FİNANSAL VARLIKLAR

MENKULLEŞTİRME Likit olmayan varlıkların yatırımcılar için likit ve pazarlanabilir varlıklar haline dönüştürülmesidir.

FİNANSAL VARLIKLAR Finansal piyasalara fon talep edenlerin kullandıkları fonlara karşılık olarak fon sunanlara şekil ve şartları belirlenmiş menkul kıymet ya da finansal varlıkları verirler. Finansal varlıkların değerleri gelecekte beklenen nakit akışlarına göre belirlenir.

FİNANSAL VARLIKLARIN ÖZELLİKLERİ Paraya çevrilebilirlik Bölünebilirlik Geri dönülebilirlik veya ödenebilirlik Getiri Vade Riskin tahmin edilebilirliği

HİSSE SENEDİ Hisse senetleri; anonim şirketler, sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler, özel kanunla kurulmuş kamu kuruluşları tarafından çıkarılan, sermayenin belirli bir bölümünü temsil eden, sahibine ortaklık haklarından yararlanma imkanı veren menkul kıymetlerdir.

HİSSE SENEDİNİN SAĞLADIĞI ORTAKLIK HAKLARI a) Rüçhan hakkı (Bedelli Sermaye Artırımına Katılım Hakkı), b) Kârdan (temettüden) pay alma hakkı, c) Oy kullanma hakkı, d) Yönetime katılma hakkı, e) Tasfiyeden hissesi oranında pay alma hakkı, f ) Bilgi edinme hakkı.

HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ Hamiline ve Nama Yazılı Hisse Senetleri Hamiline yazılı senetler teslim ile, nama yazılı senetler ise ciro ve teslim ile devredilmektedir. İMKB’de hamiline yazılı hisse senetleri ve şirket yönetim kurulunun beyaz ciroyla devrine dair karar almış olması şartıyla nama yazılı hisse senetleri işlem görebilmektedir. Adi ve İmtiyazlı Hisse Senetleri Adi hisse senetleri, sahiplerine eşit hak sağlamaktadır. Hisse senetleri, ana sözleşmede aksine bir hüküm yoksa adi hisse senedi niteliğindedir. İmtiyazlı hisse senetleri, sahiplerine kara iştirak ve genel kurulda oy kullanma bakımından ayrıcalıklı bir takım haklar sağlamaktadır.

HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ Bedelsiz ve Bedelli Hisse Senetleri Bedelsiz sermaye artırımı, şirketlerin iç kaynaklarından sermayeye aktardıkları tutar karşılığında çıkardıkları hisse senetlerinin bir bedel alınmaksızın ortaklara dağıtılmasıdır. Bu işlem sonucunda çıkarılan hisse senetleri bedelsiz hisse senedidir. Bedelsiz sermaye artırımı dışarıdan fon girişine yol açmaz.

HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ Bedelsiz ve Bedelli Hisse Senetleri Bedelli sermaye artırımı, şirketlerin yeni fon kaynağı temin etmek amacıyla çıkardıkları "bedelli" hisse senetlerini nominal değerinden veya daha yüksek bir fiyattan satmalarıdır. Bedelli hisse senetleri, mevcut ortaklara satılabileceği gibi (rüçhan hakkı) diğer yatırımcılara da satılabilmektedir.

HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ Primli ve Primsiz Hisse Senetleri Üzerinde yazılı değer (nominal değer) ile ihraç edilen hisse senetleri primsiz, nominal değerinden yüksek bir bedelle ihraç edilen hisse senetleri ise primli hisse senetleridir. İMKB’de kote şirketler kayıtlı sermaye sistemine tabi olup, esas sözleşmelerinde hüküm bulunması halinde, yönetim kurulu kararı ile primli hisse senedi ihraç edebilmektedir.

HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ Kurucu ve İntifa Hisse Senetleri   Kurucu hisse senetleri kuruluş hizmeti karşılığında, ana sözleşme hükümleri gereğince, şirket karının bir kısmına iştirak hakkı veren ve daima kurucuların adlarına yazılı olmak şartıyla ihraç edilen hisse senetleridir. Kurucu hisse senetleri, belli bir sermaye payını temsil etmediği gibi, şirket yönetimine katılma hakkı da vermemektedir.

