DEĞİŞEN DÜNYADA DEĞİŞEN HEKİMLİK Dr. OSMAN ELBEK Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD 15 OCAK 2010 TTD MESLEKİ GELİŞİM KURSU

ÇIKAR ÇATIŞMASI BEYANNAMESİ 2007-2009 Herhangi bir toplantıya katılmak için herhangi bir destek aldınız mı? Evet 2007 ERS Kongresi (Boehringer Ingelheim) 2008 Düzce TB Günleri (GlaxoSmithKline) Konuşma ücreti veya bir eğitim programının organizasyonu için ücret aldınız mı? Hayır Araştırma fonu kullandınız mı? Bir personeliniz veya demirbaş gibi giderler için ödenek kullandınız mı? ‘Koşulsuz’ eğitim veya araştırma desteği aldınız mı? Danışma ücreti aldınız mı? İşe girme, danışma, menkul kıymet, honararium veya patent hakkı aldınız mı? Başka herhangi bir maddi ilişkiniz var mı?

TARTIŞMA HEDEFLERİ Dünya değişiyor mu? Sağlık değişiyor mu? Hekimlik değişiyor mu? Ne yapalım?

Dünya değişiyor mu?... Guernica, Picasso, 1937.

DÜNYA İŞSİZLİK HARİTASI

DEĞİŞİM & DİYALEKTİK “Her şey karşıtların kavgasından doğar.” “Bir nehirde iki kere yıkanılmaz.” Herakleitos (M.Ö. 535-475) Timuçin A. Düşünce Tarihi, 1997.

1926-1962

“Orta Afrika'da bir köyde gece eğlencesinde Temel İçgüdü filminin videoda topluca seyredilmesi” ANTHONY GIDDENS Sayar K. Yeni Symposium, 2001.

KÜRESELLEŞME; NEDİR, NEYE YARAR?

KÜRESEL KÖY EŞİTSİZLİĞİ World Bank. World Bank Atlas (www.worldbank.org), 2003.

UNICEF

7 Mart 2008, Patronlar Dünyası. 2 Ekim 2008, Radikal Gazetesi

BİLGİ TOPLUMU… Uruguay Toplantısı Washington Konsensusu Bretton Woods Konferansı Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Uluslararası Para Fonu (IMF) Çok Taraflı Yatırım Anlaşması (MAI) Hizmet Ticareti Genel Anlaşması (GATS) Ticaretle Bağlantılı Yatırım Tedbirleri Anlaşması (TRIMS) Fikri Mülkiyet Haklarıyla Bağlantılı Ticaret Anlaşması (TRIPS)

iyi ama nasıl… “Son on yıllarda dünya nüfusunun beşte birisinin gerilemesi 20. yüzyılda dünya ekonomisinin en büyük ekonomi başarısızlığıdır.” IMF WHO. Global Plan to Stop Plan TB 2006-2015, 2006.

DÜNYADA İNTERNET Sındır KO. Tarımda Bilişim Teknolojileri 4. Sempozyumu, 2001.

KÜRESEL ÇAĞIN SİMGESİ

ARAŞTIRMA SPONSORLUKLARI ABD’de biyomedikal araştırma-geliştirme masraflarının %60’ı ilaç şirketlerince karşılanıyor. Yeni depresyon ilaçlarının klinik deney masraflarının tümü ilaç şirketleri tarafından karşılanmakta. Kolesterol uzlaşı rehberini yazan dokuz hekimden sekizi ilaç şirketlerine hizmet veriyor. Moynihan R & Cassels A. Satılık Hastalıklar, 2006.

“Küresel Sisteme Katılım” “Kültürel Kökler” “Küresel Sisteme Katılım” Sayar K. Yeni Symposium, 2001.

“Rekabet Edebilirlik” Toulmin S. Futures, 1999.

“… acıları değil fırsatları düşünmenin vakti (…) gelmiştir “… acıları değil fırsatları düşünmenin vakti (…) gelmiştir. (…) her bir şirket ve her bir insan kendi ekonomik kaderini kendi çizecektir.” Thomas L. Friedman Friedman T. Dünya Düzdür, 2006.

BEŞ “YILDIZLI” DOKTORLAR Hizmet sunucu Karar verici İletişimci Toplum lideri Yönetici WHO. Doctors for Health. A WHO Global Strategy for Changing Medical Education and Medical Practice for Health for All. WHO Publication Geneva, 1996.

Edward Munch. Despair, 1893-94.

Sosyalleşme

Butik bebek, embriyo aşamasından önce, biyolojik ve fiziki özellikleri Gen biliminden yararlanılarak, ebeveynin isteği doğrultusunda değiştirilmiş bebektir. Bu uygulama ile, (…) doğacak bebeğin, cinsiyeti, saç, göz ve ten rengi, erişkinlikteki boyu, organlarının temel özellikleri, örneğin ince bir burun, küçük ya da büyük bir dudak, kas yapısı vs. belirlenebilmektedir.

