DİRENÇ

DİRENÇ Elektrik akımına karşı zorluk gösteren elemana direnç denir. Direncin birimi OHM (Ω)dur.

DİRENÇ Direncin devre şemalarındaki sembolleri şu şekilde olmaktadır.

DİRENÇ Dirençler 3 gruba ayrılır. - Sabit dirençler - Değişken dirençler - Ortam etkili dirençler

SABİT DİRENÇLER Direnç değeri sabit olan dirençlerdir. Karbon dirençlerin direnç değerleri üzerindeki renkler kullanılarak okunur. Karbon direnç, entegre direnç, SMD direnç, film direnç çeşitleri vardır.

Karbon Dirençler En çok kullanılan direnç tipidir. Toz halindeki karbon ve reçine eritilerek elde edilen direnç tipidir

Karbon Dirençler Piyasada farklı güçlerde karbon dirençler bulunmaktadır. 1/4 w, 1/2 w , 1 w , 2 w , 5 w gücünde karbon dirençler piyasada mevcuttur. Karbon dirençlerin boyutu büyüdükçe gücü ( Watt’ı) da artar.

Karbon Dirençler Bir devrede direnç üzerinden fazla akım geçecekse gücü(Watt’ı) yüksek direnç kullanılması gerekir. **Resimde gördüğünüz beyaz direnç 5W gücündedir. Bu tarz dirençler TAŞ DİRENÇ olarak adlandırılır.

Entegre Dirençler İçerisinde birden fazla direnç bulunduran paket direnç tipidir. Bir devrede aynı değerde birden fazla direnç kullanmak yerine entegre direnç kullanılabilir.

SMD Dirençler Yüzey montajlı elemandır. Normal bir dirence göre çok daha az yer kaplar. SMD elemanlar daha az yer kapladığı için, elektronik devreyi daha küçük boyutlarda yapmak mümkün olabiliyor.

Film Direnç

AYARLI DİRENÇLER Sabit değeri olmayan dirençlerdir. Ayarlı dirençlerin değerleri kullanıcı tarafından değiştirilebilir. Ayarlı dirençler 3 çeşitten oluşmaktadır. – Potansiyometre – Trimpot – Reosta

Potansiyometre Radyolardaki ses ayarı, evinizdeki ışığın parlaklık ayarı gibi uygulamaları düşünün. Bu tür ayarlı olması gereken yerlerde potansiyometre kullanılır. Direncin sık sık değiştirilmesine ihtiyaç duyulan ortamlarda potansiyometre kullanılır.

Potansiyometre Potansiyometrenin elektriksel sembolü : Üstündeki dönebilen mil ile direnç ayarı değiştirilir. Bu mil el ile döndürülebileceği gibi, bir yardımcı parça ile de döndürülebilir. Potansiyometrenin elektriksel sembolü :

Trimpot Trimpotlar potansiyometre ile aynı işlevi görür ve aynı iç  yapıya sahiptir. Trimpotlar potansiyometreye göre daha düşük güçler için üretilmiştir. Resimlerden göreceğiniz üzere, trimpotların direnç ayarı ancak ince uçlu bir tornavida ile yapılabilir. Bu sebeple direnç değerinin sık sık değiştirilmesi gereken yerlerde kullanımı uygun değildir.

Reosta Reosta da bir ayarlı direnç tipidir. Reostalar trimpot ve potansiyometrelere göre çok daha yüksek güçler için kullanılırlar. Üzerindeki sürgü kaydırılarak direnç değeri ayarlanır.

ORTAM ETKİLİ DİRENÇLER Isı , ışık ve gerilim değerine göre dirençleri değişen elemanlardır. - LDR - NTC, PTC - Varistör

LDR ( Işık Etkili Direnç ) LDR ler ışık etkili dirençlerdir. (*Sokak lambalarını düşünün) LDR ortamdaki ışık miktarına göre direnç değeri değişen elemandır. Işık miktarı ARTTIKÇA direnci azalmakta, Işık miktarı azaldıkça direnç değer ARTMAKTADIR. LDR’nin elektriksel sembolü :

NTC NTC’ler ters ISI etkili dirençlerdir. Isı ile ters orantılı olarak direnci değişir.

PTC PTC’ler DÜZ ISI etkili dirençlerdir. Isı ile DOĞRU orantılı olarak direnci değişir.

Varistör Şebekedeki gerilim dalgalanmalarının cihazları olumsuz etkilemesini önlemek için kullanılırlar. Devreye paralel bağlanır. Voltaj yükseldiğinde, varistörün direnci birden çok küçük bir değere düşer. Varistör kısa devre seviyesinde akım çeker. Böylece sigortanın atmasını sağlar. Sigorta atınca cihaz da yüksek voltajda çalışmamış olur.

