BOŞALTIM SİSTEMİMİZİ TANIYALIM 7.SINIF 1.ÜNİTE BOŞALTIM SİSTEMİMİZİ TANIYALIM Hazırlayan: ÖZGÜR KARAER Fen ve Teknoloji Öğretmeni

BOŞALTIM SİSTEMİ Canlılar hayatsal faaliyetlerini yürütebilmek için dışarıdan besin alırlar . Bu besinlerin sindirimi sonucu vücut da oluşan atık ve zararlı maddelerin en kısa zamanda vücuttan uzaklaştırılması gerekir.

BOŞALTIM SİSTEMİ Sindirim sonucu vücut da biriken su, madensel tuzlar, CO2, amonyak, üre ve ürik asit gibi zararlı maddelerin vücut dışına atılmasına boşaltım denir. Boşaltım olayını gerçekleştiren sisteme de boşaltım sistemi adı verilir.

BOŞALTIMIN AMACI NEDİR? BOŞALTIM SİSTEMİ BOŞALTIMIN AMACI NEDİR? Vücut için zararlı olan zararlı olan atık maddeleri vücuttan uzaklaştırmak. Vücut iç dengesinin sağlanması. Vücut sıvılarının içeriğinin düzenlenmesi.

BOŞALTIM MADDELERİ NELERDİR? BOŞALTIM SİSTEMİ BOŞALTIM MADDELERİ NELERDİR? 1) Su ve Karbondioksit: Solunum sonucu ortaya çıkar 2) Amonyak: Proteinlerin sindirimi sonucu oluşan zehirli bir maddedir 3)Üre: Amonyağa göre daha az zehirli bir maddedir 4)Ürik asit:Zehirsizdir. Kurak yerlerde yaşayan canlıların boşaltım maddesidir.

Hangi organlar boşaltım organlarıdır? BOŞALTIM SİSTEMİ Hangi organlar boşaltım organlarıdır?

BOŞALTIM SİSTEMİ

BOŞALTIMA YARDIMCI ORGANLAR BOŞALTIM SİSTEMİ BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI 1.BÖBREKLER 2. ÜRETER (İDRAR KANALI) 3. İDRAR TORBASI 4. ÜRETRA BOŞALTIMA YARDIMCI ORGANLAR 1. DERİ: 2. KARACİĞER 3. AKÇİĞER 4. KALIN BAĞIRSAK Farkı anladık mı?

BOŞALTIMA YARDIMCI ORGANLAR 1. DERİ: Vücuttaki fazla suyu ve tuzu terleme yolu ile vücuttan dışarıya atan organdır. 2. KARACİĞER: Proteinlerin sindirimi sonucu oluşan amonyağı daha zehirli olan üre haline dönüştürür. 3. AKÇİĞER: Solunum sonucu oluşan karbondioksit ve suyu soluk verme esnasında dışarı atar. 4. KALIN BAĞIRSAK: Sindirim sonucu oluşan safra ve suyu vücuttan dışarıya atar.

BOŞALTIMA YARDIMCI ORGANLAR DERİ Vucudumuzda bulunan fazla su ve mineraller deriden terleme ile dış ortama atılır

BOŞALTIMA YARDIMCI ORGANLAR AKCİĞERLER Kan içerisindeki CO2 ve suyu soluk verme esnasında dışarı atar.

BOŞALTIMA YARDIMCI ORGANLAR KARACİĞER Proteinlerin sindirilmesi sonucunda oluşan zehirli bir maddeyi (amonyak) daha az zararlı olan üreye dönüştürür.

BOŞALTIMA YARDIMCI ORGANLAR KALIN BAĞIRSAK KALIN BAĞIRSAK Su, safra ve besin atıklarının dışkı şeklinde vucuttan atılmasını sağlar.

