ŞİDDET, AİLE İÇİ ŞİDDET AFYONKARAHİSAR İL SOSYAL ETÜT VE PROJE MÜDÜRLÜĞÜ / 41

Hedefler Aile içi şiddet (AİŞ) çeşitlerini sayabilmek AİŞ’nin nedenlerini açıklayabilmek AİŞ’nin dünya ve TR’deki yaygınlığını sayabilmek Şiddetin birey üzerindeki etkilerini açıklayabilmek Şiddetle ilgili yasal düzenlemeleri sayabilmek Şiddet çemberini açıklayabilmek Şiddeti tarama yollarını sayabilmek / 41

Tanım Şiddet, güç ve baskı uygulayarak insanların bedensel veya ruhsal açıdan zarar görmesine neden olan bireysel veya toplu hareketlerin tümüdür. / 41

Aşağıdakilerden en az biri yaşandıysa Eşi veya birlikte olduğu kişi tarafından uygulanan Fiziksel veya Cinsel şiddet Aşağıdakilerden en az biri yaşandıysa Tokat atılmış ya da canını yakacak bir şey fırlatılmış İtilmiş, tartaklanmış ya da saçı çekilmiş Yumrukla ya da can yakacak bir şeyle vurulmuş Tekmelenmiş, sürüklenmiş ya da dövülmüş Boğazı sıkılmış ya da bir yeri yakılmış Bıçak, silah gibi aletlerle tehdit edilmiş ya da ona karşı bu aletler kullanılmış İstemediği halde fiziksel güç kullanılarak zorla cinsel ilişkiye girilmiş İstemediği halde olacaklardan korktuğu için cinsel ilişkiye girmek zorunda kalmış Cinsel olarak aşağılayıcı ya da küçük düşürücü bulduğu bir şey yaptırılmış / 41

Eşi veya birlikte olduğu kişi tarafından uygulanan duygusal istismar Aşağıdakilerden en az biri yaşandıysa: Hakaret edilmiş ve kendisini kötü hissetmesi sağlanmış Başkalarının önünde küçük düşürülmüş ya da aşağılanmış Korkutulmuş ya da tehdit edilmiş, örneğin: bakışlarla bağırarak ya da bir şeyleri kırıp dökerek Yakınlarına zarar vermekle tehdit edilmiş / 41 http://www.ksgm.gov.tr/tdvaw/doc/Ana_Rapor_Mizan_1.pdf

Çeşitleri Lakap takma Konuşturmama Ailesi veya arkadaşlarıyla görüşmesini engelleme Parasız bırakma İş sahibi olmasını engelleme Fiziksel zarar Cinsel saldırı  Takip etmek  Korkutmak … / 41

Felsefi temeli (Teoriler) Otorite sistemleri Hiyerarşi Patriyarşi Cinsiyet Misogyny (güvenilmez, mantıksız, kötü, sorumsuz, saf, çocuksu) Polarite: erkekle kadın birbirinin zıttıdır. History at Bristol Community College Virginia Winstanley dl.mass.edu/stoptheviolence/pages/his.html / 41

Neden hiyerarşi ve patriyarşi? İçgüdü Mülk edinme ve alanını belirleme isteği Savaşçının rolündeki değişim Avlanmak için savaşan erkek, yerleşik düzende mülkü korumayı amaçlıyor. / 41

Şiddetin Tarihi Family (Aile) : Latince “familia”; hizmetçi; bir erkeğe ait olan kadın, çocuk ve kölelerin toplamı Cadı avı: orta çağda (500-1500) cadı olduğu düşünülen kadınlar öldürülürdü. (9 milyon ölüm?) İngiliz kanunları (1500): Kadınları fazla dövmeyin. İngiltere 1782 Hakim Sir Francis Buller “rule of thumb” (başparmak kuralı) (http://www.phrases.org.uk/meanings/rule-of-thumb.html) / 41

ABD (1824): Missisipi’de bir mahkeme: karısını dövmek erkeğin hakkıdır ABD (1874): erkek karısını hiçbir şekilde dövemez. (Ancak dövmesi halinde bir cezası yok.) 1960-70: kadın hareketleri 1971: İngiltere’de ilk sığınak ABD (1980): eşine tecavüz eden erkek cezalandırıldı Günümüzde ? / 41

http://www.ksgm.gov.tr/tdvaw/doc/Ana_Rapor_Mizan_1.pdf / 41

/ 41

/ 41

Medeni Durumuna Göre Fiziksel Şiddet / 41

/ 41

/ 41

/ 41

Türkiye’de Aile İçi Şiddet Sıklığı Anne babanın geçmişinde dayak %70 Fiziksel %34 Sözlü %53 Çocuklara şiddet %46 Cinsel %9 Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı 1994. http://aile.gov.tr/hbdetay.asp?id=108 / 41

