ANAFLAKSİ VE AKUT ALLERJİK REAKSİYONLAR

İÇERİK Tanım Epidemiyoloji Etyoloji Patofizyoloji Klinik Bulgular Tanı Ayırıcı Tanı Tedavi Diğer Allerjik Problemler

TANIM Anaflaksi, duyarlı kişilerde ag’lerle temas sonrası hızla gelişen immünolojik reaksiyondur. Aşağıdakilerden en az 2’si ile beraberdir. - Ödeme bağlı hava yolu tıkanması - KVS kollapsına bağlı hipotansiyon - Ürtiker, anjioödem gibi cilt bulguları

EPİDEMİYOLOJİ Yaş,cins,meslek,coğrafik faktörler riski arttırmaz Astım,allerjik rinit,atopik dermatit riski arttırmaz Anaflaksi riskini arttıran tek faktör önceden aynı ag’ne maruziyettir.

EPİDEMİYOLOJİ Tekrarlayan maruziyetlerde %100 rekürrens olmaz. Rekürrens; - böcek ısırmalarında %40-60 - kontrast maddede %20-40 - penisilinde %10-20

EPİDEMİYOLOJİ Fatal anaflaksi 4 /10 milyon kişide görülür. En sık neden antibiyotiklerdir. Penisilin her yıl 100-500 ölüme sebep olmaktadır.

ETYOLOJİ İLAÇLAR (penisilin, aspirin, TMP/SMX, NSAİD, ACE inh) BESİNLER (fındık, fıstık, buğday, süt, yumurta, kabuklu deniz ürünleri) DİĞER (böcek ısırıkları, kontrast maddeler)

PATOFİZYOLOJİ Tip 1 hipersensitivite reaksiyonudur. Temel mekanizma mast hücre degranülasyonu ve mediatörlerin salınımıdır. (histamin, bradikinin, prostoglandin, lökotrienler)

PATOFİZYOLOJİ İlk allerjen alınır. IgE allerjenle tanışır. Hasta benzer allerjenle tekrar karşılaşır. Duyarlanan IgE mast hücre yüzeyine yapışır. Mediatörler salınır.

PATOFİZYOLOJİ Degranülasyonu Tetikleyenler; IgE- Ag birleşmesi Anaflaktoid maddelerin direk etkisi Kompleman aktivasyonu Araşidonik asit yolunun inhibisyonu Nonimmünolojik aktivatörler İdiopatik

KLİNİK Allerjik reaksiyonlar lokalize kaşıntıdan anaflaktik şok ve ölüme kadar uzanan geniş bir klinik gösterir. Pek çok sistemi tutabilir. Lokal ve sistemik bulgu verebilir. Bulgular genelde ilk 60 dk’da ortaya çıkar.

KLİNİK KUTANÖZ Terleme , kızarıklık, kaşıntı, piloereksiyon, ürtiker,anjioödem BAŞ, KULAK,GÖZ, BOĞAZ Konjoktivit, rinore, nazal dekonjesyon, metalik tat, ses kısıklığı, stridor PULMONER Takipne, dispne, öksürük, wheezing

KLİNİK KVS Taşikardi, disritmi, hipotansiyon GİS Karın ağrısı, bulantı, kusma, diyare NÖROLOJİK Değişmiş mental durum, baş dönmesi, nöbet

Labaratuvarın yeri yoktur. TANI Öykü ve FM ile konur. Labaratuvarın yeri yoktur.

AYIRICI TANI Astım Karsinoid sendrom SVO İlaç intoksikasyonu Herediter anjioödem Hiperventilasyon Hipoglisemi Hipovolemik şok MI Pulmoner emboli Nöbet Vasovagal senkop

TEDAVİ Anaflaksi gerçek bir acildir. Hızlı müdahale edilmelidir. Etken uzaklaştırılmalıdır. ABC- vitaller- damar yolu- O2- monitör- pulse

EĞER HİPOTANSİF İSE İV BOLUS SIVI TEDAVİ ERKEN ENTÜBASYON EĞER HİPOTANSİF İSE İV BOLUS SIVI

TEDAVİ 1.Basamak Tedavi - O2 - iv sıvı - epinefrin 2.Basamak Tedavi - antihistaminikler - steroid - B2 agonist ve aminofilin - glukagon

EPİNEFRİN Ciddi bronkospazm, larengeal ödem, Üst hava yolu tıkanıklığı bulguları, Solunum arresti veya şok bulguları varsa iv epinefrin uygulanır. 1/1000’lik adrenalinin 0,1ml’si 10 ml içinde 5-10 dk’da verilir. Gerekirse 10-20 dk’da tekrarlanır. Hipotansiyon varsa iv bolus sıvı verilmelidir.

EPİNEFRİN Hipotansiyon olmaksızın azalmış KB (SKB>90) Semptomatik dispne, karın ağrısı, ürtiker varsa sc epinefrin uygulanır. 1/1000 adrenalin 0,3-0,5 ml uygulanır.

