Bizans/ Doğu Roma Yönetimi

Slides:



Advertisements
Benzer bir sunumlar
AÇLI SEFERLERİ Sedat ALTAŞ.
Advertisements

Tarih bilimi araştırmayı ve öğretimi kolaylaştırmak amacıyla,
T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük TÜRK DIŞ POLİTİKASI
 BAŞKENTİ-KONSTANTİNOPOLİS  RESMİ DİLİ-LATİNCE  DİNİ-391 yılına kadar Antik Roma Dini, Sonra Ortodoks Hristiyanlığı ve Hristiyanlık  YÖNETİM-OTOKRASİ.
Tarihte hiçbir zaman mutlak gerçek yoktur...
1.
ORTAÇAĞDA AVRUPA TARİHİ
Ders 2 Konu: İslam Devleti’nde Yönetim Okuma: Ortaylı, 2007: 53-74
TIMAR SİSTEMİ.
Tarafından yayınlanmaktadır.
OSMANLI HUKUKUNDA REAYA (VATANDAŞ)
KÜRESEL ORTAM:BÖLGELER VE ÜLKELER
KLASİK DÖNEM OSMANLI DEVLET TEŞKİLATI
Asya Hun Devleti (Büyük Hun Devleti)
KONU:TÜRKİYE’DE NÜFUS
EGE VE YUNAN UYGARLIKLARI
Avrupa Hun Devleti.
ANADOLU SELÇUKLU DEVLETİ VE BEYLİKLER DÖNEMİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK
Osmanlı devleti’nde taşra ve eyalet yönetimi
ADIM ADIM TÜRKİYE.
SALİH ZEKİ ANADOLU LİSESİ
Konular: Osmanlı Şehirleri ve Ulaştırma
Sosyal Bilgiler TÜRKLERİN YENİ YURDU ANADOLU
Dönemlere Ayrılma Her dönüm noktası, hem yeni bir gelişmenin başlangıç noktası, hem de bir önceki gelişmenin doruk noktası olmaktadır.
B) TÜRK-İSLAM DEVLETLERİNDE HUKUK
Ders 5 Konu: Osmanlı Toprak Sistemi Okuma:Ortaylı, 2007, sf
SALİH ZEKİ ANADOLU LİSESİ
ÇİN MEDENİYETİ.
TOPRAKTAN GELEN YAŞAM Erdoğan GÜL.
Macaristan.
Konular: İslam Devleti’nde Yönetim,
KAVİMLER GÖÇÜ.
ANADOLU SELÇUKLULARI VE BEYLİKLER DÖNEMİNDE KÜLTÜR VE MEDENİYET.
Salih Zeki Anadolu Lisesi
İSTANBUL’UN FETHİ Recep BOZKURT SLAYTIMIZ SESLİDİR.
,.
DÜNYA GÜCÜ OSMANLI ‘’Anadolu Selçuklu Devleti zamanında ve Osmanlı İmparatorlu- ğu’nun Yükselme döneminde Anadolu’daki zanaatkarlar “lonca” denilen zanaat.
TÜRKİYE TARİHİ (11-13 YÜZYIL)
TÜRK İSLAM DEVLETLERİ ÖSS- YGS SORULARI.
Sosyal Bilgiler BEYLİKTEN DEVLETE
İSTANBUL’ UN FETHİ.
AİT ve 3. Ders - Çalışma Soruları. 1. Tanzimat Fermanı’nda, aşağıda verilenlerden hangisinde ıslahat yapılması öngörülmemiştir? A. Yargı B. Vergi.
Hazırlayan Muhammed ARTUNÇ
TARİHİ RİSK! İLK TÜRK DEVLETLERİ.
KAVİMLER GÖÇÜ (375).
YGS TARİH TERİMLER 2015.
YEREL YÖNETİM BELEDİYE VE GÖREVLERİ.
orta ÇAĞLARDA ULUSLARARASI İLİŞKİLER
UZAKTAKİ ARKADAŞLARIM
TARİH SAATİ CUMA BARAN ŞAHİN TARİH ÖĞRETMENİ
Nuran BOYRAZ Tarih Öğretmeni HAÇLI SEFERLER İ (1096–1270) XI. yy.'ın sonlarından XIII. yy.'ın sonlarına kadar Hıristiyanların güçlenen Müslüman dünyasına.
TÜRK TARİHİNDE YOLCULUK / OSMANLI’DA TOPLUM VE EKONOMİ
UZAKTAKİ ARKADAŞLARIM
Türklerin anayurdu Orta Asya'dır.
YÖNETİM BİÇİMLERİ MONARŞİ OLİGARŞİ TEOKRASİ CUMHURİYET.
Osmanlı devleti’nde taşra ve eyalet yönetimi
TÜRK TARİHİNDE YOLCULUK / OSMANLI DEVLETİ’NİN KURULUŞU / Osmanlı Devleti’nin Hızlı Yükselme Sebepleri.
375’te Kavimler göçü sonucu Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılması sonucu İstanbul’da kurulmustur. Bizanslılar, Yunan ve Helenizm kültürüyle yoğrulmuş,
IV. HAFTA: GENEL HATLARIYLA OSMANLI TOPLUM YAPISI
TIMAR SİSTEMİ TIMAR SİSTEMİ. Tımar: Osmanlı Devleti'nde kamu arazisi (mirî) dahilinde, yönetimi sipahiye bırakılmış olan verimli topraklara verilen ad.
TARİH 9 ARİF ÖZBEYLİ
MEDENİ HUKUK.
Hıristiyan Mezhepleri
Yazı Sistemleri.
Gücün maddi ve temel kaynakları. Orta Asya, çöllerden, ıssız düzlüklerden ve geniş bozkırlardan oluşur. Bu coğrafi bölgedeki bozkırların kışı çok soğuk.
Başlangıç Hükümleri- 1. Hafta
UYGUR DEVLETI ( ). Uygurlar, Asya Hun Devleti’ne bağlı olarak Orhun ve Selenga nehirleri kıyılarında yaşamışlardır. II. Kök Türk Devleti’nin son.
NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ
OSMANLI HUKUKUNDA REAYA (VATANDAŞ)
OSMANLI KURULUŞ.  Osmanlı Devleti’nin Doğuşu  Malazgirt Savaşı’ndan sonra birçok Türk boyu ile beraber Anadolu’ya gelen Kayılar, Türkiye  Selçuklu.
Sunum transkripti:

Bizans/ Doğu Roma Yönetimi KAY 361 Türk İdare Tarihi Ders 1 Ortaylı, 2007, sf. 23-49 Konular: Ortaçağ İran Yönetimi, Bizans/ Doğu Roma Yönetimi

Neden bu dersteyiz? Osmanlı İmparatorluğu’nu ve Türkiye Cumhuriyeti’ni anlamak Batı ve Doğu ile etkileşimler Akdeniz Dünyası’nda doğan 3 Roma İmparatorluğu İdari kurum ve geleneklerini incelemek Yönetimi iyileştirme çabalarında rehber Kurumlar temelinde karşılaştırma yapmak Zaman ve mekan boyutlarında

Dersin Temel Çerçevesi İncelenecek alan Balkanlar, Tuna Boyu, Ortadoğu ve Kuzey Afrika Türkiye tarihi ve toplum düzeni bir Akdeniz sentezidir Dil: Arapça, Farsça, İtalyanca, Rumca, Süryanice, Macarca, doğu ve güney Slav dillerinden kelime ve deyimler Mutfak: Türk mutfağı bir Balkan ve Ortadoğu sentezidir

Giriş: Ortadoğu ve Akdeniz Bölgesi Nehirlerin çevresinde ilk tarım faaliyetleri Kentleşme, örgütlü toplum ve devletin ortaya çıktığı bir dünya Medeniyetlerin beşiği Tarihe yön veren büyük imparatorluklar Kurak ve az nüfuslu topraklarda küçük devletlerin yaşama şansı pek yok Yazının kullanıldığı, bürokrasi ve kentleşmenin doğduğu ülkeler Dinler ve diller mozayiği Kültürel etkileşim ve benzeşme

Ortadoğu ve Akdeniz Basit ulaşım ve haberleşme teknolojileri Organik enerjiye dayanan Kontrol araçları yetersiz Posta, bürokratik örgüt, para sistemi, vb. Merkeziyetçi devlet? Mali, idari kontrol, bayındırlık, ulaştırma görevleri önemli ölçüde küçük birimlerde Köylü ve zenaatçılara yerel kontrol

Sasani İranı (M.S. 224- 640) Doğu- Batı Rekabeti İran- Yunanlılar Partlar- Romalılar Büyük İskender ve Hellenizm M.S. 3. YY’dan sonra Sasaniler- Bizans Klasik bir Ortadoğu ve Akdeniz imparatorluk modeli Bizans-Sasani savaşları gelecekteki İslam fetihlerini kolaylaştırdı Devlet, 635 Kadisiye Savaşı ile yıkıldı.