ABD Kadınlara Yönelik Şiddet 4.5 Milyon/yıl Aile içi şiddet %29 500 BİNİ TECAVÜZ Aile içi şiddet %29 Hafif şiddet eklenirse %40 5.8 milyar $ / yıl aile içi şiddete bağlı sağlık masrafı. (CDC 4/03) / 41

Kanada Genç eşler Yaşlılar Çocuklar 2001’de polise intikal eden şiddet suçlarının 1/4’ü aile içi şiddet 2/3’ü eş veya önceki eş tarafından Mağdur taraf %85 kadın Yaşlılar 100 binde 157 Çocuklar Cinsel saldırıların %60’ı Fiziksel saldırıların %20’si Canadian center for justice statistics. Family violence in Canada: a statistical profile 2003. / 41

/ 41

Nedenleri Biyolojik, psikolojik, sosyal Cinsiyet (erkeklik hormonları ?) Ailede şiddet Yaş Fakirlik Aile nüfusu Aile içi dayanışma Alkol Eğitimsizlik TV … 1-Aile İçi Şiddetin Biyolojik Nedenleri: Biyolojik nedenler arasında, erkeklik hormonlarının etkisi,  şizofreni, paranoid şizofreni gibi bazı akıl hastalıkları ile antisosyal kişilik bozukluğu gibi bazı ruhsal bozukluklar sayılabilir. Saldırgan yani şiddeti uygulayan aile bireylerinin büyük oranlarda erkek oluşu ve bu saldırgan davranışların ilerleyen yaşla birlikte azalmaya başlaması, erkeklik hormonlarının şiddet davranışında etkili olduğunu düşündürmektedir. Hezeyanlar,  hallüsinasyonlar (gerçekte var olmayan şeyleri görme, duyma veya kokusunu alma), gerçeklikten uzaklaşma, duygusal cevapların kaybı, sosyal ilişkilerin bozulması gibi belirtilerle ortaya çıkan şizofreni ve bunun özel bir çeşidi olan şüphe, kıskançlık, kendini beğenmişlik gibi duyguların ön plana çıktığı paranoid şizofreni diye adlandırılan akıl hastalıkları da biyolojik nedenler arasındadır. Sorumsuz, tepkici ve düşüncesiz hareket etme, vicdansızca ve suç niteliğinde davranışlar gösterme ve bunlardan hoşlanma biçimindeki tutumların görüldüğü antisosyal kişilik bozuklukları  da şiddetin biyolojik nedenlerindendir. 2-Aile İçi Şiddetin Psikolojik Nedenleri: Sürekli olarak, aile içi şiddete maruz kalan yani eşlerinden dayak yiyen kadınlar, böyle olmayı seçmemişlerdir. Şiddet uygulayan çoğu eş, aile birliğinin  ilk dönemlerinde bunu uygulamaz. Ne zaman arada derin ruhsal bağlar kurulmaya başlar, işte o zaman şiddet eğilimleri kendini gösterir. İlk şiddet atağı, şiddete uğrayan eş için bir sürpriz olur ve hiç bir şekilde şiddet eğilimi olarak yorumlanmaz. Ancak gerçek, şiddetin doğasının zaman içinde artmaya meyilli olduğudur. İlk yaralanmalar hafif ve önemsiz olarak kabul edilir ve şiddete uğrayan eş, şiddeti uygulayan eşin kendisine zarar verme kastı taşımadığına inanır. Eşine karşı duygularında önemli bir değişiklik olmaz. Ancak şiddetin boyutu ilerlediğinde, şiddete uğrayan eşin duygusal bağı giderek zayıflar, fakat eşini terk etmesi durumunda daha büyük bir şiddet atağı ile karşılaşma korkusu artar. Buna sosyal kurumlardan destek alamama endişesi de eklenince, şiddete maruz kalan eş, yıkıcı bir evlilik tuzağı içinde kendisini hapsedilmiş bulur. Şiddeti uygulayan kişiler, uyguladıkları bu şiddet karşısında elde edecekleri kazancın, şiddetin maliyetinden daha  fazla olduğunu düşünürlerse, şiddeti uygulamaya devam ederler.Erkekler niçin kadınları döverler? Çünkü bunu yapabilirler.... Erkekler için eşlerini dövmenin kazançları; duygusal baskıları ortadan kaldırmak, hayal kırıklıkları için bir çıkış yolu bulmak ve kendi isteklerinin gerçekleşmesini garanti altına almaktır. Buna karşılık maliyet oldukça düşüktür. Çünkü: Kadınlar gerek fiziksel, gerekse ekonomik açıdan yetersiz olduklarından buna karşı koyamazlar, toplum bu olguya aile içi özel mesele gözüyle bakar ve koruyucu toplumsal örgütlerin çabası sınırlıdır. Şiddeti uygulayan kişinin karşılaşabileceği en ciddi maliyet , eşin boşanma yoluyla kaybedilmesidir ki, bu da çoğu kez , şiddet uygulanmasının arttırılması yolu ile kontrol altına alınır. 3- Aile İçi Şiddetin Sosyal Nedenleri: Şiddet uygulama, öğrenilebilen bir davranıştır. En önemli öğrenme kaynağı ise, şiddeti uygulayan kişinin kendi ailesidir. Çocukluk ve gençlik dönemlerinde, aile içi şiddetin uygulandığı bir ortamda yetişenlerin,  şiddet gösterme eğilimine sahip oldukları gösterilmiştir. Ayrıca şiddetin,  toplum tarafından paylaşılan bir değer yargısı olarak kabul edilmesi ve kuşaktan kuşağa aktarılması da sosyal bir neden olarak kabul edilmektedir. Toplumların sahip oldukları iletişim becerilerinin yetersizliği, duygu ve düşüncelerin kışkırtıcı biçimlerde ifade edilmesi alışkanlığı, bilinçsizce yapılan suçlamalar, hatalı namus ve ahlak anlayışları da şiddetin sosyal nedenleri arasında sayılabilir. Yoksulluk, hayat karşısında şanssız olmak, beklentilerin ve kazanılmış niteliklerin yoksunluğu gibi sosyo-ekonomik baskı unsurları da şiddet uygulamasına neden olabilir. Alkol ve madde bağımlılığı olan kişiler ise gerek bu sosyal faktörlerin gerekse kullandıkları  bağımlılık yaratan maddelerin neden olduğu ruhsal etkiler sonucunda şiddet uygulamaya daha çok yatkındırlar. / 41

