Uz.Dr.Esin KULAÇ Kastamonu Sağlık Müdür Yardımcısı KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ (KKKA) SALGINI; Bir Halk Sağlığı Uzmanının Deneyimi Uz.Dr.Esin KULAÇ Kastamonu Sağlık Müdür Yardımcısı

SUNUMUN İÇERİĞİ KKKA Kastamonu’daki KKKA Kastamonu

KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ (KKKA) Etken: KKKA virusu Patoloji: Vasküler sistem hasarı Vücuttaki pek çok organ ve sistemde kanamalar (KC de nekroz, AC lerde ödem…)

(kırım kongo kanamalı ateşi) Kolera, sarı humma, veba viral hemorajik ateş (kırım kongo kanamalı ateşi) hastalıklarında 1 olgu bile SALGINDIR!! “KKKA; Ebola virus hastalığı, Marburg virus hastalığı ve Lassa ateşi gibi hastanede yayılma riski vardır.”

İNSANLARA BULAŞ YOLU A- İnfekte kenelerle B- Viremik hayvanların kesilmesi sırasında hayvana ait kan ve dokularla temas C- İnfekte hastalardan (nozokomiyal) 1-Sekresyonlarla direk temas 2-İnfekte doku ve kan teması 3-Laboratuvardan olmaktadır

TANI ve BİLDİRİM SİSTEMİ olgu tanımları (klinik, laboratuar bulguları ve epidemiyolojik öyküye göre) http://www.kirim-kongo.saglik.gov.tr

Dünyada KKKA

TÜRKİYE’ DE 2005 2002-2003 2004

KASTAMONU’DA KKKA

Genel Bilgiler Nüfus (ETF -2007) 341.205 Yüzölçümü (%74’ü dağlık ve orm.lık) 13.108 km2 Kırsal nüfus oranı (ETF-2007) % 51 Toplam yerleşim birimi sayısı bakımından TR de 1.

5 müdür yardımcısı (2 si hekim) 11 şube müdürü (4’ü hekim) KASTAMONU SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ 100 kadar personel 5 müdür yardımcısı (2 si hekim) 11 şube müdürü (4’ü hekim)

İLÇE Nüfus ( ETF) HASTANE SAĞLIK OCAĞI MERKEZ İLÇE 106.689 3 11 ABANA 3.273 1 AĞLI 3.041 - ARAÇ 18.556 6 AZDAVAY 7.194 2 BOZKURT 8.301 4 CİDE 18.234 ÇATALZEYTİN 5.963 DADAY 10.315 DEVREKANİ 14.024 DOĞANYURT 9.246 HANÖNÜ 5.221 İHSANGAZİ 6.814 İNEBOLU 23.447 KÜRE 7.043 PINARBAŞI 5.021 SEYDİLER 4.092 ŞENPAZAR 5.457 TAŞKÖPRÜ 41.637 7 TOSYA 39.123 10

Sağlık Ocaklarının bölge nüfus kategorileri 0- 1000 1001- 2000 2001- 4000 4001- 7000 7001- 10000 10001- 15000 15001- 20000 20001- 30000 S.O.sayısı 6 14 15 16 5 2

KIR - KENT SAĞLIK PERSONELİ ORANI 2006

HALK SAĞLIĞI LAB. MÜDÜRLÜĞÜ İldeki salgınlarda görev alma süreci… AÇSAP MERKEZİ ve HALK SAĞLIĞI LAB. MÜDÜRLÜĞÜ

Adamın biri kendini tavuk zannediyormuş…

Halk sağlığı Lab. Müd’ne gelen yazılarda; halkla ilişkiler uzmanı Poliklinik günleri Pediatri ve Aile Planlaması Polikliniğinde; uzman AÇSAP Eğitimleri Halk sağlığı Lab. Müd’ne gelen yazılarda; halkla ilişkiler uzmanı

GİDEROS-CİDE

KASTAMONU’DAKİ KIRIM KONGO KANAMALI ATEŞİ

2007 yılında kene ısırığı nedeniyle yaklaşık 1500 başvuru olmuştur KASTAMONU’ DA 2004.................. 1 olgu (kesin) 2005………………..16 olgu (5 kesin) 2006..................18 olgu (6 kesin) 2007………………….47 olgu (30 kesin) 2007 yılında kene ısırığı nedeniyle yaklaşık 1500 başvuru olmuştur

15 Haziran 2005-AÇSAP Merkezi… Sağlık Müdürlüğü’nden tarafıma gelen telefonla, ilimizde KKKA hastalığı şüpheli olgularının görüldüğü bildirildi. Sağlık Müdürlüğü Eğitim Merkezi’nde akşam toplantı KKKA ile ilgili teorik bilgiler gözden geçirildi.