BÜYÜK İSKENDER’İN FETİHLERİ (İ.Ö. 323)

Sasani İranı: Yönetim Sistemi Başvezir- vezirler sistemi Toprak ve nüfus envanteri Vergi matrahı ve mükellef tespiti Her arazinin ürünü tahmin ve kayıt edildi Her ürün için ayrı vergi miktarı belirlendi SONUÇ: Yolsuzluğu ve gelirlerde belirsizliği azaltma

Vergiler Arazi Vergisi: Haraç Baş Vergisi: Gezit (sonraki cizye) Ürünün cinsine ve arazinin verimliliğine göre değişir (Hasılatın 1/3 ile 1/6’sı arasında) Çocuk, ihtiyar ve kadınlardan alınmaz Baş Vergisi: Gezit (sonraki cizye) Köylüler dışındakiler ile Yahudi, Hıristiyan ve şehirlilerden Toplumsal durum ve gelire göre değişir Askerlikten muafiyet sağlar

Sasani İranı: Toplum Yapısı Eski Hint’te olduğu gibi Kast sistemi “Toplumda herkes Tanrı’nın kendine verdiği yer ve işe razı olmalı” Bir kast’dan diğerine geçiş yok Kastlar: Ruhban (yargıçlar, yüksek memurlar) Savaşçılar Katipler (tıp, öğretmenlik, küçük memuriyetler) Halk (zenaatkar ve köylüler)-asıl vergi yükü ve angarya Statüler belirgin: ev büyüklükleri, giysiler, evler, binek hayvanlar, tüketim kuralları (at, ipek)...

Ordu Komutanlar yedi asil aileden Yaya/ Piyade Süvariler ve filler Savaşta köylüler ücretsiz asker Süvariler ve filler

Sasani İranı: Din ve Dil Diller ve dinler mozayiği Tek resmi dil yok Çok dilli bürokratik belgeler Dini renklilik Zerdüşt Dini (resmi din), Yahudilik, Hristiyanlık (Nasturiler)... Dinden dönmenin cezası ölüm Mazdek ayaklanması gibi toplumsal eşitlik talepleri

Merkez ve Eyalet Yönetimi Devlet teşkilatı eski Ortadoğu devletlerine model Başvezir ve vezirler sistemi En yüksek yargıç Şehenşah Eyaletler (Satraplıklar, Marzbanlar) Ülkede 4 idari- askeri bölüm: Her bölgede hükümdar ailesinden bir kral naibi ve kumandan Alt kademede azat denen şovalyeler ve dikhan denen köy reisleri Soylular, köy reisleri, cemaat başları: vergi, askere alma Gelişmiş bir posta ve yol sistemi

Sasani İranı: Kültür Nasihatname edebiyatı Firdevsi: Şehname Eski İran kültürünün yaşatılması Nizamülmülk’ün Siyasetname’sine etkiler Sasani devleti İslam İmparatorluğu’na katılınca İran İslamlaştı İran kültür ve devlet örgütü de gelişen İslam İmparatorluğu’na model oldu

BİZANS (DOĞU ROMA) 11 asırlık bir devlet Başlangıç Noktası Devamlı kendini yenileyen bir organizma İran, İslam İmparatorluğu ve Akdeniz İtalyan devletleri ile sürekli bir etkileşim Başlangıç Noktası Kavimler Göçü ve Roma’nın ikiye ayrılması

“Bizans” Terimi: Yerleşmiş Bir Yanlış Konstantinopolis şehrinin 4. Asır öncesi adı Bizans, 16.YY’dan itibaren Batı Avrupa’lı tarihçilerin kullandığı bir terim Halk kendine “Romalı” derdi Türkler de bu halka “Rum”, ülkeye de “İklim-i Rum” demişledir Mevlana Celaleddin Rumi

KAVİMLER GÖÇÜ

ROMA İMPARATORLUĞU’NUN BÖLÜNMESİ

BİZANS VE BARBAR KAVİMLER

BİZANS İMPARATORLUĞU SINIRLARI

Roma İmparatorluğu Batı ve Doğu (Roma) Eyaletleri Resmi bölünme M.S. 395’da Batı eyaletlerinin çöküşü Kültürel farklılık Kuzeybatı ve kuzey Avrupa’da Romalılık Roma Hukuku Romanize edilmiş Hristiyanlık Latince kullanımı ile yaşayacak Doğu’da ise Roma’nın kurumları yaşayacak Romalıların gelişinden önce Hellenize olmuş bir alan Roma dili ve kültürü burada karşısında yerleşik kültürler ve dinler bulmuş Devlet teşkilatı, din ve felsefede etkileşim