Bazı gerçekler 19-29 yaş kadınlara yönelik şiddette yakınların rol alma oranı daha yüksek Eşlerine şiddet uygulayan erkeklerin %50’si çocuklarına da şiddet uygulamakta Şiddet uygulanan ailelerde yetişen çocukların eş olarak şiddet uygulama ihtimalleri diğerlerinden 1000 kat fazla / 41

Şiddetle ilgili dilimize yerleşen sözler Kızını dövmeyen dizini döver � Kadının karnından sıpayı, sırtından sopayı eksik etmeyeceksin � Karı kocanın arasına girilmez � Öğretmenin vurduğu yerde gül biter Eti senin kemiği benim � Dayak cennetten çıkmadır � / 41

Halbuki… İslam Dini Musevilik Hristiyanlık Ana babaya “öf” deme, onları azarlama.. (İsra 23-24) Cennet anaların ayakları altındadır (Hadis) Allah’ın rızası babanın rızasında, Allah’ın gazabı da babanın gazabındadır (Hadis) Musevilik Cennette Hz Musa’nın komşusu olacak kişinin kıssası Hristiyanlık Sana taş atana sen ekmek at Affetmek en büyük erdemdir / 41

Kadınlar Neden Dayanıyor? Suçlayıcı tavırlar: kendisi istemese olmaz.. Düşük benlik saygısı “Çok seviyorum..!” Çocuk Ekonomik bağımsızlık Korku / 41

Terkedilmek ve çocuklarının alınmasından korkarlar Yaşam standartları düşebilir Kadının inanışı Yetkililer şiddeti bir aile içi tartışma olarak görebilir Kadınlara güvenli ortam sağlayacak yeterli sığınak yok Desteklerden ve haklarından habersizdir / 41

Kadınlar boşanmanın çare olduğuna inanmayabilir Şiddet uygulayan baba babasızlıktan iyidir Kadınlar evliliği yürütmek üzere eğitilirler “koca değil mi ? Hem döver hem sever” Şiddet uygulanan kadınlar izole olurlar- gidecek kimseleri kalmaz Eşinin davranışlarını mantığa bürümeye çalışırlar Bir erkeğe sahip olmak kimlik ve varlık nedenidir Aralarda romantik ve iyi bir adam olabilir / 41

Şiddet çemberi Lenore Walker / 41

/ 41

/ 41

Tarama Women Abuse Screening Tool WAST Kadına yönelik şiddet tarama aracı 1. Genel anlamda ilişkinizi nasıl tanımlarsınız? 􀂉 Çok gerilimli 􀂉 Biraz gerilimli 􀂉 İlişkimde hiç gerilim yoktur 2. Partneriniz veya eşinizle olan sorunlarınızı nasıl halledersiniz 􀂉 Çok zorlukla 􀂉 Biraz zorlukla 􀂉 Hiç zorluk olmadan Brown JB J Fam Pract 2000;49(10):896-903 / 41

