BURSA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ÜREME SAĞLIĞI PROGRAMI BURSA SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ AÇS/AP ŞUBESİ 2005

Avrupa komisyonu ile Sağlık Bakanlığı arasındaki ortaklık kapsamında 2003-2007 yılları arasında yürütülmekte olan “Üreme Sağlığı Programı”, temel cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS ) hizmetlerinin kullanılabilirlik, erişilebilirlik ve niteliğini kayda değer biçimde iyileştirerek nüfusun, CSÜS düzeyini geliştirecek ve daha yüksek kalitede CSÜS hizmetleri üzerindeki talep ve yararlanmayı etkileyecektir.

Türkiye’deki mevcut hizmetler, CSÜS’nın uluslararası düzeyde onaylanan, gerekli öğelerinin hemen tamamını kapsamaktadır; ancak bu hizmetler genellikle kabul edilebilir kalite standartlarının altında sunulmaktadır. Hizmet kalitesini arttırmak için temel etkinlikler beş öncelik alanında toplanmıştır. 1- Güvenli annelik 2-Acil obstetrik bakım 3- Aile Planlaması 4- CYBE – HIV/AIDS 5- Genç insanlar için CSÜS Hizmetleri

GÜVENLİ ANNELİK Güvenli annelik girişimi, yetersiz ana sağlığı hizmetleri nedeniyle meydana gelen gebelik ve doğum komplikasyonlarının sonucunda oluşan anne ve yeni doğan ölü ve sakatlıklarını azaltmaya odaklanmaktadır. Çoğu gebelik ve doğum olaysız gerçekleşse de bütün gebelikler risk taşır. Gebe kadınların %40’ı gebelik, doğum sırası yada sonrasında gebelik ile ilgili sağlık sorunlarıyla karşılaşmaktadır. Gebeliklerin %15’inde yaşamı tehdit eden yada uzun süreli etkili olan komplikasyonlar gelişmektedir.

Üreme sağlığı kapsamında güvenli anneliğin ana öğeleri şunlardır: Doğum Öncesi bakım, güvenli doğum ve doğum sonrası bakım için eğitim ve sağlık hizmetleri Aile planlaması ve güvenli düşük hizmetlerinin sağlanması ile istenmeyen gebelik / düşüklerin önlenmesi ve sonlandırılması Sevk mekanizmaları ile birlikte gebelik, doğum ve düşük komplikasyonlarının yönetimi

ACİL OBSTETRİK BAKIM Acil obstetrik bakımın kalite düzeyi; gebelik, doğum eylemi, doğum sonrası dönemlerindeki komplikasyonlar sırasında, anne ve bebeklerin yaşamlarını kurtarmada en önemli fırsatı belirler. Her ne kadar doğum öncesi bakım, risklerin erken saptanması ve yönetimi için kesinlikle gerekli ise de, her gebe kadında akut ve yüksek beceri düzeyinde obstetrik müdahale gerektirecek komplikasyonlar gelişebilir. Yüksek kaliteli acil obstetrik hizmetler, etkin sevk düzeyleri ile birlikte her gebe kadın için hazır durumda olmalıdır.

AİLE PLANLAMASI HİZMETLERİ Aile planlaması, temel sağlık hizmetlerinde evrensel anahtar müdahaledir. Kadının gebeliğini, ara vererek yada sınırlayarak planlayabilmesi; kendi sağlığı üzerinde olduğu gibi, çocukları ve ailesinin sağlığı üzerinde de doğrudan bir etkiye sahiptir.

CİNSEL YOLLA BULAŞAN ENFEKSİYONLAR HIV / AIDS CYBE Akut olguların yüksek insidansı ile, bunların komplikasyon ve sekellerinin neden olduğu iş görmezliklerin oluşturduğu, hastalık yükü bakımından evrensel boyutlarda bir halk sağlığı sorunu durumundadır.

Erken dönemde tanı ve tedavinin sağlanamaması; infertilite, fetüs kaybı, dış gebelik, ano genital kanser ve erken ölümlerin yanı sıra, yeni doğan ve bebek enfeksiyonları gibi istenmeyen durumların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Üstelik bireysel ve ulusal düzeyde dikkate alınması gereken bir ekonomik yük de oluşturmaktadır.