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI 1.BÖBREKLER 2. ÜRETER (İDRAR KANALI) 3. İDRAR TORBASI 4. ÜRETRA

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI BÖBREK İnsanda bel hizasında iki tane olup, fasulye tanesinin birbirine bakan şekli gibidirler . Yaklaşık uzunlukları 10 cm kadardır. Vucudumuzun çeşitli faaliyetleri sonucunda oluşan atık maddeleri kanımızdan süzerek uzaklaştırırlar. Kanımızdaki yararlı maddeleri koruyup sadece zararlı maddeleri uzaklaştırırlar.

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI BÖBREĞİN YAPISI Böbrekler 3 kısımdan oluşur. a) Kabuk bölgesi: Kabuk bölgesinde binlerce nefronlar bulunur. Kabuk bölgesinde bulunan bu nefronların görevi: Böbreğe gelen kanı süzerek idrar oluşumunu sağlar. b) Öz bölgesi: Nefronlarca süzülen kandaki yararlı maddelerin kana geri gönderilmesini sağlayan kısımdır. c)Havuzcuk: Oluşan idrarın toplandığı yerdir.

BOŞALTIM SİSTEMİ Nedir bu NEFRON? Süzme Cisimciği de denir.Böbreğin en küçük yapısal birimi… Bir böbrekteki sayısı 1–3 milyon arasındadır. Sağ ve sol böbreklere gelen günlük kan akımı 1,5 tonu bulur. Nefronlarda gerçekleşen süzme, salgılama ve geri emilme aşamalarından sonra idrar şeklinde atılan miktar ise yaklaşık 1,5 litre kadardır.

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI 2. ÜRETER (İDRAR KANALI): Böbrekte oluşan idrarı idrar kesesine taşıyan kanaldır. Böbrekle idrar kesesi arasında bulunur. Düz kaslardan yapılmıştır.

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI 3. İDRAR TORBASI : İdrar kanalından gelen idrarın biriktiği yerdir.

BOŞALTIM SİSTEMİ ORGANLARI 4. ÜRETRA: İdrarın vücuttan atıldığı yerdir.

BÖBREKTE BULUNAN DAMARLAR BÖBREK ATAR DAMARI : Kirli kanı vücudumuzdan böbreklere taşıyan damardır. Bu damardaki kan boşaltım ürünleri ve oksijen bakımından zengindir. BÖBREK TOPLAR DAMARI: Böbreklerde süzülerek temizlenen kanı kalbe taşıyan damardır. Bu damardaki kanın içinde amonyak, üre, ürik asit gibi zararlı ürünler yoktur. Karbondioksitçe zengindir.

BÖBREKTE BULUNAN DAMARLAR

BOŞALTIM SİSTEMİNİN ÇALIŞMASI Kan böbrek atardamarları vasıtasıyla böbreklere gelir ve böbrekteki nefronlarda süzülür. Süzme sırasında vücut için yararlı maddeler böbrek tarafından emilerek tekrar vücutta geri gönderilir. Böbreklerde süzme sonucu biriken su, mineral maddeler, üre idrarı oluşturur. Böbreklerde oluşan idrar idrar kanalı vasıtasıyla idrar kesesine gelir. İdrar kesesine gelen idrar üretra vasıtasıyla vücuttan dışarı atılır.

BÖBREKLERDE KANIN SÜZÜLMESİ Kanın böbreklerde süzülmesi ile ilgili karışık olarak verilen ifadeleri sıralayınız. 1 Süzülerek temizlenen kan, böbrek toplar damarıyla böbrekten çıkar. 2 Süzülmeden sonra kalan tuzun ve suyun fazlası, üre; idrarı oluşturur. 3 İdrar kesesinde toplanan idrar, üretra ile dışarı atılır. 4 Süzülme sırasında kandaki yararlı maddeler (glikoz, su ve tuzun bir kısmı gibi) nefronlarda geri emilir. 5 Oluşan idrar, üreter ile idrar kesesine taşınır ve burada toplanır. 6 Kan, böbrek atar damarı ile böbreğe gelir. Kandaki zararlı maddeler nefronlarda süzülür. 6 4 1 2 5 3