“Taşıyıcı annelik yapmak istiyorum. 31 yaşındayım evliyim “Taşıyıcı annelik yapmak istiyorum. 31 yaşındayım evliyim. Maddi durumumuz kötü yardımcı olabilecek ailelerin teklifini bekliyorum. Fiyatta anlaşırız, msn’de kamera ile görüşülür. Telefonla irtibata geçilir.”

Kimlikçilik patlamaları Kabilecilik Klancılık Etnik savaşlar Tektipleştirme Türdeşlik Kimlik spazmları Kimlikçilik patlamaları Kabilecilik Klancılık Etnik savaşlar Dini savaşlar Sayar K. Yeni Symposium, 2001.

“En sonunda, insanın ayrılmaz parçası olan her şeyin alış-veriş ve pazarlık konusu olduğu zaman gelip çattı. Bu, o zamana kadar el değiştiren fakat ticaret konusu olmayan, erdem, duygu, kanaat, bilgi ve bilinç gibi şeylerinde ticaret konusu olduğu bir zamandı. Tek kelimeyle her şey ticaret konusu oldu.” Marx K. Felsefenin Sefaleti, 1992.

GÜNDELİK YAŞAMIN TÜKETİMİ “Tüketimin yeri gündelik yaşamdır.” SATIN AL KULLAN DIŞKI SİNDİR Baudrillard J. Tüketim Toplumu, 2004.

KULLAN

SİNDİR

DIŞKI

SIKIŞAN DÜNYA, SIKIŞAN İNSAN Depresyon, sağlık sorunları sıralamasında 2001 yılında dördüncü sıradayken, 2020 yılında kalp hastalıklarından sonra ikinci sırada yer alacak. DSÖ 2001 Raporu

AMATÖR / PROFESYONEL? Profesyonelizm; Geçim kaygısı 9/5 mesai Kontrol Denizi bulandırmamak Tatsızlık çıkartmamak Said E. Entelektüel, 1995.

HİZMET / MALİYET “Kontratta yer alan koşullara uygun olarak aile doktorlarına belirli bir ödeme yapılması düşünüldüğü için, doktor kendi gelirini arttırabilmek için daha iyi bir ofis yönetimi, daha iyi bir organizasyon ve personel yönetimi yoluyla masrafları sınırlandırmaya çalışacaktır.” T.C. Sağlık Bakanlığı. Aile Doktorları İçin Kurs Notları, 2004.

http://socserv2. socsci. mcmaster. ca/polisci/faculty/coleman/cartoons http://socserv2.socsci.mcmaster.ca/polisci/faculty/coleman/cartoons.htm (03/03/2007). Vatan Gazetesi, 27/02/2006.

UNICEF, 2005.

UNICEF, 2005.

ILO. Investing in Every Child, 2006.

YOKSULLUK = ÇATIŞMA = ÇOCUK ÖLÜMÜ DSÖ, 2005.

YOKSULLUK = ÇATIŞMA = ANNE ÖLÜMÜ World Health Organization. World Health Statistics 2008. http://www.who.int/whosis/whostat/2008/en/index.html

TÜBERKÜLOZ İNSİDANSI

Alkol bağımlılığı Düşük vücut kitle indeksi Eğitim düzey düşüklüğü Ev halkının mal varlığının azlığı İşsizlik Sigara alışkanlığı

(p<0.0001) (r=-0.387) Çiftçi F. Türk Toraks Dergisi, 2006.

“Dünya artık bir futbol sahası ve takıma girip o sahaya çıkmanız için iyi olmanız gerekiyor. Yeterince iyi değilseniz, yedek kulübesinde oturur ve oynayanları izlersiniz. Hepsi bu.” Rajesh Rao (Oyun Şirketi Kurucusu) Friedman T. Dünya Düzdür, 2006.

EN ÇOK ÖLDÜREN HASTALIKLAR GELİŞMİŞ ÜLKELER GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER 1) İskemik Kalp Hastalıkları 2) Serebrovasküler Hastalıklar 3) Trakea ve Bronş Kanseri 3) Pnömoni 4) Pnömoni 4) Perinatal Nedenler 5) KOAH 5) HIV / AIDS 6) Kolon – Rektum Kanseri 6) KOAH 7) İntihar 7) Diyare 8) Diabetes Mellitus 8) Tüberküloz 9) Mide Kanseri 9) Sıtma 10) Hipertansif Kalp Hastalığı 10) Trafik Kazaları DSÖ 2000.

Ruhsal-bedensel sıkıntı Psikotrop ilaçlar Tarım işçileri Kronik açlık Ruhsal-bedensel sıkıntı Psikotrop ilaçlar Sayar K. Yeni Symposium, 2001.

YAŞAMIN DEĞERİ Doğumda “0” 25 yaşında en yüksek Yaşlandıkça her yıl için %3 azalıyor

“MALİYETİ KURTARMAZ” T.C. Sağlık Bakanlığı Hıfzısıhha Merkezi & Başkent Üniversitesi. UHY-ME, 2004.