4. Tartışmalarınız vurma, tekmeleme veya itmeyle sonuçlanır mı? Sıklıkla Bazen Asla 3. Tartışmalarınız kendinizi kötü hissetmenize veya yıkılmanıza yol açar mı? 4. Tartışmalarınız vurma, tekmeleme veya itmeyle sonuçlanır mı? 5. Eşinizin veya partnerinizin yaptıkları veya söyledikleri sizi korkutur mu? 6. Eşinizin veya partnerinizin size fiziksel olarak kötü davrandığı olur mu? 7. Eşinizin veya partnerinizin size duygusal olarak kötü davrandığı olur mu? 8. Eşinizin veya partnerinizin size cinsel olarak kötü davrandığı olur mu? / 41

AİŞ’yi % 91 duyarlılık, % 100 özgüllükle saptar (erkekler için de kullanılabilir) İlişkinizi genel anlamda nasıl tanımlarsınız? Çok gerilimli (80.8% positive for abuse) Biraz gerilimli (15.4% positive) Gerilim yok (3.8% positive) Eşinizle sorunları nasıl aşarsınız? Çok zorlukla (69.2% positive) Biraz zorlukla (23.1% positive) Kolayca (7.7% positive) / 41

ŞİDDETE MARUZ KALDIĞIMIZDA BAŞVURABİLECEĞİMİZ KURUMLAR Vizite bir fırsattır! Şiddeti önlemeye çalışmalı Erken fark edebilmeli Yönlendirebilmeliyiz Destek kuruluşları Sosyal Hizmetler Müdürlüğü Kadın Konukevleri Polis Merkezleri, Jandarma Karakolları Alo 183 Kadın Çocuk Özürlü Danışma Hattı Cumhuriyet Başsavcılığı/ İl Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüğü Belediyelerin Kadın Danışma Merkezi Kadın Sivil Toplum Kuruluşları / 41

Ailenin Korunmasına Dair Kanun Ocak 1998; 4320: “Türk Medeni Kanunu’nda öngörülen tedbirlerden ayrı olarak, eşlerden birinin veya çocukların veya aynı çatı altında yaşayan diğer aile bireylerinden birinin aile içi şiddete maruz kaldığını kendilerinin veya Cumhuriyet Başsavcılığının bildirmesi halinde Sulh Hukuk Hakimi re’sen meselenin mahiyetini göz önünde bulundurarak, Kanunda sayılan tedbirlerden bir ya da bir kaçına veya uygun göreceği benzeri başkaca tedbirlere hükmedebilir.” / 41

4320: Kusurlu eşin; a) şiddete veya korkuya yönelik davranışlarda bulunmaması, b) müşterek evden uzaklaştırılması, evin (aile konutunun) şiddete uğrayan eşe ve çocuklarına tahsis edilmesi, şiddet uygulayan eşin eve yaklaşmaması, c) ev eşyalarına zarar vermemesi, d) aile bireylerini iletişim vasıtalarıyla rahatsız etmemesi, e) varsa silah ve benzeri araçlarını zabıtaya teslim etmesi, f) alkollü veya uyuşturucu herhangi bir madde kullanmış olarak ortak konuta gelmemesi, / 41

/ 41

Avrupa Birliği 30 Nisan 2002 Tavsiye Kararı Rec(2002)5 Temel insan haklarından biri sayılan kadın erkek eşitliği konusu, Kadın-Erkek Eşitliğini İzleme Komitesi’nin (CDEG) sorumluluğundadır. Komite’yi oluşturan (ve her biri bir ülkeyi temsil eden) uzmanlar hem ulusal düzeyde, hem de Avrupa Konseyi nezdinde etkin biçimde kadın erkek eşitliğinin sağlanması için girişimleri teşvik etmekle görevlendirilmişlerdir. CDEG bu amaçla tahlil, araştırma ve değerlendirmeler yapar, strateji ve siyasi önlemler saptar ve gerektiğinde uygun hukuki araçların çerçevesini çizer. / 41

Diğer düzenlemeler BM 1991: Kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın önlenmesi sözleşmesi (CEDAW) BM 1993: Kadınlara karşı şiddetin önlenmesine dair bildirge AB 1991: Avrupa çapında kadınlara karşı şiddete sıfır hoşgörü AB 2000: Daphne programı TR 2003: İş Kanunu Madde 24: cinsel taciz yapan işten atılır. Ocak 2003 aile mahkemeleri Y.Kaynak: Prof. Dr. Zekeriya AKTÜRK / 41

İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü Afyonkarahisar İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü Neler Öğrendik? / 41