Roma Mirası Bölünme ve yıkılma sonrası Roma İmparatorluğu’nun merkezi doğuya kaymıştır Yunanistan, İran, Mezopotamya ve Suriye Mirasa sahip çıkanlar Roma’yı 4. ve 5. Asır’da yıkan aynı kavimlerdir 10. ve 11. Asır sonrasında ortaya çıkan Rönesans ile bu mirasa sahip çıkmışlardır 15.-16. Asırlarda Rusya Çarlığı kendini mirasçı saymıştır 18. Asır’da aydınlanma filozofları Bizans’ı despotizm ve entrika ile özdeşleştirmişlerdir

Farklılıklar Roma Doğu Roma/ Bizans Diarchie (İmparator- Senato) Monarşi (Senato törensel, simgesel bir kurum) Ruhani/ Dünyevi otorite ayrımı Papalar imparatora taç giydirir (imparatorun tescili) İmparator kilisenin başı Cesaro-papizm Patrik, imparatora taç giydirir (patriğin tescili) Eyalet idaresinde askeri ve mülki amir ayrı Sürekli savaşlar nedeniyle askeri ve mülki amir aynı Kölelik var 5. Asır’dan sonra kölelik terkediliyor

İmparator Tanrısal irade ile göreve gelir Dünyevi ve ilahi otoritenin tek kişide birleşmesi Cesaro-papizm Baş kanun koyucu, en yüksek yargıç, idari, mali ve askeri otorite Tayin ve aziller onun elinde Yetkisini sınırlayanlar Kanunlar Kilise Toprak sahipleri

Bizans’lı Kimdir? Bizans’lı sayılmanın şartları: İyi bir Hıristiyan olmak İmparatora itaat Roma hukuk sisteminin kural ve uygulamalarına tabii olan kimse olmak Etnik köken önemsiz

Kültür Nasihatname edebiyatı İmparatorun görevleri Adalet, dini sapmaları önlemek, vb. Amaç: Toplum düzeninin korunması Rönesans ile yeni bir düzen öngören yeni bir nasihatnamecilik çeşidi Machiavelli, Prens

Merkezi Örgüt İmparatorluk Başkatibi Senato Başkanı Aynı zamanda başkentin yargıcı ve belediye başkanı Zamanla Sasani başveziri gibi bir başbakan ortaya çıkmıştır Anadolu ve Rumeli’nin idari ve askeri yönetimi bir görevliye Osmanlı’daki beylerbeyine benzer Saray hizmetleri, posta, istihbarat gibi konularda kullanılan tsavisios (çavuş) denen kavaslar İran’da da benzer uygulama

Ordu Özellikle sınır eyaletlerinde bulunan şovalyeler Hassa ordusu Toprağı işlemede, savunma ve savaşa katılma Hassa ordusu Donanma Akdeniz’i kontrol edemedi Önce Arap-İslam, sonra da İtalyan Cumhuriyetleri ile rekabet edemedi Ege ve Akdeniz’de bazı amirallik eyaletleri vardı Osmanlı’da Kaptanpaşa eyaletleri

Diplomasi Sürekli saldırı altında bir yaşam Çözüm: Step kabilelerini birbirine kırdırmak, ittifaklar kurup ittifaklar bozmak (Bizans usulü diplomasi) Cömert hediyeler, haraç vermek, evlenme ile akrabalık kurmak, barbarlar arasında Hıristiyanlığı yaymak Sınır anlaşmazlıklarını çözmek ve barbar kavimlerle görüşmek yetkisi sınır valilerine verilmişti Osmanlı’da da aynı Çevredeki tüm hükümdar ve devletler protokol bakımından eşit görülmez Osmanlı ve İran gibi Yabancı ülkelerde elçilik heyetleri yok