Küresel boyutlarda giderek artmakta olan insan immün yetmezlik virüsü (HIV ) ve kazanılmış immün yetmezlik sendromu ( AIDS ) tehdidi, CYBE’nin kontrolünün önemini arttırmıştır. CYBE’ların, HIV’in bulaşma riskini arttırdığı tespit edilmiştir. Sağlık Bakanlığı istatistiklerine göre 2002 yılında Türkiye’de toplam 1515 HIV (+) olgusu saptanmıştır. Bunların 452’si AIDS olgusudur.

GENÇ İNSANLAR İÇİN CİNSEL SAĞLIK VE ÜREME SAĞLIĞI Sağlık ve sosyo ekonomik kalkınma yolunda ilerlemek isteyen bir ülkenin üstlendiği en önemli karar, genç insanların sağlık ve gelişim gereksinimlerini karşılamaktır. 10-24 yaş grubundaki genç insanlar, gelişmekte olan ülkelerde daha da yüksek oranda olmak üzere dünya nüfusunun 5’te 1’ini oluşturmaktadır. Gençlerin üreme sağlığı gereksinimleri yetişkinlerden farklıdır ve bu gereksinimlerin karşılanmaması, sonraki yaşamlarında ciddi sonuçlar doğurabilir.

Türkiye Üreme Sağlığı Programı Genel Hedef Türkiye nüfusunun özellikle kadın ve gençlerin Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı (CSÜS) durumunun geliştirilmesi Program Amacı SB’nin, ortakların ve STK’ların desteklenmesi yoluyla CSÜS hizmetlerinden yararlanılmasının arttırılması ( projelere hibe desteği sağ.) Müdahale Alanı Amacı Güvenli Annelik (GA) hizmetlerinde arz ve talebin arttırılması

Anne Ölümü: Global Bir Trajedi 4/9/2017 Anne Ölümü: Global Bir Trajedi Gebeliğe bağlı komplikasyonlar nedeniyle yılda 585 000 kadın ölmekte olup, bunun; 99% ‘u gelişmekte olan ülkelerde, 1%’i gelişmiş ülkelerdedir. Maternal mortality is a global tragedy, but if affects the developing world. Almost all of the deaths from pregnancy-related complications occur in the developing world.

Anne Ölüm Saati Her Dakikada... 380 kadın gebe kalmakta 4/9/2017 Anne Ölüm Saati Her Dakikada... 380 kadın gebe kalmakta 190 kadın istenmeyen veya planlanmamış gebelikle karşı karşıya 110 kadın gebeliğe bağlı bir komplikasyon yaşamakta 40 kadın güvensiz düşük yapmakta 1 kadın gebeliğe bağlı bir komplikasyon nedeniyle ölmektedir.

YILLARA GÖRE DOĞUM ÖNCESİ BAKIM ALAN KADINLARIN ORANI ( % ) 4/9/2017 YILLARA GÖRE DOĞUM ÖNCESİ BAKIM ALAN KADINLARIN ORANI ( % ) Son 5 yıl içerisinde gerçekleşen en son doğumlarda en az bir kez yardım alanların oranı %81 dir. Bu hizmetin: %75,4 ü Doktor %5,5 de Ebe/hemşire

DOĞUM ÖNCESİ BAKIM ALANLAR 4/9/2017 DOĞUM ÖNCESİ BAKIM ALANLAR BÖLGELERE GÖRE 90 80 54 81 87 85,2 91,3 83 61,2 85 1998 TNSA 2003 TNSA

Sağlık Kuruluşunda veya Sağlık Personeli Yardımıyla Yapılan Doğumlar 4/9/2017 Sağlık Kuruluşunda veya Sağlık Personeli Yardımıyla Yapılan Doğumlar Sağlık Personeli Yardımıyla Yapılan Doğumlar % 83 Sağlık kuruluşunda Yapılan doğum %78