HİSSE SENEDİ ÇEŞİTLERİ Kurucu ve İntifa Hisse Senetleri   İntifa hisse senetleri ise, şirket genel kurulunun alacağı kararla bazı kimselere çeşitli hizmetler ve alacak karşılığı olarak kuruluştan sonra verilen ve sermaye payını temsil etmeyen hisse senetleridir.

BONO Vadesi 1 yıldan kısa olan, iskontolu satılan ve çıkaran kurum tarafından öngörülen vade sonunda nominal bedelin ödenmesinin taahhüt edildiği menkul kıymetlerdir. Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan bir yıldan kısa vadeli ihraçlar, Hazine Bonosu adı altında işlem görmektedir.

Benzer şekilde, “note” ifadesi 1-10 yıl arası, BONO Bononun İngilizce karşılığı olan “bond”ifadesi ise, ABD Hazinesi ihraçları için, 10 yıldan uzun vadeli (maksimum 30 yıl) menkul kıymetleri ifade etmektedir. Benzer şekilde, “note” ifadesi 1-10 yıl arası, “bill” ifadesi ise 1 yıl ve daha kısa vadeli ihraçlara yönelik olarak kullanılmaktadır.

TAHVİL Devletin veya anonim ortaklıkların en az 1 yıl ve daha uzun vadeyle, ödünç para bulmak amacıyla, itibari değerleri eşit ve ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç senetleridir. Tahviller, elinde bulunduran için alacaklılık hakkı doğuran ve düzenli aralıklarla faiz geliri getiren sabit getirili menkul kıymetlerdir. Hazine Müsteşarlığı'nın bir yıldan uzun vadeli olarak ihraç ettiği borçlanma senetleri devlet tahvili adı altında işlem görmektedir.

TAHVİL Hazine Müsteşarlığı'nın bir yıldan uzun vadeli olarak ihraç ettiği borçlanma senetleri devlet tahvili adı altında işlem görür.

DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ (DİBS) Hazine bonosu ve devlet tahvillerinin genel ismi olan DİBS’ler, Hazine Müsteşarlığı tarafından yurtiçi piyasada ihraç edilen borçlanma senetleridir. DİBS’ler vadelerine, kuponlu/kuponsuz oluşlarına, faiz türlerine ve ihraç edildikleri para birimlerine göre sınıflandırılır.

DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ (DİBS) Vadesi 1 yıl veya daha uzun olan DİBS’ler devlet tahvili, 1 yıldan kısa olan DİBS’ler ise Hazine bonosu ismini alır.

DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ (DİBS) Kuponsuz senetler iskontolu senetler olup, senedi vade sonuna kadar elinde tutan yatırımcının faiz kazancı, senedin vade sonunda ulaşacağı nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farktır. Kuponsuz senetler sabit getirili menkul kıymetlerdir.

DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ (DİBS) Kuponlu senetler ise yatırımcıya belirli dönemlerde kupon ödemesi (faiz ödemesi) yapan, sabit ya da değişken faizli senetlerdir. DİBS’ler TL ve döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak ihraç edilebilmektedir.

DEVLET İÇ BORÇLANMA SENETLERİ (DİBS) Döviz cinsinden ihraç edilen DİBS’lerin anapara ve faiz ödemeleri döviz olarak yapılırken, Dövize endeksli DİBS’lerin ödemeleri belirlenen kur üzerinden TL olarak yapılır.

HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIKLARIN İHRAÇ LİMİTLERİ Halka açık anonim ortaklıkların ihraç edebilecekleri borçlanma araçlarının toplam tutarı, sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde hazırlanmış, bağımsız denetimden geçirilmiş ve genel kurul tarafından onaylanmış son hesap dönemine ilişkin yıllık finansal tablolarda yer alan özkaynak toplamının on katını geçemez.

