İhmal ve İstismar Olgularında Sosyal Hizmet Yaklaşımı SHU: Tülin KUŞGÖZOĞLU SHÇEK Fatma Üçer Çocuk ve Gençlik Merkezi ANKARA- 2006

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu 1983 yılında, 2828 sayılı yasayla kuruldu. Türkiye’de, çocuğu “gerektiğinde ailesine karşı bile korumak”tan sorumlu tek Kurum.

İhmal/İstismar ve Korunmaya Muhtaç Çocuk Her ihmal ve istismar edilen çocuk, Devlet korunmasına muhtaç değildir ama her korunmaya muhtaç çocuk aynı zamanda ihmal ve istismar edilen çocuktur

Korunmaya Muhtaç Çocuk “Beden, ruh ve ahlaki gelişimleri veya şahsi güvenlikleri tehlikede olup; 1.Ana veya babasız, ana ve babasız, 2. Ana veya babası veya her ikisi de belli olmayan, 3.Ana veya babası tarafından ihmal edilip, fuhuş, dilencilik, alkollü içkileri veya uyuşturucu maddeleri kullanma gibi her türlü sosyal tehlikelere ve kötü alışkanlıklara karşı savunmasız bırakılan ve başıboşluğa sürüklenen çocuk”

Korunmaya Muhtaçlığın Tespiti Sosyal İnceleme; Aile ve yakınlarla görüşmeler Ev ziyaretleri Resmi belge taramaları ( Nüfus, Tapu vb.)

SHÇEK Tarafından Sunulan Hizmetler

Aile Yanında Bakım İçeren Hizmetler.1 A. Öz aile ya da akrabaların ekonomik olarak desteklenmesi yoluyla, çocuğun kendi aile çevresi içinde bakımının sağlanması Ayni/Nakdi Yardım Ücretsiz Kreş Ebeveyne iş bulma

Aile Yanında Bakım İçeren Hizmetler. 2 Çocuk bakma ve yetiştirme konusunda uygunluğu daha önceden tespit edilmiş başka ailelerin yanında çocuğun bakımının sağlanması Koruyucu aile Evlat Edinme

Kuruluş Bakımı Çocuğun, yaş grubuna ve cinsiyetine uygun olarak, Devlet tarafından açılmış yatılı Yurt ve Yuvalarda bakılması 0-12 yaş Çocuk Yuvaları 12-18 yaş Yetiştirme Yurtları Yatılı Çocuk ve Gençlik Merkezleri

İhmal ve İstismar Olaylarında; Öncelikle, “çocuk”, güvenli bir ortama alınır, Uygun hizmet ve tedavi modeli belirlenir, Uygulama ve İzleme çalışmaları yapılır.

İstismardan Kurumun Haberdar Olması Kimler bildirimde bulunabilir? Herkes tarafından bildirim yapılabilir, (Özellikle çocuklarla çalışan kamu görevlileri) Bildirim nasıl yapılabilir? Telefon ya da yazılı başvuru ile, Medyada yer alan haberler de bildirim olarak kabul edilir..

Alo Çocuk Merkezi 1998 yılında, Çocuk İstismarı ve İhmalinin Önlenmesi Derneği tarafından kuruldu.. 1999 yılında, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na devredildi.. Halen Ankara Fatma Üçer Çocuk ve Gençlik Merkezi bünyesinde çalışmaktadır..

Alo Çocuk Merkezi Amacı; İhmal ve istismar olaylarının, ihtisaslaşmış bir birim tarafından ele alınmasını sağlamak, Diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği ve koordinasyonu sağlamak, Koruyucu ve önleyici çalışmalar yapmak.

Alo Çocuk Merkezi Telefon 0.312.425 25 31 0.312.419 27 64 Fax 0.312.425 03 39 Bestekar sokak, 17/9 Kavaklıdere Ankara

Alo Çocuk Merkezi 1999-2005 Merkezde, 1999-2006 yılları arasında yapılan çalışmalarda, Toplam 313 olguyla çalışılmıştır. Bunlar, Merkeze yapılan tüm başvuruların %12.32’si… Olguların cinsiyet dağılımı, yarı yarıya olmak üzere neredeyse eşit… En yoğun olarak, fiziksel istismar olgularıyla karşılaşıldı… Cinsel eylemler içeren istismar olayları (cinsel taciz ve cinsel istismar) toplamı, % 31… En çok hastanelerden bildirimde bulunuldu… En çok babaların istismarı ile karşılaşıldı… Olguların %20’ye yakını aileden uzaklaştırıldı… Yarısına yakını, psikososyal yönden desteklendi.. 15

Veriler 1, Başvuruların Yıllara Göre Dağılımı 16

Veriler 2, Cinsiyete Göre Dağılım 17

Yaşlara Göre Dağılım

Veriler 3, İstismarın Türüne Göre Dağılım 19

Veriler 4, Bildirimde Bulunanlara Göre Dağılım 20

Veriler 5, İstismar Eden kişiye Göre Dağılım 21

Veriler 6 Yapılan Uygulama 22

Karşılaşılan Güçlükler Alana İlişkin Güçlükler Hizmet Alan Gruba İlişkin Güçlükler Çalışanlara İlişkin Güçlükler İşbirliği ve Koordinasyonda Yaşanan Güçlükler 23

Alana İlişkin Güçlükler Alanın yeni olması Literatüre ilişkin bilgi ve veri eksikliği Bilgi ve veri paylaşım sorunları Temel alt yapı hizmetlerindeki eksiklikler Yasal eksiklikler Örgütsel Eksiklikler Kamuoyu Yaklaşımı Alanın istismara açık olması 24