SAĞLIK KURULUŞLARINDA GERÇEKLEŞEN DOĞUMLAR(yüzde) 4/9/2017 BÖLGELERE GÖRE SAĞLIK KURULUŞLARINDA GERÇEKLEŞEN DOĞUMLAR(yüzde) 92 88 54 85 79 Türkiye: % 78 2003 TNSA

Sağlık Personeli Yardım ile Doğumlar (%) Bölgelere Göre Sağlık Personeli Yardım ile Doğumlar (%) 92.0 90.0 52.3 89.7 86.2 87 95 91 60 89 Türkiye: %80.6 1998 TNSA %83 2003 TNSA

TOPLAM DOĞURGANLIK HIZLARI BÖLGELERE GÖRE TOPLAM DOĞURGANLIK HIZLARI 2,7 1,9 2,0 4,2 2,6 1,8 1,8 3,6 2,6 2,3 TÜRKİYE İSTANBUL 1,83 GÜNEYDOĞU ANADOLU 4,19 1998 TNSA 2003 TNSA 2,6 2,2

ANA ÖLÜM NEDENLERİ İSE; % 30.3 ile kanamalar % 15.5 ile toksemiler TÜRKİYE’DE HER YIL YAKLAŞIK 700 ANNE GEBELİK, DOĞUM VE LOHUSALIĞA BAĞLI NEDENLERLE KAYBEDİLMEKTE ANA ÖLÜM NEDENLERİ İSE; % 30.3 ile kanamalar % 15.5 ile toksemiler % 9.6 ile enfeksiyonlar % 4 ile düşük ve düşük komplikasyonları olarak sıralanmaktadır.

NEDEN Kadınlar Ölüyor? Gecikme İçin Üç Model 4/9/2017 NEDEN Kadınlar Ölüyor? Gecikme İçin Üç Model Sağlık bakım hizmeti alma kararında gecikme Olası komplikasyonları anlamadaki yetersizlik Toplumun doğum ve anne ölümü ile ilgili görüşleri Kadının statüsünün düşüklüğü Hizmeti alma önündeki sosyo-kültürel engeller Hizmete ulaşmadaki gecikmeler Coğrafi engeller — yetersiz yapılanma Hizmeti alırken olan gecikmeler Malzeme, personel Cezalandırıcı tutumdaki yeterli eğitime sahip olmayan sağlık personeli Finansal sorunlar Multiple factors affect WHY a woman dies during pregnancy. The “three delays” model”: Delay in decision to see care: lack of information about problems/warning signs, social factors Delay in reaching care: having transportation, road conditions Delay in receiving care: lack of equipment or personnel at facility, lack of funding, poor attitude of personnel

Acil Obstetrik Bakım Gebelik komplikasyonlarının çoğu önceden tahmin edilemez ve önlenemez ama tedavi edilebilirler, Etkin bir tedavi ile anne ölümlerinin büyük bir bölümü önlenebilir. Acil Obstetrik Bakım Yaklaşımı (24 saat hizmet) Tüm gebe kadınların obstetrik komplikasyon riski ile karşı karşıya oldukları düşünülürse Acil Obstetrik Bakıma ulaşma ihtiyaçları açıkça anlaşılabilir.

Acil Obstetrik Bakım Acil obstetrik bakımda kalitenin sağlanması; hazır bulunma, süratli müdahale, hasta haklarına saygı ve personel ve altyapı ihtiyaçları’nın giderilmesi ile mümkündür. Acil obstetrik bakım hizmetleri; 7 gün, 24 saat kesintisiz ve en yüksek etkinlikte sunulması gereken hizmetlerdir.

PROGRAMIN DİĞER AMAÇLARI AP hizmetlerinde kaliteli hizmet sunumu AP hizmetlerine olan arz ve talebin artırılması CYBE-HIV/AIDS’in önlenmesi, kontrol edilmesi ve hastalık yükünün azaltılması için kaliteli hizmet sunumunun sağlanması

YASAL DÜZENLEME 1983 Yılında çıkarılan 2827 sayılı “Nüfus Planlaması Hizmetleri Hakkında Kanun” ile Aile Planlaması hizmetleri düzenlenmiştir.