Hukuk ve İdare Roma hukuk sistemini geliştirip dünyaya aktarma Roma kanunları toplansa ancak küçük bir kitap olur Aslolan prensip, gelenek ve yorumlar Medeni Hukuk Külliyatı (Corpus Iuris Civilis) Önce Latince, sonra Yunanca Önce şahıs, borçlar ve eşya hukuku Sonra medeni hukuk ve ceza hukuku Hristiyanlığı kabul eden Slav ve Ruslar için model Osmanlı’da Ortodoks tebaya uygulanmıştır 12. Asır sonrası Batı Avrupa’da kilise hukukuna karşı laik hukuk doktrinini doğurmuştur

Eyalet İdaresi Önceleri Oriens (Küçük Asya, Mezopotamya ve Suriye) ve Illyricum (Balkanlar) denilen ikili bölümlenme Eyaletlerin başında sivil bir vali ve bir kumandan vardı Sürekli savaşlar sonucu tek kişide görevler toplandı Piskoposlar ve casuslar yoluyla merkezin denetimi Maliye ve yargı merkezden tayin edilen memurların görevi Bu yüksek düzey memurlar doğrudan imparator ile yazışabilirdi Eyalette güçler ayrılığı

Toprak Rejimi Toprak sınıflandırması Toprak aristokrasisi Hükümdar toprağı Miri Arazi- Dirlik Kilise ya da özel mülkiyete ait Toprak aristokrasisi Ezilmek istenmesine rağmen gücünü korumuştur Serbest köylüler ve serfler Devlet, göçlere ve toprak terkine müsaade etmezdi Kölelik 5. YY’dan itibaren tasfiye edildi

Toprak Rejimi-2 5. ve 6. Asırlarda manastırların toprakları da büyüdü Manastır feodalizmi Tepki: İkonoklast, putkırıcılık hareketi Askere dirlik olarak verilen topraklar Tahrir işlemi Zamanla toprak beyleri ve derebeyler; tekfurlar

Vergiler Toprak vergisi Önce ayni, sonra para olarak Hristiyan olmayan şehirli ve köylülerden “kefaletion” (cizyeye benzer) Diğer vergiler Tapu, yem, otlak, ağıl ve gerdek resimleri

Şehirler Esnaf Loncaları İhracat ve ithalatta seçici devlet kontrolü Ticaretin kontrolü (kalite kontrolü, üretim miktarı, istihdam ve satış fiyatının sınırlandırılması-narh-) Pazar yerlerinin seçilmesi ve kurulması Şehrin yöneticileri ve kolluk kuvvetleri Belirli kamu hizmetlerinin sağlanması Savaşta donanma, barışta iaşe İhracat ve ithalatta seçici devlet kontrolü İpek, tuzlu balık Zabıta görevi: Agoranomos (Osmanlı’da muhtesip) Hipparkos (Hakim ve belediye görevlisi)

Ticaret Çin ve Ortadoğu ile ticaret hatları Anadolu ve Trakya dışındaki parçalar imparatorluk ile ticari olarak bütünleşemedi Mısır, Kuzey Afrika ve Suriye Ulaşım teknolojisi geri Dere ve katır kervanları Yelkenli gemiler Yollar güvensiz (toplu ticaret) Tüccar grubu gelişemedi Düşük statü Serbest piyasa koşulları yok Sermaye birikimi olamadı Selçuklu ile savaşlar sonrası İtalyan şehirlerine gümrük muafiyetleri- sömürü

Bizans’da Konuşulan Diller Çok dillilik Roma mirası Latince Mezopotamya’da Süryaniler Aramca Güneyde Arapça Mısır’da Kobtça konuşur Anlaşma dili (Lingua franca) Yunanca Seçkinler, kendi dilleri yanında Yunanca’yı da iyi biliyordu

Bizans’da Din Çok dinli bir ülke Ana eksen Ortodoks Hristiyanlık Maniheizm, Mazdek dini, İslamiyet, Yahudilik Ana eksen Ortodoks Hristiyanlık Ortodoks Kilisesi’nin etki alanı Hellenler Balkanlarda Bulgarlar, Makedonlar, Romenler, kısmen Arnavutlar, Sırplar ve Karadağlılar Kuzeyde Rusya, Ukrayna ve Belorusya Doğuda Suriye ve Filistin’de Ortodoks Hristiyan Araplar

Etkileşim 10. Asra kadar tüm Avrupa’yı etkilemiştir Hukuk ve yönetim sistemi Mimari, protokol, giyim tarzı Osmanlı yönetimi üzerinde Bizans etkileri Kurumlar arasında devamlılık var mı? Yoksa Osmanlı kurumlarının kökleri İran, İlhanlı ve Asyai Türk geleneklerinde mi?