MESLEK SEÇİMİ MESLEK SEÇİMİNİN ÖNEMİ MESLEKi GELİŞİME KATKISI OLAN ÇALIŞMALAR MESLEKİ KARAR VERME SÜRECİNDE GELİŞTİRiLMESİ BEKLENEN DAVRANIŞLAR

MESLEK SEÇİMİNİN ÖNEMİ

Meslek seçimi, yaşamımızda aldığımız önemli kararlardan biridir Meslek seçimi, yaşamımızda aldığımız önemli kararlardan biridir. Günümüzün büyük bir bölümünün iş ortamında ve işe yönelik faaliyetlerle geçtiğini düşünürsek, ne kadar önemli bir karar olduğunu daha iyi anlayabiliriz.

Meslek seçimi sadece ne iş yapılacağı ile değil aynı zamanda nasıl bir yaşam sürüleceği ile de ilgilidir. Seçtiğimiz meslek gelecekteki yaşam standardımızı ve sosyal yaşantılarımızı belirlediği için oldukça önemlidir. İleriki dönemlerde meslek değiştirme şansımız oldukça azdır.Bu nedenle meslek seçimi ile ilgili vereceğimiz karar bir anlamda geleceğimizle ilgili vereceğimiz önemli bir karardır.

Bir kimsenin herhangi bir konuda sağlıklı karar verebilmesi için, her şeyden önce neler istediğini ve bunları elde edebilmek için ne gibi olanaklara sahip olduğunu bilmesi gerekir.

MESLEK SEÇİMİNDE ROL OYNAYAN FAKTÖRLER

MESLEKi GELİŞİME KATKISI OLAN ÇALIŞMALAR

MESLEKİ GELİŞİME KATKISI OLAN ÇALIŞMALAR a. Gönüllü Çalışma Gönüllü çalışma yapmak, ilgi duyduğumuz bir alanda karşılık beklemeden çalışmaktır.Bu çalışmalar hem bireysel gelişimimize, hem de topluma katkı sağlar. Pek çok alanda, ulusal ve uluslar arası sivil toplum kuruluşlarında gönüllü çalışmalara katılabilmek mümkündür. ► Yeteneklerinizin farkına varmanızı sağlar. ► Farklı insanlarla tanışmanızı ve iletişim ağınızı geliştirmenizi sağlar. Bu iletişim ağı iş hayatında size katkı sağlayabilir. ► Bir işte çalışmanın, bir projede yer almanın ne anlama geldiğini öğrenebilirsiniz. Çalışma koşulları hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. ► Gönüllü çalışma sayesinde kendinizi keşfedebilirsiniz. Örneğin, ekip çalışmasına yatkın olup olmadığınızı değerlendirebilirsiniz. ► İş hayatında bir sorunla karşılaştığınızda farklı çözüm yolları geliştirirsiniz. ► Kendinizi geliştirmek için yeni fırsatlar yakalayabilirsiniz.

MESLEKİ GELİŞİME KATKISI OLAN ÇALIŞMALAR İş Deneyimi: İş deneyimi hayatımız boyunca, her hangi bir zaman diliminde ve herhangi bir alanda yaptığımız tam zamanlı ya da yarı zamanlı (part time) çalışmalar olabilir. Yaz tatillerinde yapılan sezonluk işler, bir restoranda yarı zamanlı çalışmak, bir ustanın yanında çıraklık yapmak, bilimsel bir projeye katılmak, gönüllü çalışmalar yapmak, okulunuzun kütüphanesinde ya da bilgisayar laboratuarında çalışmak birer iş deneyimi olarak mesleki gelişiminize ve meslek seçme sürecinize katkı sağlayabilir.