15-49 YAŞ EVLİ KADINLARIN DOĞURGANLIK TERCİHLERİ ARTIK ÇOCUK İSTEMEYEN KADINLARIN ORANI (%69)

4/9/2017 AİLE PLANLAMASI YÖNTEMİ KULLANIMI Etkili Yöntem kullanımı yıllar içinde giderek artsa da,geleneksel yöntemlerin oranı hala yüksektir. %71

TOPLAM DOĞURGANLIK HIZLARI BÖLGELERE GÖRE TOPLAM DOĞURGANLIK HIZLARI 2.7 1,9 2.0 4.2 2.6 1,8 1,8 3,6 2.6 2,3 TÜRKİYE İSTANBUL 1,83 GÜNEYDOĞU ANADOLU 4,19 2,6 1998 TNSA 2003 TNSA 2,2

BÖLGELERE GÖRE MODERN YÖNTEM KULLANIMI 4/9/2017 Türkiye Ortalaması 43 Kaynak:2003 TNSA

DÜŞÜKLER 100 Gebelikte İsteyerek Düşük Hızı ; 4/9/2017 DÜŞÜKLER 100 Gebelikte İsteyerek Düşük Hızı ; 1993 TNSA.: % 18,5 1998 TNSA.: % 14,5 2003 TNSA %11,3 Kendiliğinden Düşük Hızı; 1998 TNSA : % 8,7 2003 TNSA %10 İsteyerek Düşüğün Gerçekleştiği Kuruluş % 78 ÖZEL KURULUŞ (muayene 56, özel hastane 20,9) % 22 DEVLET KURULUŞU Kaynak:2003 TNSA

ASKIDA KAHVE

kenar mahallelerinden birinde, bir Cafe-Barda, Italya'da Venedik‘in kenar mahallelerinden birinde, bir Cafe-Barda, kahvelerimizi içiyorduk.

İçeri giren müşterilerden biri, barmene "due caffee, uno sospeso" (iki kahve, biri askıda) dedi, iki kahve parası verdi, bir kahve içip gitti,

asılı duran çiviye bir küçük kağıt astı. Barmen de duvar üzerinde asılı duran çiviye bir küçük kağıt astı.

Biraz sonra içeri iki kişi girdi. Onlar da “trio caffee, uno sospeso" (üç kahve, biri askıda) dediler, Üç kahve parası verdiler ve iki kahve içtikten sonra gittiler.

Barmen "askı“ ya yine bir küçük kağıt astı. Bunun gün boyu böyle sürdüğü anlaşılıyordu.

Bir süre sonra kahveye, üstü başı biraz eski-püskü, belli ki yoksul bir kişi girdi ve barmen’e "uno caffee sospeso "(askıdan bir kahve) dedi.

Barmen hemen bir kahve hazırladı ve Yeni müşterinin önüne koydu. Yoksul kişi kahvesini içtikten sonra para ödemeden çıktı, gitti. Barmen ise duvardaki askıya taktığı kağıtlardan birini kopardı, parçalayıp çöp kutusuna attı.

fakat kesinlikle örnek almamız gereken bir Bu gözlemimizin sonunda, gözlerimizi yaşartan, fakat kesinlikle örnek almamız gereken bir “İtalyan toplumsal terbiyesi" ögrendik:

sınırlı kalmak zorunda değiliz. Yardım etmek için insanların gereksinimlerini belirlerken, yalnızca yasamsal gereksinimlerle sınırlı kalmak zorunda değiliz. Bir Venedikli için, yaşamsal olmasa da kahve, günlük yasamda önemli bir yer tutmaktadır.

Kahve içebilecek kadar parası olmayan kişilere yardım edebilecek düzeydeki kişiler, kendileri bir kahve parası daha ödüyorlar. Yardım ettiği kişiyi görmedikleri için bu kişiler de daha mutlu oluyorlar,kimden geldiğini bilmedikleri bu ikramı kabul eden kişiler ise huzurlu oluyor.

