Kromatografi nin dayandığı temel olaylar Adsorpsiyon Dağılma maddelerin; hareketli bir faz yardımıyla sabit (durgun) bir faz üzeride değişik hızlarla hareket etmeleri veya sürüklenmeleri esasına dayanan ayırma yöntemidir. Durgun faz: bir kolon içine veya düz bir yüzeye tutturulmuş faz. Katı bir madde veya katı madde üzerine emdirilmiş sıvı olabilir. Hareketli faz, kromatografide durgun fazın üzerinden veya arasından geçen ve analiti içeren faza hareketli fazdır. Sıvı veya gaz fazında olabilir. Kromatografi nin dayandığı temel olaylar Adsorpsiyon Dağılma İyon değiştirme Boyut eleme Kromatografik metotları sınıflandırılması Kolon kromatografisi 2- Düzlemsel kromatografi Durgun faz bir kolon içine konur, hareketli faz yerçekimi veya basınç etisiyle kolon içinden geçirilir Durgun faz düz bit yüzey veya kağıttır.

Kolon kromatografisi Elüsyon: Elüent: bir kolondan sürekli taze çözücü geçirerek çözünmüş bileşenlerin yıkanarak taşınmasıdır. Elüent: durgun faz tarafından alıkonan analiti hareket ettirmek için kullanılan çözücü.

Sabit fazdaki madde konsantrasyonu analit durgun fazda alı konurken hareketli faz içinde de bir miktar çözünür. Ahareketli ↔ Adurgun Sabit fazdaki madde konsantrasyonu Dağılım katsayısı= -------------------------------------------------------- Hareketli fazdaki madde konsantrasyonu Cs K= ------------- CH Kromatogram: elüsyon zamanı veya elüsyon hacmine karşı çözünen madde konsanrasyonuna bağlı sinyalin oluşturduğu grafik.

Kromatogram: elüsyon zamanı veya elüsyon hacmine karşı çözünen madde konsanrasyonuna bağlı sinyalin oluşturduğu grafik. Alıkonma zamanı: numunenin enjeksiyonunda sonra analit pikinin dedektöre ulaşması (kolondan geçisi) için geçen zaman. Ölü zaman: kolonda hiç tutulmayan türlerin kolondan geçişi (dedektöre ulaşması) için gereken süre.

Çözünenin ortalama göç hızı = -------------------------- kolonun uzunluğu Çözünenin ortalama göç hızı = -------------------------- Alıkonma zamanı L V= ----------- tR hareketli faz moleküllerinin ortalama hızı = ------------------------- ölü zaman u = ----------- tM Bir kolonda A ve B maddeleri farklı dağılım katsayılarına dolayısıyla farklı sürüklenme hızlarına sahiptirler. Kapasite faktörü: bir maddenin kolondaki göçü sırasındaki hızı k’A olarak tanımlanır B maddesinin dağılım katsayısı Bağıl göç hızları: =- ------------------------------------------------------ KB α = ---------- KA k’B k’A kolon uzunluğu teorik tabaka katsayısı = ---------------------------------------- Tabaka kalınlığı N = ---------- H

Gaz katı kromatografi: Gaz sıvı kromatografi: Gaz Kromatografi Numune buharlaştırılır ve kromatografi kolonuna enjekte edilir. İnert bir gaz hareketli faz olarak kullanılır ve elüsyon gerçekleştirilir. Gaz katı kromatografi: Gaz sıvı kromatografi: hareketli faz gaz, durgun faz katı. Analitler katı durgun faza fiziksel olarak adsorbe olarak tutunur. hareketli faz gaz, durgun faz inert katı yüzeyine emdirilmiş sıvı faz. Analit katı yüzeyine tutturulmuş sıvı faz ile hareketli gaz arasında dağılır.

Yüksek performanslı sıvı kromatografi: durgun faz kolona konur ve hareketli sıvı faz basınç altında sabit faz arasından geçmeye zorlanır. 1-Yüksek performanslı Adsorpsiyon Kromatografi: analit dolgu maddesinin yüzeyine adsorplanır. 2-Yüksek performanslı Dağılma kromatografi: sıvı-sıvı dağılma kromatografi sıvı-bağlı faz dağılma kromatografi : durgun faz katı dolgu parçacıkları yüzeyine adsorpsiyonla tutturulmuş bir çözücüdür durgun faz katı dolgu parçacıkları yüzeyine kimyasal bağlarla tutturulmuş organik maddedir. 3-Yüksek performanslı İyon değiştirme kromatografi: durgun faz olarak iyon değiştirici reçineler kullanılır. 4-Yüksek performanslı Boyut eleme kromatografi: ayırma molekül boyutlarına dayanır.

Süperkritik Akışkan Kromatografi:

Düzlemsel Kromatografi İnce tabaka Kromatografi (TLC) Kağıt Kromatografi Sabit faz olarak; cam, plastik veya metal yüzey üzerine tutturulmuş veya kaplanmış bir madde tabakası kullanılır sabit faz olarak kağıt kullanılır. Hareketli faz, durgun faz üzerinde kapiler (kılcal) etkilerle, yerçekimi veya elektriksel potansiyel etkisiyle hareket eder. İnce tabaka üzerinde analitlerin yerlerinin belirlenmesi işlemine görünürleştirme veya renklendirme denir. Analitin ilerleme yüksekliği (uzunuluğu) Rf= ----------------------------------------------------------------------- Çözücünün ilerleme yükseklği (uzunluğu) Maddelerin değişik çözücü ve katı yüzey üzerinde ilerleme oranı Rf değerleri farklı olmasından ayırma sağlanır.