MESLEKİ GELİŞİME KATKISI OLAN ÇALIŞMALAR Transfer Edilebilir Beceriler Bir alanda öğrenilen bilgi ve becerilerin başka alanlarda da kullanılabilir olmasıdır. Transfer edilebilir becerileriniz ne kadar fazla olursa okulda ve iş yaşamınızda o kadar başarılı olursunuz. Bu beceriler çok yönlü olmanızı ve size verilen görevleri kendinize en uygun yöntemlerle yapmanızı sağlar. Sahip olduğunuz bu beceriler birçok kişinin aynı işi yaptığı bir ortamda farklı olmanızı sağlayabilir. Transfer Edilebilir Becerilere Bazı Örnekler; • Etkili konuşma ve yazma • Etkili dinleme • Düşünceleri ifade edebilme • Grup çalışmalarını kolaylaştırma, organize etme • Görüşme becerileri • Yordama (ileriye dönük tahminde bulunabilme) • Yeni fikirler oluşturabilme • Sorunları tanımlayabilme • Kaynakları tanımlayabilme

MESLEKİ KARAR VERME SÜRECİNDE GELİŞTİRiLMESİ BEKLENEN DAVRANIŞLAR

MESLEĞİN ÖZELLİKLERİNİ TANIMANIZ KENDİNİZİ TANIMANIZ Hangi işleri ne derece yapabildiğinin farkında; çeşitli konulardaki yeteneklerini doğru, gerçekçi ve ayrıntılı olarak değerlendirebilmek Bir meslekten neler beklediğini açık ve net bir biçimde ifade edebilmek. MESLEĞİN ÖZELLİKLERİNİ TANIMANIZ Mevcut seçenekleri inceleme, başka seçenekler olup olmadığını araştırmak KENDİ ÖZELLİKLERİNİZ VE MESLEĞİN ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ ORTAK NOKTALARI ARAŞTIRMANIZ Seçeneklerin her birini, istek ve beklentileri karşılama, var olan yeteneklerle ve ekonomik olanaklarla erişebilme olasılığı bakımından değerlendirmek İstekleri karşılama olasılığı en yüksek görünen ve erişme olasılığı olanlara yönelme kararını verebilmek

KENDİNİ TANIMA

İnsanın yaradılışını, gerçek özelliklerini tanıması, kendini doğru değerlendirmesi kolay gerçekleştirilecek bir hedef değildir. Bu özellikle deneyimi az ve kendini kanıtlama çabasında olan gençler için daha da zordur. İnsanların kendilerini tanımalarını engelleyen en önemli etmen başkaları tarafından beğenilme, kabul görme arzusudur. Kendini başkalarının ölçütlerine göre değerlendiren kişi büyük olasılıkla kendi gerçeğinden uzaklaşacak, kendi özüne uymayan bir öz kavramı geliştirecektir. Doğru ve gerçekçi bir öz kavramı geliştirmenin ön koşulu çevrenin beklentilerine ve değerlendirmelerine aşırı derecede duyarlı olmamaktır. İçsel özgürlüğünü geliştirmiş kişi kendini inceleyerek doğasını tanıyabilir.

Doğasını tanımak isteyen kişinin yapacağı iş değişik ortamlarda neler yaşadığını, çeşitli durumlar ve olaylar karşısında neler hissettiğini sık sık gözden geçirmek ve bu yaşantılarının adını koymaktır. Başkalarının önem verdiği özelliklere sahip olduğuna kendini inandırmaya çalışan, başkalarının önem vermediği özelliklerini bastırmaya çalışan kişi, doğasına yabancılaşmaya ve gizilgüçlerini kullanamamaktan ileri gelen bir uyumsuzluk yaşamaya adaydır.

İnsanın yaşamı boyunca yerine getirmesi gereken gelişim görevleri içinde en önemlisi ve en zor gerçekleştirilebileni ne istediği ve neleri ne ölçüde yapıp neleri yapamayacağı konusunda net ve kararlı bir benlik algısı geliştirmesidir. Meslek seçimi söz konusu olduğunda kişinin kendini bilmesi demek hangi çalışma alanının gerektirdiği görevleri yerine getirebileceği (yetenekleri), nasıl bir çalışma ortamında ne gibi işleri yapmaktan hoşnut olacağı (ilgileri) ve mesleki etkinliklerden başka ne gibi yararlar beklediğini (meslek değerlerini) açık seçik olarak ifade edebilmesi demektir. Sağlıklı bir meslek kararı verebilmenin diğer bir koşulu seçenekler konusunda bilgi sahibi olmaktır.