Yardım eden ile alan arasında, bu caffe-bar'daki garson gibi, köprü görevi yapan kişilerin ise güler yüzlü ve sevgi dolu olmaları gerekiyor.

İçeri giren yoksul bir kişinin "Bana askıda kahve var mı?" diye sormasına gerek bırakmamak için "askıda kahve olduğunu" belirten kağıt parçalarını kolaylıkla görünebilen bir yere asmak ise bu olgunun çok zarif bir bölümünü olusturmaktadır.

TÜRKİYE ÜREME SAĞLIĞI PROGRAMI CİNSEL YOLLA BULAŞAN HASTALIKLAR

CYBE-HIV/AIDS Yüksek insidans %70’i belirtisizdir. Komplikasyon ve sekeller Erken tanı ve tedavinin sağlanamaması Getirdiği ekonomik yük nedeniyle, önemli bir halk sağlığı sorunudur.

4/9/2017 Kilometre Taşları 1930: Sifiliz ihbarı zorunlu hastalık haline getirildi 1985: İlk AIDS vakası saptandı. HIV/AIDS bildirimi zorunlu hastalıklar listesine alındı. 1986: HIV testi yapılmaya başlandı. 1987: Zorunlu serolojik tetkikler başlatıldı: Kan/doku/organ donörleri Genelev kadınları Büyük ameliyatlar öncesi Ülkemizde ilk HIV/AIDS vakası ne zaman görüldü? Ve bu konu ile ilgili aldığımız mesafe ne durumda?

Bildirimler kodlu hale getirildi. 1996: Ulusal AIDS Komisyonu kuruldu. 4/9/2017 1994: Tıbbi bakım ücretsiz oldu (yeşil kart). Bildirimler kodlu hale getirildi. 1996: Ulusal AIDS Komisyonu kuruldu. 2002: Ulusal AIDS Komisyonu tarafından tüm kurumların içinde olduğu ortak bir“HIV/AIDS Ulusal Eylem Planı” hazırlandı. 2003: Ulusal Eylem Planı faaliyete geçirildi. 2004: Gonore ve Klamidya bildirimi zorunlu hastalıklar haline geldi.

HIV(+) VE AIDS VAKALARI (1 Ekim 1985-31 Aralık 2003) 4/9/2017 HIV(+) VE AIDS VAKALARI (1 Ekim 1985-31 Aralık 2003) HIV/AIDS vakaları 2000’li yıllardan itibaren hızlı bir artış trendine girdi. Zaman içerisinde riskli davranışların artması ile birlikte toplumda HIV enfeksiyonu görülme sıklığı da arttı. Yine zaman ile bu HIV(+) kişilerde semptomlar görülmeye başlayacak ve taşıyıcılar AIDS hastası durumuna dönüşecek. Tehlike de burada başlıyor, çünkü bu kişilerin iş ve güçten kalması gündeme gelecek, tedavi olma ihtiyaçları doğacak, yüksek tedavi masrafları ile karşılacağız.

YAŞ VE CiNSiYETE GÖRE AIDS VAKALARI 4/9/2017 YAŞ VE CiNSiYETE GÖRE AIDS VAKALARI (1 Ekim 1985-31 Aralık 2003) Vakaların büyük çoğunluğu cinsel olarak aktif durumda olan genç yaştaki kişiler, özellikle 20-39 yaş arasındakiler. Bu yaş grubu, üretkenliğin en fazla olduğu aktif iş hayatının içindeki kişiler.

MUHTEMEL GEÇiŞ YOLUNA GÖRE AIDS VAKALARI 4/9/2017 MUHTEMEL GEÇiŞ YOLUNA GÖRE AIDS VAKALARI (1 Ekim 1985-31 Aralık 2003) 136 105 518 866 Ülkemizde HIV enfeksiyonunun en önemli bulaşma yolu tüm dünyada olduğu gibi cinsel yolla bulaşma. Bulaşma yolunda en önemli ikinci grup ise bulaşma yolunu belirtmeyenler yani bulaşma yolu bilinmeyen grup.

