekçelendirilmesi Orantısız maliyetler (OM) SÇD mantığına bakıldığında, orantısız maliyetlerin değerlendirilmesi ancak en maliyet-etkin çözümler kombinasyonu belirlendikten sonra anlamlı olur. En önemlisi, muafiyetin uygulandığı tüm durumlarda, orantısız maliyetlerin dahil edilmeden alınabilecek tüm tedbirler yine de mümkün olan en iyi statüye ulaşmak için alınmalıdır. Muafiyetlerin gerekli görüldüğü durumlarda eylemsizliğin sonuçları (örn. kaçırılan faydalar) tedbir maliyetleri ile karşılaştırılmalıdır. Direktifin benimsendiği tarihte kabul edilen Topluluk mevcut mevzuatı kapsamında gerekli tedbirlerin maliyeti, orantısız maliyetler belirlenirken dikkate alınamaz. Katılım Belgesi’nde geçici düzenlemelere dayalı önyargı olmadan, AB’ye 2004 ve 2007’de katılan Üye Ülkeler için de geçerlidir. Finansman gücü (ya da belli bir tedbir maliyetini karşılabilme) uzatma kararının gerekçelendirilmesinde bir unsur olabilir (örn. Madde 4.4’ün uygulanması), eğer aşağıdaki konularla ilgili net bir açıklamaya dayanıyorsa: • finansman gücü konularıyla sonuçlanmayacak uygulanabilir alternatif finansman mekanizmaları mevcut olmaması, • ‘son tarih’in uzatılması durumunda ‘eylemsizlik’ nedeniyle ortaya çıkacak sonuçlar, • finansman gücüyle ilgili konuların gelecekte nasıl çözüleceği ile ilgili adımlar.

Muafiyetlerin gerekçelendirilmesi Doğal koşullar ‘Doğal koşullar’ tanımı Madde 4.4 ve 4.5’te kullanılmaktadır ve doğal iyileşme hızına atıfta bulunmaktadır. İyi ekolojik statünün sağlanması ve bitki ve hayvanların tekrar yayılması için gerekli koşulların oluşmasının zaman alacağını kabul etmektedir. Ayrıca, değişen doğal hidrolojik şartlar dolayısıyla, yeraltı suyu kütlelerinin iyi kimyasal statüye ulaşması da zaman alır. İklim değişikliği, doğal koşulları, zamanla değiştirebilir.

AB düzeyinde muafiyetlerin kullanımı   Genel statü (Ekolojk ve kimyasal) Muafiyetler (ekolojik ve/veya kimyasal) Ülke Toplam su kütlesi sayısı Ekolojik iyi ya da çok iyi VE chemical kimyasal iyi % Ekolojik iyi ya da çok iyi VE kimyasal iyiye ulaşamıyor Ekolojik orta ya da kötü VE kimyasal iyi Ekolojik orta ya da kötü VE kimyasal iyiye ulaşamıyor Tüm muafiyetler 4.4 muafiyetlerinin tümü (T, D ve/veya N) 4.5 muafiyetlerinin tümü (T, D) 4.6 muafiyetlerinin tümü (Nve/veya F) 4.7 muafiyetlerinin tümü (N ve/veya S) Ekolojik ve/veya kimyasal açıdan bilinmeyen su kütleleri dikkate alınmaz Tüm su kütleleri Ekolojik ve/veya kimyasal AT 7401 3108 42 4253 57 18 4015 54 BE 560 85 15 9 2 109 19 158 28 281 50 BG 759 244 32 352 46 21 3 223 29 216 11 1 4 CY 260 102 39 91 35 10 45 17 CZ 1140 156 14 37 644 56 292 26 974 DE 9863 934 7540 76 750 8 7863 80 7830 79 83 DK 17984 33 20 4351 24 EE 534 71 209 154 6 EL 1575 255 16 5 68 132 328 267 ES 5122 1222 1412 1385 27 1267 25 122 7 FI 6153 1850 30 1090 786 13 FR 11523 2906 2035 2084 4810 4788 HR 1315 662 617 47 HU 1082 953 88 IE 5670 716 886 1674 1635 IT 8616 720 12 582 356 1838 1746 111 LT 1183 569 48 600 51 504 43 LU 64 63 31 74 73 LV 470 62 MT 22 NL 724 502 69 173 651 90 PL 5643 190 2176 2048 36 152 PT 1945 480 314 625 606 RO 3399 2008 59 1157 34 1242 1230 SE 23418 13105 10182 100 8980 38 SI 155 49 58 SK 1760 1089 584 53 640 UK 10961 2050 1860 167 6225 6223

Malta örneği

Malta örneği Çevresel Hedef ve Muafiyetler http://ec.europa.eu/environment/water/water-framework/pdf/CWD-2012-379_EN-Vol3_MT.pdf Çevresel Hedef ve Muafiyetler Kıyı su kütleleri için verilen bilgilerin değerlendirmesi aşağıda yer almaktadır. 3 muafiyet belirlenmiştir. Yeraltı su kütleleri için 11 muafiyet belirlenmiştir.

Malta örneği Malta için toplamda 9 kıyı su kütlesinde 3 muafiyet belirlenmiştir. Muafiyetler, Madde 4.4 ve 4.5 çerçevesindedir. Madde 4.6 ve 4.7 için muafiyet raporlanmamıştır. Madde 4.4 kapsamında, 2 kıyı muafiyetinin gerekçesi teknik fizibilitedir. Madde 4.5 kapsamında ise, doğal şartlar muafiyet gerekçesi oluşturmaktadır. Teknik fizibiliteye ilişkin muafiyetler iki unsura dayanmaktadır: A- ekolojik potansiyeli tanımlamak için gereken izleme programındaki uygulama geçikmesi ve B- Statünün iyileştirilmesi için gerekli olacak yönetim tedbirleri ağırlıklı olarak bütün sanayi tesisleri için geçerli olan çevresel izinler aracılığıyla uygulanacaktır. Bunlar da sanayi açısından ciddi yatırımlar gerektireceğinden, tam uygulama 2015’in ötesine geçecektir. Bu iki nedenin anlamlı bir gerekçesi bulunmamaktadır. Doğal şartlara bağlı muafiyetlerin gerekçesi Malta’daki yeraltı su kütlelerinin göreceli uzun tepki sürelerine bağlıdır. Bu durum planlarda daha detaylı bir gerekçelendirme yapılmadan ifade edilmektedir. Yeni modifikasyonlar için olan Madde 4.7 uygulanmamıştır. Su kütlelerinin statülerini etkileyebilecek projelerin olmadığı da çok net değildir.