KENDİNİ TANIMA İLGİLERİNİZ YETENEKLERİNİZ DEĞERLERİNİZ SAĞLIĞINIZ -Mekanik -Ticaret -Sosyal Yardım vb. YETENEKLERİNİZ -Sözel Yetenek -Sayısal Yetenek -Şekil- Uzay Yeteneği vb. DEĞERLERİNİZ -Yaratıcılık -Liderlik -Kazanç vb. SAĞLIĞINIZ -Ruhsal Yönden -Bedensel Yönden

Meslek Tercihinde Dikkat Edilecek Hususlar Akademik bakımdan güçlü olduğunuz alanı/alanları bilmeniz

Dış etkenlerden arınmak Aile ile uzlaşma Yakın çevrenin etkisinden kurtulma Toplumsal yargıların üstünde düşünebilme

MESLEĞİN ÖZELLİKLERİNİ TANIMA

MESLEĞİN ÖZELLİKLERİNİ TANIMA Mesleğin adı ve tanımı Mesleğe girmek için aranan özellikler Mesleğin özelliği Mesleğin çalışma ortamı Mesleğin öğrenim biçimi ve süresi Meslekte ilerleme Mesleğin kazanç durumu Mesleğin avantaj ve dezavantajları

MESLEKLERİ TANIMA Yazılı ve görsel basında mesleklerle ilgili çıkan yayınlar Meslek odaları tarafından çıkarılan yayınlar, ÖSS amacıyla hazırlanan meslek tanıtım rehberleri İş ve İşçi Bulma Kurumu’nun meslek danışma merkezleri Mesleği yapan kişiler Mesleki eğitim veren kurumlar(Üniversiteler) Tüm özellikleri, iş bulma olanakları ve gelecekleri MBS

KENDİ ÖZELLİKLERİNİZ VE MESLEĞİN ÖZELLİKLERİ ARASINDAKİ ORTAK NOKTALARI ARAŞTIRMANIZ

ORTAK NOKTALARI BELİRLEME Kendi özelliklerinizle mesleğin özellikleri ne derece uyuşuyor? Meslekle uyuşmayan özellikleriniz meslek yaşamınızı olumsuz yönde etkileyecek türden mi?

İstekleri karşılama olasılığı en yüksek görünen ve erişme olasılığı olanlara yönelme kararını verebilmek

KARAR VERME (BELLİ BİR SEÇENEĞE YÖNELME) Meslek gelişiminin bu aşamasında yapılacak iş, yukarıda açıklanan iki alanda edinilen bilgilerin birlikte değerlendirilmesi, istenilir yönleri en fazla, istenmeyen yönleri en az ve erişme olasılığı yüksek seçeneğin bulunmasıdır. Karar verme süreci, yukarıda açıklanan iki gelişim görevinin başarı ile tamamlanması halinde başarı ile gerçekleştirilen zevkli bir işlem olabilir.Kendisi ve çevresi hakkında bilgisi yetersiz, iddiaları yüksek, aşırı kaygılı, sorumluluğunun bilincine erememiş kişilerin bu aşamada farklı davranışlar sergiledikleri görülmektedir. Örneğin kendine güvensiz kişiler, başkalarının(aile büyükleri, arkadaşlar vb.) daha iyi bilecekleri düşüncesi ile, kararı başkalarına bırakmakta ya da başkalarının kararlarını benimseyip uygulamaktadırlar.

(BELLİ BİR SEÇENEĞE YÖNELME) KARAR VERME (BELLİ BİR SEÇENEĞE YÖNELME) Aşırı kaygılı kişilerin tepkisi iki türlü olmaktadır. Bunlar ya hemen kararı kesinleştirmek için acele etmekte, ya da seçenekleri en ince ayrıntısı ile inceleme, başka seçenekler arama, çabalarını bir türlü sona erdirememekte ve kararlarını kesinleştirememektedirler.