Sifiliz Prevalans Oranları 1925-2003 4/9/2017 Sifiliz Prevalans Oranları 1925-2003 Syphilis which is an historical disease has been decreasing since 1930s mainly due to new drugs like penicillin but also due to strong national control programmes. However, nowadays the prevalance rates are not at low levels as expected mainly due to low priority of decision makers resulting in low interest of health workers but also involvement of private doctors and pharmacists in care causing undernotified syphilis cases.

Hepatitis B İnsidansı 4/9/2017 In this graph we can see the incidence rates by years of reported Hepatitis B cases between 1993 and 2003. Although hepatitis B is an important public health problem in Turkey especially increasing after 1996, official records don’t reflect the actual case as observed in other STIs. Moreover in the notification forms cases used to be not classified as acute or chronic. Therefore, MoH has reviewed standart case definitions and notification system and published new case definitions of cases based on international guidelines. In this new system, only Hepatitis B acute cases should be notified. In addition since asemptomatic cases don’t usually apply to any health centre the estimated cases are at least 10 times more than notified cases.

ADOLESANLAR VE GENÇLER

GENÇLER VE ÜREME SAĞLIĞI Genel sağlığın, büyümenin, erişkin olmanın bir parçası olan “gençlerin cinsel ve üreme sağlığı”; ebeveynlerin, ailelerin, içinde yaşanan toplumların, hükümetlerin karıştığı, değişik yaklaşımların çarpıştığı kompleks, çok hassas ve politik bir konudur.

GENÇLER VE ÜREME SAĞLIĞI Bu nedenle,dünyadaki tüm kültürel, sosyal, ekonomik ve politik yapılanmalarda, gençlerin cinsel ve üreme sağlığı gereksinimleri normal büyüme ve gelişmenin bir parçası olarak kabul edilmektedir.

GENÇLER VE ÜREME SAĞLIĞI Gençlik dönemi çocukluk ile erişkinlik arasında hızla geçen bir dönem değildir. Gençlik dönemi (10-24 yaş ) yaşamın %21’ini oluşturmaktadır. Gençlere yapılacak yatırım, toplumların ekonomik ve sosyal kalkınmalarını belirleyecektir. Bu yönü ile de; gençler en büyük sosyal ve ekonomik yatırımların yapılması gereken gruptur.

Ergenlik ve gençlik süreci; sorumsuz çocukluktan, sorumluluk bilincinde erişkin hale geçiş için geçen süredir.

GENÇLER VE ÜREME SAĞLIĞI Yaşamın en güzel ve verimli yılları olan gençlik dönemi, özellikle cinsel ve üreme sağlığı yönünden risklerin de olduğu bir dönemdir. Dünyada her yıl 14 milyon çocuk adolesan yaştaki annelerden doğmaktadır, Bu gruptaki anne ölüm hızı 20-24 yaş grubuna göre 2-5 kat fazladır.

GENÇLER VE ÜREME SAĞLIĞI Genç anne ölümlerindeki bu yüksek oranın yanı sıra, adolesan annelerin doğacak bebeklerinin de hastalık ve ölüm riski yüksektir. Erken yaştaki gebeliklerin önemli sonuçlarından biri de bu gebeliklerin istenmeyen gebelikler olması, bu nedenle sağlıksız koşullarda isteyerek düşükle sonlandırılmasıdır. Erken yaşta anne olmak adolesan annenin eğitimine ve sosyal gelişimine de engel olmaktadır.

ERGENLER VE GENÇLER ÖZEL İLGİ İSTEYEN İKİ GRUPTUR DSÖ’nün 21.yüzyılda ulaşmayı amaçladığı Öncelikli 21 sağlık hedefi listesinin başında; YAŞAMA SAĞLIKLI BAŞLANGIÇ VE GENÇLERİN SAĞLIĞININ GELİŞTİRİLMESİ YER ALMAKTADIR.

