İŞYERİ HEKİMLİĞİ ALANINDA ‘ÖZLÜK HAKLARI’ Av. O. Meriç Eyüboğlu İstanbul Tabip Odası Hukuk Danışmanı

İş Kanunu Madde 8 - İş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir. İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tabi değildir.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2010/41994 E. ve 30. 1 Yargıtay 9. Hukuk Dairesi’nin 2010/41994 E. ve 30.1.2013 tarihli kararı …Ücret, iş görme (emek) ve bağımlılık iş sözleşmesinin belirleyici unsurlarıdır. İş sözleşmesini eser ve vekalet sözleşmelerinden ayırt eden en önemli kıstas bağımlılık unsurudur. Her üç sözleşmede iş görme edimini yerine getirenin iş görülen kişiye karşı ekonomik bağlılığı vardır. Ancak, iş sözleşmesinde işçi, belirli veya belirsiz süreli olarak işveren için çalışır.

Borçlar Kanunu MADDE 393- Hizmet sözleşmesi, işçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle işgörmeyi ve işverenin de ona zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir. İşçinin işverene bir hizmeti kısmi süreli olarak düzenli biçimde yerine getirmeyi üstlendiği sözleşmeler de hizmet sözleşmesidir.

İŞ KANUNUNA TABİ OLMAYAN ÇALIŞMA BİÇİMLERİ MADDE 4.- Aşağıda belirtilen işlerde ve iş ilişkilerinde bu Kanun hükümleri uygulanmaz; a) Deniz ve hava taşıma işlerinde, b) 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde, c) Aile ekonomisi sınırları içinde kalan tarımla ilgili her çeşit yapı işleri, d) Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde, e) Ev hizmetlerinde, f) Çıraklar hakkında,

h) Rehabilite edilenler hakkında, g) Sporcular hakkında, h) Rehabilite edilenler hakkında, ı) 507 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar Kanununun 2. maddesi tarifine uygun üç kişinin çalıştığı işyerlerinde. Şu kadar ki; a) Kıyılarda veya liman ve iskelelerde gemilerden karaya ve karadan gemilere yapılan yükleme ve boşaltma işleri, b) Havacılığın bütün yer tesislerinde yürütülen işler, c) Tarım sanatları ile tarım aletleri, makine ve parçalarının yapıldığı atölye ve fabrikalarda görülen işler, d) Tarım işletmelerinde yapılan yapı işleri, e) Halkın faydalanmasına açık veya işyerinin eklentisi durumunda olan park ve bahçe işleri, f) Deniz İş Kanunu kapsamına girmeyen ve tarım işlerinden sayılmayan, denizlerde çalışan su ürünleri üreticileri ile ilgili işler, Bu Kanun hükümlerine tabidir

SGK’Lİ ÇALIŞMA Eski SSK’lı, yeni 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4/a’sı Serbest meslek makbuzu düzenleme, Eski Bağkur’lu, yeni 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4/b’si Fatura kesme Eski Bağkur’lu, yeni 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4/b’si

İŞ KANUNUNA BAĞLI TAZMİNATLAR Hafta tatili ücreti Yedi günlük bir zaman dilimi içinde kesintisiz en az yirmidört saat dinlenme (hafta tatili) verilir. Çalışılmayan hafta tatili günü için işveren tarafından bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücreti tam olarak ödenir. Fazla çalışma/fazla mesai ücreti Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.

İHBAR TAZMİNATI Hizmet Süresi Bildirim Süresi İhbar Tazminatı Tutarı 6 aydan az olan çalışma dönemi için 2 hafta 2 Haftalık Ücret 6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma dönemi için 4 hafta 4 Haftalık Ücret 1,5 yıldan 3 yıla kadar olan çalışma dönemi için 6 hafta 6 Haftalık Ücret 3 yıldan fazla olan çalışma dönemi için 8 hafta 8 haftalık Ücret

YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI Madde 53 - İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi; a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden, b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden, c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden, az olamaz. Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.

KIDEM TAZMİNATI Kanun’da gösterilen fesih hallerinde en az bir yıllık kıdeme sahip işçiye veya işçinin ölümü halinde hak sahiplerine işveren tarafından kanun gereği ödenmesi icap eden, miktarı işçinin kıdemine ve son brüt kazancına göre belirlenen tazminat türüdür. Kıdem tazminatı fonuna ilişkin kanun yürürlüğe girinceye kadar eski 14. madde yürürlüktedir. Feshedilmesi veya kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile sona erdirmesi veya işçinin ölümü sebebiyle son bulması hallerinde işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet aktinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir

KIDEM TAZMİNATI BRÜT MAAŞ X ÇALIŞILAN SÜRE + sosyal haklar ve ikramiye maaşa yansıtılır + damga vergisi düşülür + kıdem tavanını aşan kısım hesaba katılmaz

TABİP ODASI İŞYERİ HEKİMLİĞİ SÖZLEŞMESİ 2-B) Taraflar, sözleşmenin feshi için üç ay önceden yazılı ve gerekçeli olarak bildirimde bulunmak zorundadır. Aynı bildirimin gerekçeli olarak, Tabip Odası’na da yapılması ve kabul görmesi zorunludur. İşçi sayısının 50’nin altına düşmesi iş akdinin süresinden önce feshine neden olamaz. (İş Kanununa göre en çok 8 hafta)

TABİP ODASI İŞYERİ HEKİMLİĞİ SÖZLEŞMESİ 3. İşyeri hekimine ödenecek aylık ücret (net olarak).........TL’dir. Ancak taraflarca tespit edilen ücret hiçbir şekilde Türk Tabipleri Birliği tarafından belirtilen asgari ücretten aşağı olamaz. İşyerinde işçilere ve sözleşmelilere tanınan her türlü sosyal haklar buna eklenecektir. İşyerinde çalışan işçi sayısı artacak olursa çalışma süresi ve ücrette gerekli değişiklik yapılır. İşçi sayısındaki düşüş sözleşmedeki ücretin düşüşüne neden olamaz.