Sivas’taki KKKA toplantısından yeni gelen SM ve BH ŞB Md “kene mücadelesi yapılacaklar arasında yok” Tarım md ile görüşme…Tokat Tarım Md ne soralım….. “İlaçlama yapılmamış gerek yok” İş akış şeması oluşturuldu

HASTANE ENFEKSİYONUNA Yapılması gerekenler FİLYASYON UYG. HASTA İZLEM VE TED. HASTANE ENFEKSİYONUNA KARŞI ÖNLEMLER başka olgu aranması sağlık per.eğitimi ek araştırma UYGUN BİLDİRİM rapor DENETİM Müdürlük pers. eğitimi

Yapılması gerekenler BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER KENELERLE MÜCADELE halkın bilgilendirilmesi Tarım Md ikna edildi eğitimler halka ulaşan yazılı materyaller xxx Valilik Makamı ile bağlantı

Yapılması gerekenler sağlık per.eğitimi FİLYASYON başka olgu aranması rapor UYGUN BİLDİRİM ek araştırma UYG. HASTA İZLEM VE TED. Müdürlük pers. eğitimi HASTANE ENFEKSİYONUNA KARŞI ÖNLEMLER DENETİM BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK eğitimler Tarım Md ikna edildi halkın bilgilendirilmesi ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER halka ulaşan yazılı materyaller xxx KENELERLE MÜCADELE Valilik Makamı ile bağlantı

BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK İÇİN Olgunun ilk çıktığı yerde Tarım Müdürlüğü ile ortak bir halk eğitimi yaptık Kontrollü panik (öz le idarecilere yönelik) Broşür hazırladık

BİREYSEL KORUNMA İÇİN YAPILANLARDA YS Sağlık kurumlarına başvurular arttı (ateş, baş ağrısı) Yapışan kenelere dokunmadılar xxx

Yapılması gerekenler sağlık per.eğitimi FİLYASYON başka olgu aranması rapor UYGUN BİLDİRİM ek araştırma UYG. HASTA İZLEM VE TED. Müdürlük pers. eğitimi HASTANE ENFEKSİYONUNA KARŞI ÖNLEMLER DENETİM BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK eğitimler Tarım Md ikna edildi halkın bilgilendirilmesi ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER halka ulaşan yazılı materyaller xxx KENELERLE MÜCADELE Valilik Makamı ile bağlantı

UYGUN BİLDİRİM HASTA İZLEM VE TEDAVİSİ HEKİMLERE İlgili genelge Olgu tanımları ve sık görülen bulguları içeren bilgiler- resmi yazılar ile tebliğ edildi

HASTA İZLEM VE TEDAVİSİNDE YS 1. BASAMAKTA Her kene ısırığı gönderildi (keneyle birlikte/inkübasyon süresi kavramı?)… 2. Basamakta gereksiz yığılmalar 2. BASAMAKTA Hastane acillerinde karşılamalarda sorunlar…SARS giysileri ile *kene var abi gelmeyin!!! Hastanelerde izole oda bulunmaması İL DIŞINA SEVKLERDE Hasta sayısı arttığında sevk sorunları

Çözüm Gereksiz sevk yapan birinci basamak hekimleriyle tek tek tel ile görüşüldü DH acillerinde izole oda oluşturuldu Üçüncü Basamağa yapılacak sevklerde Ankara Sağlık Müdürlüğü bağlantı…

BİLDİRİMDE EN SIK YAŞANAN SORUN İl dışından kaynaklandı

1.5 ay sonra bildirilenler oldu!!! Kesin tanı Ankara Numune Hastanesi Ankara Sağlık Müdürlüğü’ne Kastamonu Sağlık Müdürlüğü’ne 1.5 ay sonra bildirilenler oldu!!!

Çözüm (?) Numune Hastanesi şefi RSHMB Lab. Sorumlusu Dahili ve cep telefonlarını edinmek Ancak en çok hasta yakınının cep tel nu almak işe yaradı

Yapılması gerekenler sağlık per.eğitimi FİLYASYON başka olgu aranması rapor UYGUN BİLDİRİM ek araştırma UYG. HASTA İZLEM VE TED. Müdürlük pers. eğitimi HASTANE ENFEKSİYONUNA KARŞI ÖNLEMLER DENETİM BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK eğitimler Tarım Md ikna edildi halkın bilgilendirilmesi ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER halka ulaşan yazılı materyaller xxx KENELERLE MÜCADELE Valilik Makamı ile bağlantı

İlk olgunun görüldüğü bölgedeki sağlık ocağına gidildi… Hasta yakınlarından kan alınması Hemş. …”parmak ucundan mı?” aynı tüp SM…”doktor hanım broşürlerinizi unuttunuz”

FİLYASYONDA SIK YAŞANAN SORUNLAR S.o larının çoğu filyasyonu bilmiyordu

Çözüm Kısa dönemde; Uzun dönemde; Örnek bir filyasyon raporu gönderdik Olguları birlikte inceledik ve rapor yazdık. Uzun dönemde; Seçilmiş sağlık personeline salgın inceleme kursu yaptık