NÜFUS VE KALKINMA KONFERANSI +5 SONUÇLARI Hükümetler ve sivil toplum örgütlerini, Adolesanların en yüksek sağlık düzeyine ulaşabilmeleri, Üreme sağlığı ve cinsel sağlık gereksinimlerinin etkin olarak karşılanması için; Eğitim Bilgilenme Danışmanlık Sağlığı geliştirme stratejileri Özgün ve dostça düzenlenmiş, kolay ulaşabilecekleri sağlık hizmetlerinin sunulması hususunda göreve çağırmaktadır.

VIII. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI ÜREME SAĞLIĞI VE AİLE PLANLAMASI ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU’NA GÖRE ADOLESANLARDA TEMEL CS/ÜS SORUNLARI Adolesanlara yönelik özel üreme sağlığı hizmetlerinin olmaması, Adolesanların üreme ve cinsel sağlık konularında doğru ve yeterli bilgi edinememeleri, BEİ (Bilgi Eğitim İletişim) materyali eksikliği, Medyanın olumsuz etkileri, Gençlere özel sağlık merkezlerinin olmaması, Adolesan ve gençlere yönelik istatistiki bilgi eksikliği, Erken evlenme/erken cinsel ilişki

VIII. BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI ÜREME SAĞLIĞI VE AİLE PLANLAMASI ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU’NA GÖRE ADOLESANLARDA TEMEL CS/ÜS Sosyal gelişmeyi sağlayabilmek için her iki cinste okullaşma oranının yükseltilmesi, Adolesan üreme sağlığını iyileştirebilmek için yenilikçi programlar geliştirilmesi, “Akran Eğitimi” modeli gibi özel eğitim tekniklerinin kullanılması, Sağlık kurumlarında adolesanların hizmet alabilecekleri özel birimlerin olması,bu birimlerde bilgilendirme , danışmanlık ve hizmet sunulabilmesi, Adolesan ÜS göstergelerinin belirlenmesi ve rutin bilgi sistemi içinde yer almalarının sağlanması

HER ÜLKE KENDİ ADOLESANLARINI TANIMALI VE İHTİYAÇLARINA YÖNELİK FARKLI PROGRAMLAR BELİRLEMELİDİR.

TOPLAM NÜFUS İÇİNDEKİ PAYI DOĞURGAN ÇAĞ KADINLARIN 10-19 YAŞ GRUBUNUN TOPLAM NÜFUS İÇİNDEKİ PAYI 1990 % 23.2 1998 % 21.6 15-19 YAŞ GRUBU KADINLAR, DOĞURGAN ÇAĞ KADINLARIN 1/5 İNİ OLUŞTURMAKTADIR.

ADOLESANLARIN SAĞLIK HİZMETLERİNDEN YARARLANMALARI 20 YAŞ ALTI GEBELİKLERİN % 35.5 Doğum öncesi bakım almamış % 52.7 ‘sinin Tetanoz aşısı yok % 25.8 ‘i evde doğum yapmış % 19.5 ‘u doğumunu sağlık personeli yardımı olmadan yapmış TNSA 98

ADOLESANLARDA ; AİLE PLANLAMASI 15-19 YAŞ GRUBU KADINLARIN ; % 15.7 ‘ si modern bir yöntem, % 17.8 ‘ i geleneksel bir yöntem kullanmakta, % 66.4 ‘ ü ise hiç bir aile planlaması yöntemi kullanmamaktadır. Karşılanmamış aile planlaması ihtiyacı ise % 20 ‘ dir TNSA 98

ERGENLERE GÖRE (13-18) YAŞ KARŞILAŞTIKLARI EN BÜYÜK SORUNLAR BAŞBAKANLIK AİLE ARAŞTIRMA KURUMU TARAFINDAN 2400 ERGENLE YAPILAN ARAŞTIRMA

ERGENLERİN KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR BAŞBAKANLIK AİLE ARAŞTIRMA KURUMU

Gençlerin Cinsellikle İlgili Konulara Bakışları % (TÜBA) Ergen Ve Sorunları Durum Saptama Çalışması

Adolesanlar Cinsellikle İlgili Bilgileri Nereden Alıyorlar? % Sosyo-ekonomik Düzey (TÜBA) Ergen Ve Sorunları Durum Saptama Çalışması

