Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu www.farukdemir.info.tr Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu 1 MMM216 X- ışınları 4. Ders

Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu www.farukdemir.info.tr Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu 2 MMM216 X- ışınları 4. Ders

Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu www.farukdemir.info.tr Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu 3 MMM216 X- ışınları 4. Ders

Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu www.farukdemir.info.tr Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu 4 MMM216 X- ışınları 4. Ders

Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu www.farukdemir.info.tr Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu 5 MMM216 X- ışınları 4. Ders

Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu www.farukdemir.info.tr Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu   Şekil 6 X-ışını flöresans olayı 6 MMM216 X- ışınları 4. Ders

Filtreler (Süzgeçler): www.farukdemir.info.tr Filtreler (Süzgeçler): Pek çok X-ışını deneyi mümkün olduğu kadar çok monokromatik x-ışınına ihtiyaç gösterir. Hâlbuki elektronlar K tabakası soğurma kıyısından daha büyük bir enerjiye sahip ise bu durumda X-ışını tüpünden yalnızca şiddetli karakteristik X-ışınları değil karakteristik X-ışınları ve sürekli spektrumda yayınlanır. Bu istenmeyen bileşenlerden kurtulmak için K soğurma kıyısı anodun karakteristik ve X-ışınlarının arasında yer alan bir elementi filtre (süzgeç) olarak kullanmak uygundur. Böyle bir elementin atom numarası tüp anodununkinden bir veya iki daha az olur. Eğer metalin kararlı yaprak halinde elde edilmesi mümkün değilse toz halindeki oksidi bir kağıt üzerine yayılıp kurutularak filtre elde edilebilir. 7 MMM216 X- ışınları 4. Ders

Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu www.farukdemir.info.tr Karakteristik X-ışınlarının Oluşumu Tablo 1 X-ışınlarını yok etmek için süzgeçler. 8 MMM216 X- ışınları 4. Ders

Filtreler (Süzgeçler): www.farukdemir.info.tr Filtreler (Süzgeçler): 9 MMM216 X- ışınları 4. Ders

Filtreler (Süzgeçler): www.farukdemir.info.tr Filtreler (Süzgeçler): Şekil 7 Bakır radyasyonu spektrumunun bir Ni filtreden a) geçmeden b) geçtikten sonraki durumlarının mukayesi. Kesik kesik çizgilerle gösterilen eğri Ni’in kütle soğurma katsayısıdır. 10 MMM216 X- ışınları 4. Ders

X-Işınlarının Dedeksiyonu www.farukdemir.info.tr X-Işınlarının Dedeksiyonu Flöresans Levhalar: bir karton üzerine sürülmüş eser miktarda nikel ihtiva eden ince çinko sülfür tabakasından yapılmıştır. X-ışınlarının etkisiyle bu bileşikte görünür bölgede flöresans olayı olur yani görünür ışık yayınlanır. Bu halde yayınlanan ışık sarıdır. Flöresans oluşturulan bir kristal bir foto çoğaltıcıyla birlikte kullanılabilir ve bu birleşime sintilasyon sayacı denir ve x-ışınlarını dedekte eden çok duyarlı bir alettir. 11 MMM216 X- ışınları 4. Ders

X-Işınlarının Dedeksiyonu www.farukdemir.info.tr X-Işınlarının Dedeksiyonu NaI(Tl) bir fotocoğaltıcı ile birleştirilen sintilasyon sayacı kristalden oluşan detektör prensibiyle çalışan detektörlerdir. 12 http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2e/Scintillation_Counter_Schematic.jpg MMM216 X- ışınları 4. Ders

X-Işınlarının Dedeksiyonu www.farukdemir.info.tr X-Işınlarının Dedeksiyonu 2. Fotoğrafik Filmler: X-ışınlarından tıpkı görünür ışıktan etkilenir gibi etkilenirler. Sıradan filmler üzerindeki emülsiyon gelen X-ışınlarını soğurmak için çok incedir ve filmi de karartmada yalnız soğrulan X-ışınlarının etkisi vardır. Bu yüzden toplam soğurmayı arttırmak için X-ışınları filmleri, oldukça kalın emülsyon tabakasını filmin her iki yüzüne koyarak hazırlanır. Aynı maksatla tanelerde büyüktür. Bunun sonucu olarak maalesef X-ışını filmleri tanelidir ve ince detayları ayıramaz ve fazlaca bir büyütmeye tabi tutulamaz. 13 MMM216 X- ışınları 4. Ders

X-Işınlarının Dedeksiyonu www.farukdemir.info.tr X-Işınlarının Dedeksiyonu 3. İyonizasyon Cihazları: X-ışını demetlerinin şiddetini bir gaz içinde oluşturduğu iyonizasyon miktarı vasıtasıyla ölçer. X-ışını fotonu yüksek hızlı yüksek hızlı elektronlar gibi iyonlaşmaya neden olabilir yani gaz moleküllerinden veya atomlarından bir elektron kopartır ve geride bir pozitif iyon bırakır. Bu olay, X-ışını uygun bir gaz ve aralarında bir potansiyel farkı olan iki elektrotun olduğu bir ortamdan geçirilerek şiddet ölçüsü için bir temel yapılabilir. 14 MMM216 X- ışınları 4. Ders

X-Işınlarının Dedeksiyonu www.farukdemir.info.tr X-Işınlarının Dedeksiyonu Elektronlar anoda ve pozitif yüklü iyonlar katoda çekilir ve böylece dış devrede bir akım oluşur. İyonizasyon odasında bu akım sabit bir x-ışını şiddeti için sabittir ve akımın şiddeti x-ışının şiddetinin bir ölçüsüdür. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Ion_chamber_operation.gif/1280px-Ion_chamber_operation.gif 15 MMM216 X- ışınları 4. Ders

X-Işınlarının Dedeksiyonu www.farukdemir.info.tr X-Işınlarının Dedeksiyonu Geiger-Müller sayacında ve orantılı sayaçta bu akım darbelidir ve X-ışını şiddeti bu darbelerin sayısı ile orantılıdır. İyonizasyon Cihazları sadece gaz ortamdan oluşan detektörlerden ibaret değildir. http://i01.i.aliimg.com/wsphoto/v0/1916511743/Digital-font-b-Geiger-b-font-font-b-Counter-b-font-Nuclear-Radiation-Detector-Radioactive-Particles.jpg http://www.taek.gov.tr/ogrenci/resimler/gmc.jpg 16 MMM216 X- ışınları 4. Ders

X-Işınlarının Dedeksiyonu www.farukdemir.info.tr X-Işınlarının Dedeksiyonu 4. Yarı-iletken Sayaçlar: CdTe, Si(Li), Ge(Li) ve Saf Ge detektörler gibi bir yarıiletken kristalden oluşan detektörlerde iyonizasyon prensibiyle çalışan detektörlerdir. 17 http://img.directindustry.com/images_di/photo-g/scintillation-counter-50423-2536885.jpg MMM216 X- ışınları 4. Ders

X-Işınlarının Dedeksiyonu www.farukdemir.info.tr X-Işınlarının Dedeksiyonu http://nats-usa.com/wp-content/uploads/2011/08/SXRD.jpg http://img.directindustry.com/images_di/photo-g/x-ray-detector-gamma-21695-2836269.jpg 18 MMM216 X- ışınları 4. Ders