JOHN NAPIER 1550 - 1617

John Napier 1550 yılında İskoçya’da Edinburg yakınlarında Merchiston Şatosu’nda doğdu. Aritmetik işlemlerinde büyük kolaylık sağlayan logaritma yöntemini geliştirmiştir. Merchiston Şatosu

Ayrıca ilahiyat konularında yazılarıyla tanınır. Büyük toprak sahibi soylu bir aileden gelen Napier, 13 yaşında St. Andrews Üniversitesi’ne girdi, ama kısa süre sonra bu okuldan ayrıldı. Yaşamının gençlik dönemine ilişkin çok az bilgi vardır.

Kara Avrupası’na giderek uzun süre kaldığı ve 1571 dolaylarında İskoçya’ya döndüğü sanılmaktadır. Çok ateşli bir protestan olan Napier, yaşamı boyunca Katolik inancına karşı yoğun ve amansız bir savaş sürdürdü.

İskoçya kralı VI. James’in, İngiltere tahtına geçebilmek için İspanya’nın Katolik kralı II.Felipe’den yardım isteyeceği haberi üzerine büyük bir korkuya ve teleşa kapılan İskoçya kilisesi genel kurulunun krala gönderdiği temsilciler arasında yer aldı.

Krala Ocak 1594’te yazdığı mektup,Katolik inancına şiddetle saldırdığı A Plaine Discovery of the whole revelation of Saint John (Aziz Yuhanna Vahiylerinin Açıklaması) adlı kitabının önsözünü oluşturdu. Ülkesini savunmak ve kendi deyimiyle “din düşmanlarına karşı koymak” amacıyla yeni savaş araçları tasarımladı.

Bunlar arasında düşman gemilerini yakmak amacıyla dev aynalar, çok güçlü bir top ve zırhlı savaş arabaları vardı. Boş zamanlarında matematikle de uğraşan Napier, özellikle kolay hesap yapma yöntemleriyle ilgilendi. Logaritma kavramını da 1590’larda oluşturduğu, bu konuda uzun yıllar çalışmış olduğu sanılmaktadır.

Logaritmaya ilişkin buluşları 1614’ te yayımladığı Mirifici Logarithmorum Canonis Descriptio (Hayret Verici Logaritma Kurallarının Tanımı) ve ölümünden iki yıl sonra yayımlanan Mirifici Logarithmorum Canonis Constructio (Hayret Verici Logaritma Kurallarının Oluşturulması) adlı yapıtlarında yer alır.

Napier’in 1614’te yayımladığı “Hayret Verici Logaritma Kurallarının Oluşturulması” adlı yapıtı.

Descriptio’ da logaritma kavramı ve özelliklleri açıklanmakta ve logaritmanın hesaplamalardaki kullanılışı anlatılmaktadır. Logaritma tablolarının oluşturulması ise Constructio’da yer alır.

Bu yapıtında, Napier, ondalık kesirli sayıların tamsayı ve kesir bölümlerini ayırmak için ondalık nokta simgesini ilk kez kullanmıştır. Napier, en büyük buluşu olan logaritmanın yanı sıra, matematiğe başka önemli katkılarda da bulundu.

Napier’in “Logaritma Tablolarının Tanımlanması” adlı yapıtı.

1617’de yayımladığı “Bulucu Çubuklar ya da Çubuklar Yardımıyla Hesaplama” adlı yapıtında, üzerinde rakamlar yazılı olan küçük çubukları ileri geri hareket ettirerek çarpma ve bölme işlemlerinin kolaylıkla yapılmasını sağlayan yöntemi ortaya koydu.

Napier’in hesap yapmada kullandığı çubuklar.

Daha sonra 1618 ve 1624’te kusursuz iki logaritma cetveli yayımladı. Çok sayıdaki eserleri arsında en önemlisi, bazı hesap makinelerinin temel ilkelerini veren “Değnek Hesabı veya Rakamlanmış Değnekler Üzerine İki Kitap” adlı yapıtıdır.

Logaritma kullanımı, hesaplamalarda,özellikle çarpma, bölme ve kök almada büyük kolaylık sağlayan bir yöntemdir. Napier logaritma kavramına aritmetik ve geometrik dizilerin karşılaştırılması yoluyla varmıştı.

Bir aritmetik dizi (ardışık terimleri arasındaki farkın sabit kaldığı dizi) ile bir geometrik dizinin (ardışık terimleri arsındaki oranın sabit kaldığı dizi) terimleri karşı karşıya getirilerek bir tablo oluşturulduğunda, geometrik dizinin terimleri arsında yapılacak çarpma, bölme, üs ve kök alma işlemleri, aritmetik dizinin karşılık gelen terimleri arasında, sırasıyla, toplama, çıkarma, çarpma ve bölme işlemlerine indirgeniyordu.

Kemikten yapıldığı için “Napier kemikleri” diye anılan bu çubuklar sürgülü hesap cetvelinin öncüsü sayılabilir. Kitaplarında küresel trigonometriye de geniş yer veren Napier’in bu alanda önemli katkıları vardır.Dik açılı küresel üçgenlere ilişkin, “Napier benzeşimleri” adıyla anılan yasalar Descriptio’da yer alır.

SAYISAL LOTO İki matematikçi aralarında mesleklerinin ne kadar önemli olduğunu konuşuyorlar. Sonra içlerinden biri diğerine dert yanıyor. -“Ah azizim ah! Matematiğe yeterince önem verilmiyor. Aslında devlet bu işe el atmalı, matematik bilmeyenlerden vergi toplamalı” Diğeri cevap veriyor: “Sayısal Loto da bu işe yarıyor zaten.”

HAZIRLAYAN : MUHAMMET NUR ÇELİK NO: 0201010029