SORUNLARINA ÇÖZÜM BULANLAR BAŞBAKANLIK AİLE ARAŞTIRMA KURUMU

TÜRKİYE ÜREME SAĞLIĞI PROGRAMI Söz konusu program 4 (dört) yıl süreli olup Bakanlığımız ve Avrupa Komisyonu işbirliğinde yürütülecektir. Öncelikli Program Müdahale Alanları: Güvenli annelik (Acil obstetrik bakım dahil), Aile planlaması, CYBE, HIV/AİDS, Gençlere yönelik danışmanlık ve klinik hizmetler Destekleyici Faaliyet Alanları: Tanıtım-savunuculuk, Davranış Değişikliği İletişimi, Araştırmalar yürütülecek, STK Projeleri desteklenecektir.

TÜRKİYE ÜREME SAĞLIĞI PROGRAMI Beklenen Sonuç: 10-24 yaş grubundaki gençler için CSÜS hizmetlerinde artmış arz ve talep Bu amaçla hızlı göç alan ve genç nüfusun yoğun olduğu illerde Gençlere Yönelik Danışma ve Sağlık Hizmet Merkezleri açılması planlanmaktadır. Birinci basamak sağlık kuruluşlarında gençler için altyapı ve sağlık hizmetleri geliştirilecek, sağlık personelinin duyarlılığı artırılacaktır.

CS/ÜS KAPSAMINDA GENÇLER İÇİN PLANLANAN SAĞLIK HİZMETLERİ-I- Toplumu tanıma, hedef nüfusun belirlenmesi ve hizmetlerin tanıtılması, Fiziksel büyüme ve cinsel gelişmenin izlenmesi, Fiziksel büyüme, cinsel ve psikososyal gelişim konusunda bilgilendirme/ danışmanlık,

CS/ÜS KAPSAMINDA GENÇLER İÇİN PLANLANAN SAĞLIK HİZMETLERİ -II- Cinsel sağlık ve üreme sağlığı danışmanlığı, Sık görülen hastalıkların tanı ve tedavisi, CYBE, HIV/AIDS korunma, tanı ve tedavisi,

CS/ÜS KAPSAMINDA GENÇLER İÇİN PLANLANAN SAĞLIK HİZMETLERİ -III- Kontraseptif hizmetler, Adolesan gebeliği yönetimi, Bağışıklama (tetanos, hepatit B vb), Madde bağımlılığından korunma ve kontrol, Cinsel istismar ve şiddetin yönetimi,

CS/ÜS KAPSAMINDA GENÇLER İÇİN PLANLANAN SAĞLIK HİZMETLERİ -IV- Hizmetlerin adolesan/genç dostu durumuna getirilmesi, Eğitim etkinlikleri, Sektörler arası işbirliği, Sürekli kalite geliştirme.

GENÇLİK DANIŞMA VE HİZMET MERKEZLERİNİN SEÇİMİ İÇİN FİZİKSEL KRİTERLER Birimin, bekleme odası, danışmanlık odası ve muayene odası olarak kullanılmak üzere en az 3 odadan oluşması Gençlere hizmet verecek birimin tercihen ayrı bir girişinin olması, Birimin ayrı bir tuvaletinin olması, Bina mülkiyetinin tercihen Sağlık Bakanlığı’na ait olması.

SAĞLIK BAKANLIĞI TARAFINDAN 2003 YILINDA AÇILAN MERKEZLER İzmir 2 ,8,12 no’lu AÇSAP Merkezleri Bursa 1 no’lu AÇSAP Merkezi ( Ocak 2005 -763 ) Ankara 9 Nolu AÇSAP Merkezi Antalya 1 no’lu AÇSAP Merkezi Mersin AÇSAP Merkezi Adana 1 ve 2 no’lu AÇSAP Merkezi Diyarbakır Şehitlik AÇSAP Merkezi Gaziantep Abdülkadir Konukoğlu Sağlık Kompleksi

TEŞEKKÜRLER