VERONALI (ses düğmesini açabilirsiniz)

Verona, İtalya; Aşıkların, William Shakespeare’in eserinde, sonsuz aşka sonsuzlukta kavuşabilen Romeo ve Juliet’in şehridir Verona. 1 Şubat 1964; 14. Festival della Canzone Italiana, yani 14. San Remo Müzik Festivali. Sahnede 16 yaşında son derece sade Veronalı bir kız, Gigliola Cinquetti aşkını söylüyor: Non, Ho L’eta: yaşım el vermiyor yaşım el vermiyor seni sevmeye yaşım el vermiyor seninle yalnız çıkmaya hem olamazdı sana anlatacak bir şeyim olamazdı çünkü sen benden çok daha fazla şey bilirsin romantik bir aşk yaşamama izin ver o günün gelmesini beklerken ama şimdi değil yaşım el vermiyor yaşım el vermiyor seni sevmeye yaşım el vermiyor seninle yalnız çıkmaya eğer istersen eğer beni beklemek istersen bir gün tüm sevgim senin için olacak

Gigliola’nın yaşı el vermez, doğru dürüst seveceği yaşa kadar bu romantik aşkı için izin isterken seyirciler ayakta, İtalya ayakta, kendisini alkışlıyordu. Mario Panzeri’nin Oona O’Neill’in * Charlie Chaplin’e büyük aşkını anımsatan sözlerini dinleyenlerin kimisi masum bakışlı Gigliola’da kendisini, kimisi de ilk gençliğini görüyordu. ** ** ** Mütevazı bir ailenin kızı olan Gigliola, daha önce papağan Michelino’ya şarkılar söylerken müzik öğretmeni Ravazzin’in ısrarıyla 1963’te Gran Premio isimli bir televizyon yarışmasının Venedik seçmelerine katılmıştı. Ülke çapında 4000 sesin katıldığı yarışmanın birincisi bir sonraki San Remo Müzik Festivali’ne katılma hakkı elde edecekti. Bu küçük kızın büyük sesi dinleyenleri büyüleyince bu kez de Milano’daki finallere davet edilmişti. Ancak postaya verilen davetiye, Gigliola ailesiyle yaz tatiline gittiği için ulaşmamış, Milano finallerinin son günü gelip çatmıştı. Vardıklarında dağılmak üzere olan jüriyi yalvara yakara dinlenmeye ikna etmişlerdi. Peri masalı burada bitmemiş, kalbinden vurulmuş jüri Gigliola’nın birinci olmasına, 1964’teki San Remo Müzik Festivali’ne katılmasına karar vermişti. Cinquetti ailesinden hiç ses çıkmamasından şüphelenen öğretmen Ravazzin, izlerini bulmuş, o öğlen Gigliola’nın babasının küçücük, 90 km. sürate varamayan Fiat 600 arabasıyla Milano yollarına düşmüşlerdi.

Kaçın kurası, İtalya’nın en görkemli seslerinin arenası San Remo’da Veronalı mahcup kız su gibi sesiyle: eğer beni beklemek istersen bir gün tüm sevgim senin için olacak… diyor festival jürisinin birincisi, halkın da sevgilisi oluveriyordu. İtalya’da 2008’de bile hiç eksilmeden devam eden Gigliola sevgisi başlamıştı bir kere. O yıllarda San Remo Müzik Festivali birincileri otomatik olarak İtalya’yı Eurovision Şarkı Yarışması’nda temsil ettiğinden Gigliola kendisini 21 Mart 1964’te Kopenhag’daki 9. Eurovision Şarkı Yarışması’nda İtalya adına yarışırken buluyordu. Gigliola sahnede “Non, ho l’eta”yı söylediğinde Eurovision yarışmalarında alışılmadık uzunlukta bir alkış kopuyor, ardından da bu yarışmalarda görülmedik şekilde alkışlayanları selamlaması için yeniden sahneye çağrılıyordu. Gigliola şarkı söylediği dakikalar olmasa da bu sahneye tekrar çağırma görüntüleri gibi pek çok yarışma görüntüsü ne yazık ki 1970’te Danimarka Yayın Kurumu’ndaki (DR) yangında yok olup gidecekti. ** ** **