TABİP ODASI İŞYERİ HEKİMLİĞİ SÖZLEŞMESİ 6. İşyeri hekiminin yılda 1 (bir) ay ücretli izin hakkı vardır. İşyeri hekimi bu iznini iki bölüm halinde de kullanabilir. (İş Kanununda 15 yıl ve sonrasında en çok 26 gün)

İŞYERİ HEKİMLİĞİ serbest meslek makbuzu Müvekkil işyeri hekimi. Davalıya ait; Dilovası’ndaki işyerinde 01.11.1984 tarihinden itibaren, Karaköy’de ki işyerinde 01.01.1988 tarihinden itibaren, 01.03.1993 tarihine kadar serbest meslek makbuzu düzenliyor.

İşyeri Hekimliği Her iki işyerinde (muayenehanesini kapattığı) 01.03.1993 tarihinden, iş aktinin fesh edildiği 31.12.2002 tarihine kadar ise bordrolu olarak çalışıyor.

İşyeri Hekimliği Davalı yan; 1-“01.03.1993 tarihine kadar, serbest meslek faaliyeti çerçevesinde sağlık hizmeti verdiğini, dolayısıyla taraflar arasında bir hizmet akti ilişkisinin söz konusu olmadığını” söyleyerek kıdem tazminatını hesaplıyor 8 yıl 4 aylık hizmeti yok sayıyor.

İşyeri Hekimliği 2-Hekimin part-time olarak çalışıyor olması nedeniyle, kıdem tazminatını “fiili çalışılan günlerin toplamını 365’e bölerek” hesaplıyor. 3-Aynı işverene ait ayrı işyerlerinde çalıştığı gerekçesiyle, süreleri bir bütün olarak değerlendirilip, tek bir kıdem tazminatı ödüyor.

Biz ne diyoruz?! Hekimin aynı işverenle, iki ayrı hizmet akti bulunmaktadır. Bu hizmet akitlerinin gerek başlangıç gerek sona eriş tarihleri birbirinden farklıdır. Akitler işveren tarafından ayrı tarihlerde ve ayrı ayrı ihbarnamelerle feshedilmiştir. Hekim her iki işyeri için ayrı ücret almaktadır. Her iki işyerinde işin konusu, çalışma süreleri farklıdır. Bu nedenle de her iki hizmet akti nedeniyle, kıdem, ihbar vesair tazminat ve hakların ayrı ayrı hesaplanması gerekir.

Biz ne diyoruz?! Ödenen ücretin karşılığında bordro düzenlenmesi gerekirken, serbest meslek makbuzu karşılığı ücret ödenmiş olması ilişkinin hukuki niteliğini değiştirmez Yargıtayın yerleşiklik kazanmış içtihatlarına göre; part-time çalışan bir işçinin kıdem ve ihbar tazminatı hesaplanırken, fiilen çalışılan ve çalışılamayan gün ayrımı yapılamayacak, sözleşmenin başlangıcı ile feshi arasındaki süre bir bütün olarak dikkate alınacaktır.

Beyoğlu İş Mahkemesi-31.03.2004 tarihinde “davacının Gebzedeki işyerinde çalıştığı dönemde de ücretinin sabit aylık ücret olarak belirlendiği, her iki işyeri için davacı ile davalı işveren arasında ayrı ayrı hizmet sözleşmeleri yapıldığı göz önünde bulundurulduğunda davacıya her iki işyerindeki çalışmaları nedeniyle ayrı ayrı kıdem tazminatı ödenmesi gerektiği kanaatine varılmıştır. “

Hekimin serbest meslek makbuzu düzenlediği yaklaşık 9 yıllık dönemi de kıdem tazminatı hesabında dikkate almış ve toplam süre üzerinden hesaplama yapmıştır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 22.03.2005 tarihinde Kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, yerinde bulunmayan bütün temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA…

daha yakın tarihli kararlar “24.07.1991 tarihinden 01.08.2001 tarihine kadar ortağı olduğu sağlık kuruluşu tarafından görevlendirilerek, alt işveren hizmet akdi çerçevesinde fatura keserek sağlık hizmeti verdiği, taraflar arasında Borçlar Kanununa tabi bir hukuki ilişki olduğu, bu nedenle kıdem tazminatına hak kazanamayacağı”

Biz ne diyoruz?! Hekim, İş Kanunu anlamında, “hizmet akdine dayalı işgören” olarak, bir “ücret karşılığı” ve “işverene bağlı olarak/işverene ait işyerinde” çalışmıştır. Bu çalışması İş Kanunu kapsamındadır. Ortaklarından olduğu şirket adına fatura keserek çalıştığı dönemde de kıdem tazminatına hak kazanmıştır.

Üsküdar 2 İş Mahkemesi 22.07.2009 tarihinde “davacı davalı işyerinde çalıştığı süre boyunca bordrolu ya da bordrosuz olarak aynı görevi ifa etmiş olup, işveren bağımlı olarak hizmet ilişkisi çerçevesinde çalıştığından çalıştığı tüm sürenin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gerektiği kanaatine varılmıştır…toplam 15 yıl 2 ay 6 gün üzerinden…”

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 22.02.2012 tarihinde Kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, yerinde bulunmayan bütün temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan hükmün ONANMASINA…

TEŞEKKÜRLER… mericeyuboglu@eyubogluhukuk.com