ATIK MADDELERİN BULUNDUĞU YERLER Böbrek atardamar Böbrek toplardamar İdrar aminoasit Var Yok Yağ asidi Gliserol Vitamin Mineral Su Üre Ürik asit var

AKLIMIZA TAKILAN SORULAR Vücuttan dışarı atılan idrarın içinde glikoz, amino asit, yağ asiti ve gliserol gibi besinlerin yapı taşları bulunmaz. Eğer bir insanın idrarında GLİKOZ varsa o insan ŞEKER HASTASI dır.

Boşaltımda görevli organlar ile görevlerini eşleştirelim… BOŞALTIM SİSTEMİ Boşaltımda görevli organlar ile görevlerini eşleştirelim… Besin atıkları, fazla su ve safranın atılmasını sağlarım Karbondioksit ve su buharının atılmasını gerçekleştiririm Terleme yolu ile su ve tuz atılması benim görevimdir Kanı süzerek idrar oluşumunu sağlarım Zararlı atıkları daha AZ zararlı atık olan üreye çeviririm

BOŞALTIM SİSTEMİ HASTALIKLARI Böbrek Yetmezliği :Böbreklerin tamamen veya kısmen (%80) görevini yerine getirememesi hastalığıdır. Bu hastalığı yakalanan insanların kanındaki; su, üre, ürik asit ve madensel tuzların temizlenmesi için DİYALİZ makinesine bağlanması veya böbrek naklinin yapılması gerekir.

BOŞALTIM SİSTEMİ HASTALIKLARI Diyaliz makinesi, idrarla atılamayan su, üre, ürik asit ve Madensel tuzların kandan süzerek kanın temizlenmesini sağlar.Bu yöntem, kalıcı tedavi sağlamaz. Kalıcı tedavi için böbrek naklinin yapılması gerekir.

BOŞALTIM SİSTEMİ HASTALIKLARI Böbrek yetmezliği tedavisinde amaç , bu zararlı maddeleri kandan uzaklaştırmak ve bozulmuş olan değerleri düzeltmektir. Bu amaçla kullanılan 3 önemli tedavi yöntemi vardır. 1-hemodiyaliz 2-periton diyaliz 3-böbrek transplantasyonu

BOŞALTIM SİSTEMİ HASTALIKLARI Böbrek Taşları : İdrardaki madensel tuzların idrar kanalcıklarında, havuzcukta veya idrar borusunda birikmesi ile oluşur. Erkeklerde daha fazla ortaya çıkar. Sancı ve idrarda kan görülmesi gibi belirtileri vardır.

BOŞALTIM SİSTEMİ HASTALIKLARI Böbrek Taşları : Erkeklerde daha fazla ortaya çıkar. Sancı ve idrarda kan görülmesi gibi belirtileri vardır.

BOŞALTIM SİSTEMİ HASTALIKLARI NEFRİT : Nefronların iltihaplanması hastalığıdır. Yüz, göz ve ayak bileklerinde şişme gibi belirtileri vardır

BOŞALTIM SİSTEMİ HASTALIKLARI ÜREMİ: Böbreklerin görevini yapamaması sonucu kandaki üre miktarını artması rahatsızlığıdır. ALBÜMİN : Nefronların görevini yapamaması sonucu, proteinli maddelerin idrara geçmesidir. SİSTİT : Üreme organları veya kan yoluyla gelen mikropların, idrar yollarında oluşturduğu yanmadır.

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerileriyle ilgili soruları cevaplandıralım. Fazla miktarda süt ve tuz tüketmemeliyiz! NEDEN? Çünkü aşırı miktarda tüketilen süt (kalsiyum) ve tuz, böbrek taşlarının oluşmasına sebep olur.

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerileriyle ilgili soruları cevaplandıralım. Proteinli besinlerin tüketim miktarına dikkat etmeliyiz! NEDEN? Çünkü proteinlerin parçalanması sonucunda amonyak adı verilen zehirli madde açığa çıkar.