Varistör Varistörün sembolü :

DİRENÇ RENK KODU OKUMA Neden renk kodu okumayı bilmeliyim ? ( Yazılmayacak) Direnç değerleri avometre ile de ölçülebilmektedir.  Ancak kimi durumlarda direnç değerini öğrenmek için avometreye ulaşmak zor olabilir veya avometre kullanımı zaman kaybına sebep olabilir. Bu tarz durumlarda pratiklik kazanmak adına, mesleği elektrik-elektronik olan herkes direnç renk kodu okumayı bilmelidir.

4 bantlı dirençlerde renk kodu okuma En çok kullanılan karbon dirençler, 4 bantlı dirençlerdir. Her rengin bir sayı karşılığı vardır.

4 bantlı dirençlerde renk kodu okuma En çok kullanılan karbon dirençler, 4 bantlı dirençlerdir. Her rengin bir sayı karşılığı vardır.

4 bantlı dirençlerde renk kodu okuma Soldan başlanarak, 1.banda ait değer yazılır. 2.banda ait değer, birinicinin yanına yazılır. 3.banda ait değer 10’un üssü olarak yazılır. İlk 2 basamakta oluşan 2 basamaklı sayı ile, 10’un üssü olarak yazılan değer çarpılır. Son banddaki renk direncin tolerans oranını gösterir.

4 bantlı dirençlerde renk kodu okuma

4 bantlı dirençlerde renk kodu okuma

4 bantlı dirençlerde renk kodu okuma SORU : Aşağıda verilen örnek direncin değerini hesaplayınız.

4 bantlı dirençlerde renk kodu okuma Cevap : Mavi = 6 Gri = 8 Turuncu = 3 Altın rengi = % 5 tolerans 68 x 103 = 6800Ω +/- % 5

4 bantlı dirençlerde renk kodu okuma Soru : 470 ohm ve % 5 tolerans değerine sahip direncin kodlarını siz bulunuz.

5 bantlı dirençlerde renk kodu okuma 1) İlk 3 banttaki kodlar yan yana yazılır. 2) 4.banttaki değer 10’un üssü olarak yazılır. 3) 1.basamaktaki 3 basamaklı değer ile 10’un üssü olarak yazılan çarpılır. 4) Son band direncin tolerans değeridir.

5 bantlı dirençlerde renk kodu okuma

5 bantlı dirençlerde renk kodu okuma Soru : KIRMIZI – KAHVERENGİ – MAVİ – KIRMIZI – KAHVE RENGİ renk dizilimine sahip direncin değerini hesaplayınız.

AVOMETRE İLE DİRENÇ ÖLÇME Direnç değeri, avometrenin ohm kademesine alınmasıyla ve ölçülecek dirence paralel olarak bağlanması yoluyla ölçülür.

AVOMETRE İLE DİRENÇ ÖLÇME İŞLEME BAŞLAMADAN ÖNCE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 1) Direnç değeri ölçülürken, ölçülecek olan direncin üzerinde kesinlikle enerji olmamasına dikkat etmelisiniz. 2) Ölçüm esnasında parmaklarınız avometre proplarına temas etmemelidir. Eliniz değmeden direnci sabit tutmakta zorlanıyorsanız, sadece 1 eliniz değsin. 2si aynı anda değdiğinde vücudunuzun direnci de devreye gireceği için yanlış ölçüm olur. Direncin diğer ucunu avometrenin bir probuna sararak sabitleyebilirsiniz. 3) Dirençlerde + / - kutbu yoktur. Kutupsuz elemanlardır.

AVOMETRE İLE DİRENÇ ÖLÇME Siyah prob COM soketine, Kırmızı prob ise VΩ soketine takılır. Her avometrede VΩ yazmayabilir. Ancak Ω yazan sokete takılacağı unutulmamalıdır !

AVOMETRE İLE DİRENÇ ÖLÇME AVOMETRE İLE DİRENÇ NASIL ÖLÇÜLÜR ? Avometrenin siyah probu COM soketine, kırmızı probu Ω soketine bağlanır. Ölçü aleti Ω kademesinin en yüksek değerine ayarlanır. Avometrenin probları direncin 2 ucuna temas ettirilir.(Yön önemli DEĞİL!) Ekranda değer görülmüyorsa kademe bir alt seviyeye düşürülür. Ekranda 1 değeri görüyorsanız, kademe bir üst seviyeye çıkarılır.

AVOMETRE İLE DİRENÇ ÖLÇME