Non, ho l’eta bir anda o kadar derinden sarsıyordu ki yürekleri, İngiltere’de ilk defa bir İtalyan şarkısı liste başı oluyordu. O yaz Tokyo’daki yaz olimpiyatlarında, taksi şoförleri müşterilerinin İtalyan olup olmadığını anlamak için onlara: “Non, ho l’eta?” diye soruyordu. Aradan yıllar geçiyordu. ** ** ** 6 Nisan 1974; Brighton, İngiltere. Gigliola büyümüştü, 19. Eurovision Şarkı Yarışması’nda yeniden İtalya’yı temsil ediyordu. Şarıkısı “Si”, yani “Evet”di. O sırada İtalya’da politik fırtınalar kopuyordu. 12 Mayıs 1974’te İtalya’da boşanma ile ilgili bir referandum olacaktı. Boşanmak İtalya’da daha 1971’de serbest bırakılmıştı ve bu yasanın yürürlükten kalkıp boşanmanın yeniden yasaklanmasını isteyenler vardı. Boşanmayı özgürleştiren 1971 yasanın kaldırılması bir referandumla İtalyanlara sorulacaktı. Sonuç “Evet” çıkarsa boşanma yeniden yasaklanacaktı. Gigliola’nın bu “Evet”le hiç ilgisi yoktu, ama İtalyan Devlet Televizyonu RAI, Si şarkısını, içinde pek çok yerde “Si” kelimesi geçtiği için yasaklamıştı. Eurovision yarışmasının yayınını da bu yüzden İtalya’ya vermeyecek, İtalyanlar yarışmayı izleyemeyecekti.

Gigliola ülkesini başarıyla temsil ettiği halde karşısında yakın gelecekte bir tsunami halini alacak ABBA’nın Waterloo şarkısının ardından 2. olacaktı. Güzelim Si şarkısı Go ismiyle İngiltere’de yayınlanır ve Gigliola ikinci defa İngiltere listelerinde bir numara olurken, kendi ülkesinde bir ayı aşkın süreyle devlet radyo ve televizyonlarında sansürleniyordu. 12 Mayıs 1974’teki referandumda %59,3 “Hayır” oyu çıkıyor ve boşanma özgürlüğü devam ediyordu. O referandumda “Evet” demenin, “Yasanın İptali”ne” değil, “Boşanmaya Evet” olduğunu sananlar yüzünden “Hayır”ların daha da yüksek olamadığı iddia ediliyordu. “Ben özgürlüğümle evliyim” diyen Gigliola 1979’da hayatının aşkıyla bir blucin - bir tişörtle gizlice evleniyor ve bu büyük aşk, “Veronalı Juliet’in, Romeo’suyla evlenebilmişi”ne benzetiliyordu. Artık gözlerden uzak, hiçbir şey üretmediği bir dönem başlıyor, 1980 ve 1982’de iki oğlu oluyordu. İtalya halkı sevgili Gigliola’larını böyle görmek istemiyordu. Ve yeni yaşamına sığamayınca kendisini yine şarkılarını söylerken, televizyon programları yaparken, duyguları paylaşırken buluyordu. 4 Mayıs 1991’de Roma’daki 36. Eurovision Şarkı Yarışması’nı da, 1990’daki yarışmanın birincisi Toto Cutugno ile birlikte sunacaktı. ** ** **

Son sürat 2008’e gelindiğinde 60 yaşındaki Gigliola, bir insan 60’ında bu kadar güzel olabilecekken, bambaşka bir kuşağa söylüyordu: yaşım yetmiyor, seni doğru dürüst sevmeye yaşım yetmiyor… “Duygu” bir hücresiz canlıyken, ve sadece hücreler yaşlanırken, uzaklarda - Ankara’da bir düş hekimi de sonsuza kadar aşık kalacağı Veronalı için, sonsuza kadar yaşının yetmeyeceğini bile bile: yaşım yetmiyor, seni doğru dürüst sevmeye yaşım yetmiyor… satırlarını yazıyordu. * Oona O’Neill’in öyküsüne gelince; (22 mart 2008)(1 mart 2008) (non, ho l’eta’yı söylerken)

Oona O’Neill, 3 Pulitzer ve Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Amerikalı oyun yazarı Eugene O Neill’in güzeller güzeli kızıydı. Şarlo’ya; yani yaşamına bir milyon kadın girmiş, bir milyon kadınla evlenmiş ve kendisinden otuz altı yaş büyük Charlie Chaplin’e aşık olmuştu. 53 yaşındaki Chaplin’le evlendiğinde babası evlatlıktan ve mirastan reddediyordu. Oona Chaplin’in yaşı değil “yetmek”, fazla bile gelmişti. 1952’de McCarthy’cilik kasıp kavururken Amerika’dan kovulan Chaplin’in otuz beş yıl - yani Chaplin ölünceye kadar yanından hiç ayrılmayacaktı. Chaplin’lerin bir yirminci yüz yıl masalı aşklarında, içlerinde Doktor Zhivago’nun karısını oynayacak, yönetmen Carlos Saura’yla evlenecek Geraldine Chaplin de olmak üzere, tam “sekiz” çocukları olacaktı. 1977’de Charlie Chaplin’in ölümünden sonra Oona da, 1991’de ölecek, sonsuz aşkına sonsuzlukta da kavuşacaktı. düş hekimi yalçın ergir Non, Ho L’eta Sözler Çeviri: Arzu Bezgin - Bilkent Üniversitesi İnsani Bilimler Ve Edebiyat Fakültesi İtalyanca Birimi Öğretim Görevlisi