(BELLİ BİR SEÇENEĞE YÖNELME) KARAR VERME (BELLİ BİR SEÇENEĞE YÖNELME) Sorumsuz kişiler de kararı en son güne bırakmaktadırlar ama geçen süre zarfında karar verme konusunu düşünmemeyi tercih etmektedirler. Karar verirken bazı insanlar sezgilerine, bazıları mantıklarına bazıları ise başkalarına güvenmektedirler. Karar verme konusunda sorunlu bir grup daha vardır ki, bunlar kronik kararsızlardır. Bu kimseler hiçbir seçeneği kendilerine uygun bulmamakta; karar vermek zorunda kaldıklarında hiç bir seçeneğe uzun süre bağlanamamakta, sık sık karar değiştirmektedirler. Sonuçta hangi seçeneği benimserlerse benimsesinler gözleri daima başka seçeneklerde kalmaktadır.

(BELLİ BİR SEÇENEĞE YÖNELME) KARAR VERME (BELLİ BİR SEÇENEĞE YÖNELME) Meslek Seçimi konusunda verilecek karar, dayanağını kişinin özünden almalıdır. Kişilik gelişimleri sağlıklı olan, özlerini tanıyan ve onu gerçekleştirme çabasında olan kimseler gerek kendileri gerekse çevre olanaklarına ilişkin doğru, ayrıntılı ve gerçekçi bilgilere sahip olduklarından, doğru karar vermekte güçlük çekmemektedirler. Çünkü kendi ile barışık kişilerin karar verme sürecinde, kendilerine ve seçeneklere ilişkin gerçekleri çarpıtma, bazılarını yok sayma gibi, bilinçli ya da bilinçdışı etmenlerin yeri yoktur.

BÜTÜN BU ANLATTIKLARIMIZ MESLEK SEÇME SÜRECİ VE DİKKAT EDECEĞİNİZ NOKTALARDI

AMA UNUTMAMANIZ GEREKEN EN ÖNEMLİ ŞEY...

İŞİNİ SEVEN ÖĞRETMENLER BAŞARILI ÖĞRENCİLER YETİŞTİRİR

İŞİNİ SEVEN BİR DOKTORLAR HASTALARIYLA DAHA YAKINDAN İLGİLENİR VE ONLARI SAĞLIĞINA KAVUŞTURMAKTAN MUTLU OLUR

MUTLU BİR YAŞAM OLACAKTIR YANİ; ÇALIŞARAK GEÇİRDİĞİNİZ ZAMAN GÖSTERECEĞİNİZ PERFORMANS YAPACAĞINIZ DOĞRU TERCİHLE BİRLEŞTİĞİNDE KAZANACAĞINIZ EN BÜYÜK ŞEY MUTLU BİR YAŞAM OLACAKTIR

HAREKETE GEÇME Karar verme aşamasından sonra kişi seçtiği mesleği edinebilmek için kendisine bir takım hedefler koymalıdır. Şu anki potansiyelimizi ve çevresel ortamımızı göz önünde bulundurarak seçtiğimiz meslek için neler yapmamız gerektiğini ve hangi yönlerden kendimizi geliştirmemiz gerektiğini belirlemeliyiz.

HAREKETE GEÇME Başka bir deyişle, belirlediğimiz hedefe ulaşmak için eğitsel ve mesleki açıdan planlar yapmalıyız. Daha sonra da bu planları hayata geçirmek için harekete geçmeliyiz. Sadece karar vermek bir meslek sahibi olmak için yeterli değildir. Unutmayalım ki verdiğimiz kararlar ancak uygulandığı takdirde gerçekleşebilir.

MUTLU BİR YAŞAM SÜRECEĞİNİZ MESLEKLER SEÇMENİZ DİLEĞİYLE NURCAN AKÇAKAL PSİKOLOJİK DANIŞMAN Kaynak: http://www.osym.gov.tr MBS İŞKUR