HALKA AÇIK ANONİM ORTAKLIKLARIN İHRAÇ LİMİTLERİ Halka arz edilmek suretiyle ihraç edilecek borçlanma araçlarının toplam tutarı, birinci fıkra çerçevesinde hesaplanan genel ihraç limitinin yarısını (özkaynak toplamının beş katını ) geçemez.  

Tedavüldeki borçlanma araçlarının mahsubu İhraççıların daha önce ihraç ettikleri ve halen tedavülde olan borçlanma araçlarının nominal tutarı, yeni ihraç limitinin hesaplanmasında bir indirim kalemi olarak dikkate alınır.

İTFA FONU Ortaklıkların ihraç ettikleri tahvillerin geri ödenmesinde kullanmak üzere oluşturdukları fondur.

ÖZEL SEKTÖR TAHVİLLERİ Anonim şirketler tarafından çıkarılan borçlanma senetleridir. Özel sektör tahvillerinin vadeleri -en az iki yıl olmak üzere- serbestçe belirlenebilmekte, sabit veya değişken faizli olarak ihraç edilebilmektedir. Kupon ödemeleri yılda 1, 2 ya da 4 kez olabilir.  

EUROTAHVİL (EUROBOND) İhracı yapan ülkenin veya kuruluşun kendi ulusal para birimi dışındaki bir para birimi üzerinden ve uluslararası bir konsorsiyum aracılığı ile bir banka ve/veya sendikasyon tarafından birden fazla ülkede eşanlı olarak ihraç edilen, genellikle hamiline kayıtlı tahvillerdir.

EUROTAHVİL (EUROBOND) Eurotahviller, ABD piyasasında ihraç edilmesi durumunda “yankee”, İngiltere piyasasında ihraç edilmesi durumunda “bulldog”, Japonya piyasasında ihraç edilmesi durumunda ise “samurai” adını alır.  

TAHVİL TÜRLERİ

Devlet Tahvilleri - Özel Sektör Tahvilleri TAHVİL TÜRLERİ Devlet Tahvilleri - Özel Sektör Tahvilleri Devlet tahvilleri, Hazine Müsteşarlığı tarafından çıkarılan devlet iç borçlanma senetleridir (DİBS). Belediyeler  ve kamu kuruluşlarının çıkardığı tahviller de devlet tahvilleri sayılmaktadır. Özel sektör tahvilleri, şirketler tarafından finansman ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla ihraç edilmektedir.

Başabaş Tahviller - Primli Tahviller TAHVİL TÜRLERİ Başabaş Tahviller - Primli Tahviller İhraç edilen bir tahvil üzerinde yazılı nominal değeriyle satışa çıkarılıyorsa, başabaş tahvildir. Nominal değerinden daha düşük bir bedelle satışa çıkarılan tahviller ise primli tahvildir.

TAHVİL TÜRLERİ İkramiyeli Tahviller Tahvillerin satışını teşvik etmek için faiz ve erken satış priminden başka para ikramiyeleri de verilebilir. Ancak Türkiye'de tahvil sahiplerine, nakdi ikramiyeli çekilişler de dahil olmak üzere her ne nam altında olursa olsun, faiz dışında bir menfaat sağlanamaz.

Nama Yazılı Tahviller - Hamiline Tahviller TAHVİL TÜRLERİ Nama Yazılı Tahviller - Hamiline Tahviller Tahviller bütün menkul kıymetler gibi nama veya hamiline yazılı olabilmektedir. Ancak Türk piyasasında tahvillerin hamiline olarak ihraç edilmesi gelenekselleşmiştir.

Paraya Çevrilme Kolaylığı Olan Tahviller TAHVİL TÜRLERİ Paraya Çevrilme Kolaylığı Olan Tahviller Paraya çevrilme kolaylığı olan tahviller, ihraçtan itibaren belli bir süre geçtikten sonra istenildiği zaman, işlemiş günlük faiziyle birlikte paraya çevrilebilmektedir. Bazı tahvillerde bu imkan her an kullanılabilir, bazılarında ise şirketten talepte bulunulması halinde bu tahviller itfaya dahil edilmektedir.