ANTİHİSTAMİNİKLER H1 + H2 kombinasyonu monoterapiden üstündür. Difenhidramin (50 mg)+ Ranitidin(50 mg) Lokal ve orta dereceli reaksiyonlarda po Hava yolu tehdidi varsa ve damar yolu açılamamışsa im Ciddi reaksiyonlarda iv uygulanır.

STEROİDLER Akut tedavide yeri yoktur. Rekürrens oluşumunu engeller. Antienflamatuar etkilidir. Mast hücre stabilizasyonu yapar. Sistemik reaksiyonu olanlara uygulanır. 125 mg iv metilprednizalon uygulanır.

B2 AGONİSTLER VE AMİNOFİLİN Bronkospazm ve wheezing varsa uygulanır. Ventolin nebul Ciddi ve dirençli bronkospazmlı olgulara 5mg/kg iv aminofilin uygulanır.

GLUKAGON Beta bloker kullananlara Tedaviye yanıtsız hipotansiyona 1mg iv uygulanır.

TAKİP Orta dereceli lokal reaksiyonda 30 dk gözlem, difenhidraminle taburculuk uygulanır. Tedaviye cevap veren sistemik reaksiyonda 6-8 saat gözlem uygulanır. Hipotansiyon, hava yolu tehdidi gibi ciddi reaksiyon gösterenlerde 24-48 saat gözlem uygulanır. B bloker kullanan,yaşlı,astımlı hastalarda gözlem süresi daha da uzar.

TABURCU Difenhidramin 25-50 mg po 3x1(2 gün) Ranitidin Prednizolon 40-50 mg po 3x1 (2 gün) 1-2 mg/kg

ÜRTİKER Akut ürtiker Kronik ürtiker Ürtikerya pigmentosa Rekürrent ürtiker

Akut Ürtiker 24 saat-6 hafta arasında Tüm yaşlarda görülür. K=E % 80 idiopatiktir. Enfeksiyon, yiyecekler, ilaçlar, çevresel nedenlere bağlı olarak ortaya çıkar.

Kronik Ürtiker 4-6 haftadan uzun sürer. 4.-5. dekatta sıktır. K>E Sıcak, egzersiz, SLE, RA, gebelik nedeniyle ortaya çıkar.

ANJİOÖDEM Lokalize subkutan doku ödemidir. Periorbital,perioral ve intraoral meydana gelir. Laringeal ödem gelişimi önemlidir. Stridor, disfaji oluşur.

HEREDİTER ANJİOÖDEM Otozomal dominant C1 esteraz inhibitör azlığı mevcuttur. Üst solunum yolu ve GİS tutulumu mevcuttur. Akut atakta C1 esteraz inhibitör replasmanı uygulanır.

ALLERJİK KONTAKT DERMATİT Kaşıntılı eritamöz zeminde vezikül, bül vardır. Dünyada en sık neden nikeldir. Şampuan, losyon, parfüm, tekstil boyaları Tedavide etkeni uzaklaştırma, oral antihistaminikler, steroid kullanılır.

Allergic Contact Dermatitis - Potassium Dichromate Sensitivity - Dorsal Feet - Shoe Dermatitis

BÖCEK ISIRIKLARI Arı, yaban arısı, karınca Çoğunlukla lokal allerjik reaksiyon oluşur. Sistemik reaksiyon da meydana gelir. %1 anaflaksi gelişir.

BÖCEK ISIRIKLARI Lokal reaksiyon varsa; soğuk uygulama,po difenhidramin, 30 dk takip Sistemik reaksiyon veya boyunda lokal reaksiyon varsa; antihistaminik, iv steroid, iv/sc epinefrin Sokma bölgesi kontrol edilip iğne varsa çıkartılmalıdır.

BESİN ALLERJİLERİ Fındık, fıstık, yumurta, inek sütü Dudak, ağız ve farinkste kaşıntı, şişlik Bulantı, kusma, ishal Ürtiker, anjioödem gelişebilir.

İLAÇ ALLERJİLERİ %90’nı penisilin allerjisidir. Fatal ilca bağlı anaflaksilerin %85’i penisiline bağlıdır. Ateş, artralji, bronkospazm, cilt lezyonları görülebilir. İlaç kesilmeli, oral/parenteral antihistaminik, steroid uygulanmalıdır.

İLAÇ ALLERJİLERİ ACE inh ile %0,2 anjioödem görülür. Uzun dönem kullanım sonrasında da görülebilir. Hafif, geçici, baş-boyunda lokalize gelişir. İlaç kesilir, epinefrin, difenhidramin, steroid uygulanır.

ÖZET Riski arttıran önceden aynı ag’ne maruziyettir En sık neden antibiyotiklerdir. Tip 1 hipersensitivite reaksiyonudur Geniş bir klinik tablo mevcuttur Tanı öykü ve FM ile konur Gerçek bir acildir Erken entübasyon ve iv bolus sıvı unutulmamalıdır.