BİLGİ TEKNOLOJİSİNİN TEMEL KAVRAMLARI F) BİLGİSAYAR AĞLARI

F) BİLGİSAYAR AĞLARI 3. İNTERNET İnternet Kavramı ve Önemi Arama Motoruna Ait Kavramlar World Wide Web (WWW) Elektronik Posta Elektronik Posta Alma ve Gönderme İletişim Teknolojileri Cihazları FTP (Dosya Aktarma Hizmetleri)

İnternet Kavramı ve Önemi İnternet, bilgisayarların kablolarla ya da telefon hatlarıyla birbirine bağlandığı, dev bir iletişim ağıdır. Telefon hatları üzerinden iletişim kurulabildiği için de dünyanın en yaygın ağıdır. İnternet sağladığı kolay, ucuz, güvenli ve hızlı iletişim olanakları sayesinde; insanların birbirleriyle haberleşmelerini kolaylaştırdığı gibi, uluslararası bilgi akışını da inanılmaz bir seviyeye taşımıştır.

İnternet Gezgini program penceresinde adres çubuğu içinde istenilen adres doğru yazıldığında ve o adresteki web sitesi çalışır durumda ise bilgiler görüntülenir. Program penceresinde ilgili araç çubukları seçilerek bu araçlara göre ilgili komutlar verilerek web ortamında istenilen bilgiler elde edilebilir.

WEB ADRESİNİN YAPISINI ANLAMAK İnternete bağlı her network şu veya bu şekilde kendisine bağlantı sağlayan bir servis sunucusuna veya kuruma bağlıdır. Bu birleşme yerlerinde birden çok bağlantısı bulunan router’lar bulunur. Bu düğüm noktalarında, düğümün belirli kollarında hangi çalışma ağlarının bulunduğuna dair bilgiler yer alır. Tüm haberleşme ortalama olarak 100 ile1000 Byte arasında yer alan bilgi paketleri şeklinde gerçekleşir. Her paketin başında nereden gönderildiği (IP adresi) ve nereye gönderildiği yer alır. Paketin içeriği kullanılan haberleşmeye göre büyük farklılıklar gösterir. Bu sayede, örnek olarak bir mail, üzerinde adres bulunan küçük paketler halinde düğümden düğüme atlayarak geçer. Bu yapı çerçevesinde, bilgiyi isteyen (istemci) ve bilgiyi gönderen (sunucu) olmak üzere iki ana noktadan bahsedebiliriz. İstemci (bilgiyi isteyen) bilgisayar, bu isteğini protokollerde belirtilen bazı kurallar dahilinde istediği bilginin olduğu bilgisayara (sunucu) bildirir. Bu iki bilgisayar arasında bilginin geçtiği/yönlendirildiği başka bilgisayarlarda vardır. Domain adresi: İnternet ortamında web sitelerine ulaşmak için adresin tanımlandığı veya tescil edildiği web adresidir. İnternet Servis Sağlayıcılar (ISS) Web sayfalarını barındırılmasını (hosting) sağlayan server denilen ana makineler ile hizmet veren firmalardır.

1- Internet Protokolü (IP) postayı belirli bir e-mail adresine göre alır. Bu adres noktalarla birbirinden ayrılmış dört bölümden oluşur. Örnek : 160.75.27.250 (http://www.vlsi.itu.edu.tr/VLSI) Fakat böyle komplike bir adresi akılda tutmak zor olacağından bunun yerine harflerden ve kelimelerden oluşan Internet adreslerini kullanabilirsiniz. Alan adı sunucuları adı verilen bilgisayarlar, bu alfabetik adresleri numerik adreslere dönüştürürler, böylece posta doğru adrese ulaşır.

2-  Bir Internet mail adresi (@) işareti ile ayrılmış 2 ana bölümden oluşur. Bu adresler kime ait olduklarını belirten özellikleri barındırırlar. Adresin (@) işareti ile ayrılmış sol tarafı, ait olduğu kesimin kullanıcı adını ya da onu ifade eden herhangi bir kelimeyi gösterir. Adresin ikinci bölümü olan (@) işaretinin sağ tarafı ise kullanılan e-mail adresini temin eden network üzerindeki sunucuyu gösterir.       Bir posta (e-mail) yolladığınızda ilk önce isim sunucusuna gider. Internette postanın hedefine ulaşması için öncelikle IP adresinin olması gerekir. İsim sunucuları, posta adresinin alfabetik ismine bakıp karşılığı olan IP adresini tayin ederler ve böylece posta doğrudan kabul edilir. 3- Alan adı servisi (DNS), DNS, alan adlarının IP’lerini barındıran sunuculardır. Internet'i anlaşılabilir iki gruba ya da alana ayırır, Adresin en sağ kısmı alan adını barındırır. Burası kullanıcının adresinin bağlı olduğu en geniş olan adını ya da organizasyonunu gösterir. Alan adları ve sunucu adları Internetteki postanın ulaşacağı sunucu bilgisayarını temsil eder. Sunucu bilgisayar kullanıcı ismine bakıp postayı doğru posta kutusuna ulaştırır.