TAHVİL TÜRLERİ Sabit - Değişken Faizli Tahviller Sabit faizli tahviller, vade sonuna kadar elde tutulmaları halinde belirli bir getiriyi garanti etmektedir. Sabit faizli tahvillerde, yatırımcının vade sonunda elde edeceği getiri vade başlangıcında bilinmektedir. Değişken faizli tahviller, özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde, vade başlangıcı ile vade sonu arasındaki dönemde faiz oranlarında oluşabilecek aşırı oynaklığa karşı yatırımcıyı korumaktadır. Piyasa koşullarına göre değişen tahvil faiz oranı tahvil sahibi için faiz riskini azaltmakta, tahvil ihraççısı için de uzun vadeli borçlanmayı mümkün kılmaktadır.

TAHVİL TÜRLERİ Sabit Faizli Tahviller - Değişken Faizli Tahviller Sabit faizli tahviller, vade sonuna kadar elde tutulmaları halinde belirli bir getiriyi garanti etmektedir. Sabit faizli tahvillerde, yatırımcının vade sonunda elde edeceği getiri vade başlangıcında bilinmektedir.

TAHVİL TÜRLERİ Sabit Faizli Tahviller - Değişken Faizli Tahviller Değişken faizli tahviller, özellikle yüksek enflasyon dönemlerinde, vade başlangıcı ile vade sonu arasındaki dönemde faiz oranlarında oluşabilecek aşırı oynaklığa karşı yatırımcıyı korumaktadır. Piyasa koşullarına göre değişen tahvil faiz oranı tahvil sahibi için faiz riskini azaltmakta, tahvil ihraççısı için de uzun vadeli borçlanmayı mümkün kılmaktadır.

TAHVİL TÜRLERİ Endeksli Tahviller Endeksli tahvillerde anapara, ihraç tarihi ile itfa tarihi arasındaki dönemde altın fiyatlarında ya da belli bir döviz kurundaki artış yüzdesine göre artırılarak tahvil sahibine ödenmektedir. Endeksli tahviller, değişken faizli tahvillerde olduğu gibi yatırımcıyı enflasyona karşı korumaktadır.

Bu özellikte tahviller rüçhan haklı tahvillerdir. TAHVİL TÜRLERİ Rüçhan Haklı Tahviller Şirketler, ihraç ettikleri tahvillerin tümüne veya kura ile belirlenecek bir bölümüne, belli bir yüzdesine ya da belli bir limitin üstünde kalan kısmına ileride yapılacak ilk sermaye artırımından rüçhan hakkı tanıyabilmektedirler. Bu özellikte tahviller rüçhan haklı tahvillerdir.

TAHVİL TÜRLERİ Kara İştirakli Tahviller Kara iştiraklı tahvillerde ihraççılar, tahvil sahiplerine ödenecek dönem kar payının belirlenmesinde aşağıdaki esaslardan birini seçebilirler: -    Faize ek olarak tahvil tertibi için belirlenen kar payı yüzdesine göre hesaplanan tutardan tahvile düşecek payın ödenmesi,    

TAHVİL TÜRLERİ Kara İştirakli Tahviller -    Kar payının faizden daha az olması halinde faiz ödenmesi; faiz getirisine eşit veya daha fazla kar payı tahakkuk etmişse, kar payının ödenmesi, -    Bir faiz öngörülmeksizin tahvil tertibi için belirlenen kar payı yüzdesine göre hesaplanan tutardan tahvile düşen payın ödenmesi.

Kara İştirakli Tahviller TAHVİL TÜRLERİ Kara İştirakli Tahviller Kara iştirakli tahviller vade sonu anapara ödemeli olarak çıkarılır, anapara ödemesi yıllara dağıtılamaz.

Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) TAHVİL TÜRLERİ Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) Hisse senediyle değiştirilebilir tahvil, sahibine (tahvili) ihraççı şirketçe artırılan sermayeyi temsil eden hisse senetleri ile değiştirme hakkı vermektedir. HDT’lerin vadesi 2 yıldan az 7 yıldan çok olamaz. Değiştirme, vadenin başlangıç tarihinden itibaren en erken 2 yıl sonra yapılabilmektedir.

Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) TAHVİL TÜRLERİ Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) Tahvilin hisse senediyle değiştirilmesi, ortaklık talebine veya HDT sahibinin talebine bağlı olarak gerçekleştirilebilmektedir. Değiştirme süresi sonunda, hisse senetleriyle değiştirilmeyen HDTler nedeniyle ortaklığın elinde kalan hisse senetleri, Hisse Senetlerinin Kurul Kaydına Alınmasına İlişkin Esaslar Tebliği'ne uygun olarak halka arz edilmektedir.

Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) TAHVİL TÜRLERİ Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) Değiştirme süresi sonunda, hisse senetleriyle değiştirilmeyen HDT’ler nedeniyle ortaklığın elinde kalan hisse senetleri, halka arz edilir.

Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) TAHVİL TÜRLERİ Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) HDT sahibinin talebine bağlı olarak değiştirilme durumunda, değiştirme hakkını kullanmayan HDT sahiplerinin değiştirme hakkı ortadan kalkar, itfada yalnız anapara ve işlemiş faizleri alabilirler.

Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) TAHVİL TÜRLERİ Hisse Senetleriyle Değiştirilebilir Tahviller (HDT) Ortaklığın talebine bağlı değiştirme durumunda, değiştirme tarihinden en az 1 ay önce ortaklık tarafından en az iki gazetenin Türkiye baskısında ikişer kez yapılacak ilan yoluyla HDT sahiplerine duyuru yapılır.

KÂR VE ZARAR ORTAKLIĞI BELGESİ (KZOB) Anonim ortaklıklar , kâr ve zarara ortak olmak üzere, tüm faaliyetlerin gerektirdiği finansman ihtiyaçlarını karşılamak için; yurt içinde satılmak üzere Türk lirası üzerinden veya yabancı paraya endeksli, yurt dışında satılmak üzere ise, Türk lirası veya yabancı para üzerinden ya da yabancı paraya endeksli "Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi" adı altında menkul kıymet ihraç edebilir. Menkul kıymet alım satımı ile iştigal eden ortaklıklar KZOB ihraç edemezler.

KZOB İHRAÇ ŞARTLARI a) Kurul kaydına alınmadan KZOB ihraç edilemez.   a)   Kurul kaydına alınmadan KZOB ihraç edilemez. b)   İhraçcı, bir tertip içindeki KZOB’ ları bir defada ihraç edebileceği gibi, seriler halinde de satışa sunabilir; ancak bir tertibe ilişkin KZOB’ların tümünü satışının ihraçcının uyguladığı yıllık hesap dönemi içinde bitirilmesi zorunludur. Her seri için, o seriye ait ihraç tarihinin Kurula en az iki iş günü önceden bildirilmesi şarttır. c)   KZOB’ların satış süresi her seri için en çok otuz gündür. d)   İhraç edilecek KZOB’ların üzerine, kâra ve zarara katılacağı ve bu belgelere kâr garantisi verilemeyeceği açıkca yazılır. e)   KZOB’lar hamiline veya nama yazılı şekilde ihraç edilebilir. f)    KZOB’larda kâr ve zarar payı ile vade, ihraçcının uyguladığı yıllık hesap döneminin son gününe gelecek şekilde belirlenir.

KZOB VADE KZOB’larda en kısa vade bir ay, en uzun vade yedi yıldır.   KZOB’larda en kısa vade bir ay, en uzun vade yedi yıldır. Vadeler, ortaklık faaliyetinin özelliğine göre muhtelif dönemlerde aylık ve katları olarak düzenlenir. Vade sonlarında KZOB bedelleri defaten ödenir.

FİNANSMAN KAYNAKLARI = FİNANSAL VARLIKLAR