Hizmet Alan Gruba İlişkin Güçlükler Ailede istismara neden olan koşullar (yoksulluk,işsizlik,ebeveyn yetersizlikleri vb ) tedaviyi olumsuz etkiliyor Tedavinin uzun süreli olması Tedavinin disiplinler arası bir yaklaşım gerektirmesi Tedaviyi üstlenecek örgütlü birimlerin azlığı Mağdurda yaşanan travmanın tedavi edilebilirliğinin güçlüğü 25

Çalışanlara İlişkin Güçlükler Alan hakkında yeterli bilgiye sahip olmamak Yaklaşım ve donanım eksiklikleri Alanın profesyoneller içinde risk taşıyor oluşu Alanın çalışan üzerinde yarattığı travma Alandaki nitelikli personel sayısının azlığı 26

İşbirliği ve Koordinasyonda Yaşanan Güçlükler .I Sosyal Hizmetler Yasal / Adli Sağlık 27

İşbirliği ve Koordinasyonda Yaşanan Güçlükler .II (Sosyal Hizmetler ) Makro düzeyde alana ilişkin politika ve uzun vadeli stratejik planların oluşturulamamış olması Varolan politikaların (ÇHS) uygulamaya aktarılmasında yaşanan güçlükler SHÇEK hizmetlerinin yeniden yapılandırılması ihtiyacı 28

İşbirliği ve Koordinasyonda Yaşanan Güçlükler .III – ( Yasal / Adli ) Yasal düzenleme eksiklikleri Geleneksel bakış açısı Ajitasyonu yüksek olgulara farklı tutum Soruşturmanın takibi Geri bildirim eksikliği 29

İşbirliği ve Koordinasyonda Yaşanan Güçlükler .IV – ( Sağlık ) Temel sağlık hizmetlerinin temininde yaşanan güçlükler Özellikle psikiyatrik hizmetler ulaşma güçlükleri Alınan hizmetin düzenli ve sürekli olmayışı Yataklı tedavi hizmetinin olmayışı Geri bildirim eksiklikleri 30

Olgu Sunumu 1 Bildirimde bulunan; Başvuru Durum; 3 yıldır birinci sınıfı geçemeyen çocuk için; okul başarısızlığı nedeniyle yardım almak amacıyla danışmanlık hizmeti alma talebi Tanı; ihmal ve duygusal istismar…görüşmelerde çocuğun ileri derece görme sorunu olduğu tespit edildi Uygulama; çocuğa tıbbi ve psiko-sosyal tedavi, aile eğitimi 31

Olgu Sunumu 2 Bildirimde Bulunan; başvuru Kuşku; cinsel istismar Durum; 14 yaşında kız ergen.Evden kaçma,madde kullanımı, saldırgan davranışlar nedeniyle yetiştirme yurduna alınması talebi Tanı; görüşmelerde babanın cinsel istismarı ve anne ihmali (yetersiz anne ) tespit edildi. Tedavi; aileye psiko-sosyal destek yapıldı.çocuk için acil psikiyatrik müdahale sağlanmaya çalışıldı. Nisan 2005:20 kişini tecavüzüne uğradı. Şu anda evli… 32

Olgu Sunumu 3 Bildirimde Bulunan;okul Kuşku; fiziksel ve cinsel istismar Durum; 14 yaşında kız ergene yönelik babanın cinsel tacizi Tanı; aile içi yoğun fiziksel şiddet,son bir yıldır çocuğa yönelik öpme dokunma, uygunsuz şaka ve teklifler içeren cinsel taciz. Tedavi; boşanma kararı alan anne desteklendi. Ailenin sosyal destek sistemi güçlendirildi,baba hakkında suç duyurusu,çocukla psikoterapi 33

Olgu Sunumu 4 Bildirimde Bulunan; okul Kuşku; cinsel taciz Durum;10-12 yaş grubu 20 çocuğun birbirlerine cinsel tacizi Tanı; bunun bir cinsel oyun olduğu ancak grubun içindeki iki çocuğun yetişkin tacizine uğradığı anlaşıldı. Tedavi; tacize uğrayan iki çocukla ilgili yasal işlem ve psiko-terapi… deşifre edilen diğer 17 çocuk için öğretmen ve aile eğitimi. 34

Olgu Sunumu 5 Bildirimde Bulunan; vatandaş Kuşku; fiziksel istismar Durum;11 yaşında,dayısının yanında kalan kız çocuk…dayısı tarafından ağzına çorap tıkılarak ve pense ile dudakları sıkıştırılarak dövüldü.. Tanı; fiziksel istismar ve köyde yaşayan anne babanın ihmali Tedavi; korunma altına alındı. 35

Olgu Sunumu 6 Bildirimde Bulunan; hastane Kuşku; fiziksel istismar Durum; 6 yaşında, karın bölgesinde iç kanama nedeniyle hastaneye yatırılan, hiperaktif, epileptik, konuşma özürlü kız çocuk. Tanı; ihmal ve duygusal istismar Tedavi; ailede son zamanlarda yaşanan travmatik yaşam olaylarının anne üzerindeki etkilerinin tedavisi, aile ilişkilerini güçlendirme, çocukta işitme ve konuşma tedavisi 36

Olgu Sunumu 7 Bildirimde Bulunan; hastane Kuşku; cinsel istismar Durum; 13 yaşında, 8 aylık gebe, zihinsel özürlü kız çocuk. Tanı; ihmal ve cinsel istismar Tedavi; yetersiz anne-baba nedeniyle ihmal edilen ve kontrol edilemeyen özürlü ergen, bulunduğu ilçede telefon irtibatı kurduğu kişilerce kötüye kullanıldı, cinsel istismar ve gebelik.. Çocuk anne Sığınmaevine alındı, bebek KAA, evlat edindirilecek.. 37