10:90 KURALI Dünya nüfusunun %90’ını etkileyen sağlık sorunlarıyla ilgili araştırmalara fonların %10’u ayrılıyor.

“Girişimci Üniversite” “Rekabetçi ve Projeci Üniversite” “Performans Eksenli Ücretlendirme” “Üniversite-Sanayi İşbirliği”

AKADEMİ Hasta sirkülasyonu hızlanmakta Finansal baskılar nedeniyle öğretim üyeleri; Sağlık hizmetine yönelmekte Eğitime ayrılan zaman azalmakta Araştırma yapmak için ticari şirketlere geçmekte Araştırma merkezlerine ticari şirketlerin kadrolu araştırmacıları yerleşmekte

ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİ Hastayı “müşteri” olarak görme Eğitim kurumunu “işletme” olarak tanımlama Eğitsel faaliyetler yerine “müşteri” tedavisi Ekip dayanışması yerine rakipleşme Etik sorunlar TTB-AHEK. Asistan Hekimler Haklarını Arıyor, 2007.

KOT TAŞLAMA

KANUNLAR KİTABI (M.Ö 500) Köle Tıbbı: Hekim köleye ne yakınmalarıyla ilgili bir şey anlatır, ne de sorar; bir diktatörün kaba edasıyla ampirik bir takım ilaçlar verir, ve sonra hızla diğer hasta kölenin yanına gider. Özgür İnsan Tıbbı: Hekim özgür insanın hastalığını, ta başından itibaren, ayrıntısıyla, bilimsel olarak ele alır, hasta ve ailesinin güven duymalarını sağlar. Böylece, hastadan birşeyler öğrenir. Hastasının güvenini kazanmadan ona asla ilaç vermez, ve güvenini kazandığında, hastayı önerilerine uymaya ikna ederek sağlığın tam olarak yeniden kazanılmasını amaçlar. Dr. Murat Civaner’in izniyle

“Toplum bir klinik, tüm yurttaşlar da kan basınçları sürekli gözlenen ve normal sınırlar “içine” düşecek şekilde ayarlanan hastalar haline getirilmiştir.” (I. Illich) "HASTALIK AVI"

Smith R. BMJ, 2003.

“DUYGUSAL” TEMAS 2000 yılında ilaç sektörünün promosyona harcadığı para 15 milyar dolardır. Bu kaynağın %80’i hekime yapılan promosyonlara harcanmıştır. Tsai C. JAMA, 2003. Rosenthal MB. N Engl J Med, 2002.

Aprovel (hipertansiyon) “Doğrusunu yaptığınızda aldığınız onay” Scott T. BMJ, 2004.

HEKİM REFLEKSİ Hekimler reklamlardan etkilenmediklerini düşünürler Ancak... Wazana A. Psychiatr Clin North Am, 2002. Andersson SJ. Fam Pract, 2002. Chren MM. JAMA, 1994.

“TARİFE” X21 Ağalar C. CSH, 2005. Chren MM. JAMA, 1994. X13

Adaş EB, Elbek O. Yayımlanmamış Veri.

STATÜ KAYBI Adaş EB, Elbek O. Toplum ve Hekim, 2008.

Sözün sonu yerine… “Bilim bir düşünme yöntemidir.”* Soru sormaktır. “Doğru”yu test etmektir. Var olana isyandır. * Yıldırım C. Bilim Felsefesi, 1996.

Bohmer R. N Engl J Med, 2007.

(Clift A & Short RV. The Lancet, 1999) “21. yüzyılın en temel ahlaki sorumluluğu sağlık alanında yaşanan eşitsizliklerle savaşmaktır.” (Clift A & Short RV. The Lancet, 1999)

“Sağlıklı olduğunuzu düşünüyorsanız, yeterince test yaptırmamışsınız demektir.” Dr. ROB RANGNO Moynihan R & Cassel A. Satılık Hastalıklar, 2006.

“HER ŞEY SATILIK” “Haydi çık pazara her şey satılık Üç otuz paraya her şey satılık Dostluk, şeref, namus hep haraç mezat Üstte başta ne varsa her şey satılık Sen, ben, biz, siz, onlar bütün yurttaşlar”

Türk Tabipleri Birliği. Genel Sağlık Sigortası, 2005.

MESLEK AHLAKI Mesleği her zaman en yüksek düzeyde sürdürmesi Hastaların yararı için özgür ve bağımsız olarak karar vermesi, bu kararları çıkar güdülerinin etkilememesi Hangi çeşit tıbbi uygulama içinde olursa olsun, insanın değerine saygı ve sevecenlik göstermesi Yeterli bir tıbbi hizmeti sağlamaya kendini adaması Dünya Tabipler Birliği. Hekimlik Ahlakı Uluslararası Yasası, 1983.