Her ilçeden 2 sağlık personeli Sağlık grup başkanları Bulaşıcı Hastalıklar Şb. Personeli Senaryo-belgesel

Yapılırken heyecan duyulmayan işler başarılamaz… EMERSON

Üniversite ile ortak kurs motivasyonu artırdı

Yapılması gerekenler sağlık per.eğitimi FİLYASYON başka olgu aranması rapor UYGUN BİLDİRİM ek araştırma UYG. HASTA İZLEM VE TED. Müdürlük pers. eğitimi HASTANE ENFEKSİYONUNA KARŞI ÖNLEMLER DENETİM BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK eğitimler Tarım Md ikna edildi halkın bilgilendirilmesi ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER halka ulaşan yazılı materyaller xxx KENELERLE MÜCADELE Valilik Makamı ile bağlantı

Enfeksiyon kontrol komiteleri tam olarak işlemiyordu SIK YAŞANAN SORUNLAR Enfeksiyon kontrol komiteleri tam olarak işlemiyordu Konuya “muatap” bulunamayabiliyordu (yazılar ilgisiz kişilerde) Gezilen bazı kurumlarda yüzey dezenfeksiyonunda kullanılan maddeleri ne kullanan ne de alan biliyordu

Çözüm Kısa dönemde; EKK nin işletilmesi istendi Yasal yükümlülükler, UHK, yeniTCK üzerinde duruldu Kuş Gribi pandemi planlarında dezenfeksiyona geniş yer verildi

Yapılması gerekenler sağlık per.eğitimi FİLYASYON başka olgu aranması rapor UYGUN BİLDİRİM ek araştırma UYG. HASTA İZLEM VE TED. Müdürlük pers. eğitimi HASTANE ENFEKSİYONUNA KARŞI ÖNLEMLER DENETİM BİREYSEL KORUNMAYI SAĞLAMAK eğitimler Tarım Md ikna edildi halkın bilgilendirilmesi ERKEN TANIYI SAĞLAMAK KAYNAĞA YÖNELİK ÖNLEMLER halka ulaşan yazılı materyaller xxx KENELERLE MÜCADELE Valilik Makamı ile bağlantı

SIK YAŞANAN SORUNLAR Tarım İl Müdürlüğü ile yapılan ilk ve son ortak halk eğitimi Tarımın yazısı (haşerelerle mücadele bizim görevimiz değil)

EĞİTİM ÇALIŞMALARI

Eğitimlerin yapılacağı gruplar? Sağlık Personeli Kaymakamlar Belediye başkanları Muhtarlar İl Hıfzıssıhha Kurulu’nda bulunan kurumlar

Eğitim içeriği? Gruplar için ayrı ayrı Net mesajlar (tularemi deneyimi) YÖNTEM Her bir grubun sorumlulukları, ilgili mevzuattan son söz

SIK YAŞANAN SORUNLAR Hekimler (katılım düşük, merak?) Zaman sorunu

Eğitimlerde en aktif grup ÇST En az yorucu grup askerler

SIK YAŞANAN SORUNLAR Toplu eğitimlerde Eğitim giderlerinin karşılanamaması Hizmet alımı yapıldığında karşılıyor

İL EYLEM PLANI

GENELDE SIK YAŞANAN SORUNLAR EN BÜYÜK SORUN HER ZAMAN ORGANİZASYON

GENELDE SIK YAŞANAN SORUNLAR Yetişmiş personel azlığı (eğitimlerin tekrarı…)

SON SÖZ YERİNE Resmi yollardan çok ikili iyi ilişkilerle sorunlar aşılabiliyor Hıfzıssıhha kurullarının önemi

İl Hıfzıssıhha Kurulları Kurumlar arası eşgüdüm İldeki idarecilerin sağlık sorunlarına yaklaşımını belirlemede ÖZEL SAĞLIK KURUMLARI VALİLİK SAĞLIK GRUP BAŞKANLIKLARI MUHTARLAR İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ KAYMAKAMLIK İL HIFZISSIHHA KURULU VALİLİK MAKAMI Başk. İLÇE TARIM MÜDÜRLÜKLERİ BELEDİYE BAŞKANLIĞI İL TARIM MÜDÜRLÜĞÜ JANDARMA ÖZEL VETERİNERLER MÜFTÜLÜK ÇEVRE MÜDÜRLÜĞÜ İMAMLAR

(…Sabrınız için teşekkürler…)

Bazen yıldızları süpürürsün farkında olmadan/Güneş kucağındadır, bilemezsin/Bir çocuk gözlerine bakar, arkan dönüktür/Ciğerinde kuruludur orkestra, duymazsın/Koca bir sevdadır yaşamakta olduğun, anlamazsın/Uçar gider, koşsan da tutamazsın…” W.SHAKESPEARE