Internet adreslerinde görülen kısaltmalar ne anlama gelir? Internet'e bağlı kuruluşlar değişik gruplara ayrılabilir ve bir kuruluşun domain adresi, o kuruluş hangi gruba dahilse ilgili kısaltmayı bazı istisnalar dışında mutlaka içerir. Ayrıca, ülkelerin 2 harfli tanıtım kodları da (Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada çıkışlı adreslerin çoğu ve geniş bir kitleye servis sunan bazı birimler dışında) adresin sonuna eklenir. Internet adresi, eğer özel amaçlı bir servise (ftp, gopher, www gibi) aitse, genellikle, bu durum, adresin başında kullanılan bir kısaltmayla verilir.

Aşağıdaki liste, adreslerde kullanılan bazı kısaltmaları ve ne anlama geldiklerini göstermektedir: gov  :  Hükümet kuruluşları  edu  :  Eğitim kurumları (üniversiteler gibi)  org  :  Ticari olmayan, kar amacı gütmeyen kuruluşlar  com :  Ticari kuruluşlar  mil  :  Askeri kuruluşlar  net  :  Servis Sunucuları (Internet Servis Sağlayıcıları gibi) ac  :  Akademik kuruluşlar (bazı ülkelerde edu yerine kullanılmaktadır)  int : uluslararası organizasyonlar, kuruluşlar ftp  :  FTP Arşiv Sitesi (ön ek) www :  World Wide Web Sitesi (bazen web de kullanılır) -ön ek-

Bazı ülke kısaltmaları : tr:Türkiye, jp:Japonya, uk:Ingiltere, it:İtalya, ch:Isviçre, ca:Kanada, ru:Rusya, id:Endonezya, nl:Hollanda, de:Almanya, fr:Fransa, il:İsrail, no:Norveç, se:İsveç, fi:Finlandiya, gr:Yunanistan, hr:Hırvatistan, yu:Yeni Yugoslavya, br:Brezilya, bg:Bulgaristan Örnek domain adresleri : hokudai.ac.jp (jp=Japonya), bilkent.edu.tr (tr=Turkiye), oak.oakland.edu, servis.net.tr, www.microsoft.com, ftp.netscape.com, tubitak.gov.tr, garbo.uwasa.fi (fi=Finlandiya, www.nato.int (Nato).

www: World Wide Web (Geniş Dünya Ağı)'in kısaltmasıdır www: World Wide Web (Geniş Dünya Ağı)'in kısaltmasıdır. İnternet adreslerinde genellikle kullanılan bir bölümdür. gazi: Bu kısma alan adı denir. Her adres için farklıdır. Siteyle ilgili ipucu verir. edu: Üniversitelerin İnternet siteleri için kullanılan uzantıdır. Sitenin türünü belli eden bu uzantı sitenin türüne göre değişir. tr: Ülke kodu kısaltmasıdır.

Genel olarak bu sınıflamaya uyulsa da, bazı domain adlarında daha farklı sözcük grupları da olabilir ( rl.ac.uk (uk=İngiltere), www2.itu.edu.tr gibi). Özellikle .com domain-lerindeki sıkışmadan dolayı, yeni global domain adları oluşturma çalışmaları 1997 ortalarında tamamlanmıştır. Yeni kullanıma açılan alan adları şunlardır : arts:  Sanat ve kültür ile ilgili siteler  firm:  Ticari Firmalar info:  Bilgi servisi sunan siteler nom:  Kişisel domainler için kullanılan adresler  rec :  Eğlence siteleri  stor:  Alışveriş merkezleri, ticari ürün satılan yerler web:  www ile ilgili servis sunan siteler

HTTP nedir? Http "Hyper Text Transfer Protocol" (Hiper Metin Transferi Protokolü) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. İnternette sunucular ve son kullanıcılar arasında bilgilerin nasıl aktarılacağına dair kurallar ve yöntemleri düzenleyen bir sistemdir. Bir web sitesine bağlanmaya çalıştığınızda, siz adresin başına bunu yazmasanız da tarayıcınız bunu otomatik olarak ekler, çünkü sunuculardan web sitelerine ait bilgileri indirebilmeniz için, "http" protokolü ile bir istekte bulunmanız gerekmektedir. Adreslerin başına eklenen "http", sunucuya web sitesi ile ilgili bilgileri size "http" kuralları çerçevesinde iletmesi komutunu verir ve iletişim başlar.

FTP nedir? FTP, "File Transfer Protocol" (Dosya Transferi Protokolü) kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır. FTP, internete bağlı iki bilgisayar arasında dosya aktarımı yapmak için geliştirilen bir internet protokolüdür. Geçmişte, FTP yapmak için görsel arayüzlü programlar henüz geliştirilmemişti. Bu nedenle FTP yapmak için, metin temelli bir program aracılığı ile, komutları metin olarak ayrıntılı bir şekilde yazmak gerekiyordu, bu nedenle FTP yapmak zahmetli bir işti. Ancak günümüzde internetin yaygınlaşması ve daha çok insanın FTP yapmaya ihtiyaç duymasıyla birlikte, görsel arayüz kullanan FTP programları da pek çok firma tarafından geliştirilmeye başlandı ve FTP yapmak ezbere bilinmesi gereken onlarca komuttan oluşan bir yük olmaktan çıktı.