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerileriyle ilgili soruları cevaplandıralım. Diş çürükleri en kısa zamanda tedavi edilmelidir! NEDEN? Çünkü diş çürüklerinin tedavisinin ihmal edilmesi kalıcı böbrek rahatsızlıklarına sebep olur.

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerileriyle ilgili soruları cevaplandıralım. Ağrılı işeme durumunda bize baş vurmalısınız! NEDEN? Çünkü böyle bir şikayet idrar yollarının iltihaplandığının belirtisidir.

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerileriyle ilgili soruları cevaplandıralım. Böbrek yetmezliği olan hastalar, düzenli olarak diyaliz makinesine bağlanmalıdır! NEDEN? Çünkü bu hastalarda böbrekler kanı temizleyemez. Böbreğin yaptığı bu işi diyaliz makinesi yapar!!

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerilerini dinleyelim!!! İdrar uzun süre tutulmamalıdır. (Böbrek taşları oluşabilir).

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerilerini dinleyelim!!! Yeterli miktarda sıvı alınmalıdır. (Günlük en az 2 litre su alınmalıdır.)

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerilerini dinleyelim!!! Böbrekler ve idrar yolları soğuktan korunmalıdır.

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerilerini dinleyelim!!! Aşırı acı ve baharatlı yiyecekler yenilmemelidir.

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerilerini dinleyelim!!! İçilen su ve yenilen besinler temiz olmalıdır.

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerilerini dinleyelim!!! Böbrek iltihabı rahatsızlıklarında tedavi yarıda kesilmemeli ve ilaçlar zamanında alınmalıdır.

BOŞALTIM SİSTEMİ SAĞLIĞI Boşaltım sisteminin sağlığını korumak için doktorumuzun önerilerini dinleyelim!!! Kişisel temizliğe dikkat edilmelidir.

BÖBREK NAKLİ Böbrek nakli(transplantasyon): Son dönem en başarılı tedavi şeklidir.Böbrek nakli için gerekli böbrek 2 kaynaktan sağlanabilir. Canlı vericiden 2) Kadavradan

BÖBREK NAKLİ Gerek canlı vericiden, gerekse kadavradan yapılan başarılı böbrek nakillerinde diyaliz tedavilerinde olduğu gibi böbrek fonksiyonlarından bazıları değil, tamamı yerine getirilir.

BÖBREK NAKLİ Buna ek olarak, hem tüm böbrek fonksiyonları yerine getirildiğinden, hem de hastalar için sürekli diyaliz işlemlerinin oluşturduğu fiziksel ve psikolojik zorluklar ortadan kalktığından dolayı yaşam kalitesi daha iyidir.

BÖBREK NAKLİ İnsan dışında bir canlıdan transplantasyon şu anda mümkün olmamakla birlikte çalışmalar ümit vericidir, iyimser bir tahminle 2020 li yıllarda mümkün olabilir.

BÖBREK NAKLİ Türk Nefroloji Derneğinin verilerine göre Türkiye’de bugüne kadar yaklaşık 4000 böbrek nakli yapılmıştır. 1998 yılında 382 böbrek nakli yapılmıştır ve ne yazık ki bunların yaklaşık 1/3’ü kadavra kaynaklıdır..

BÖBREK NAKLİ Kadavra kaynaklı böbrek nakli oranı Batı ülkelerinde yaklaşık % 80’dir. Bunun nedeni ülkemizde organ bağışlarının henüz istenilen seviyeye ulaşamamasıdır.

ETKİNLİK YAPALIM

ETKİNLİK YAPALIM

Böbrekler : Kanı süzerek artıkları ayıklar ve sulandırarak idrarı oluşturur Üreter : İdrarı böbreklerden idrar torbasına taşır. İdrar Torbası : Gün boyu oluşan idrarı depolayarak belli zamanlarda dışarıya atar. Üretra : İdrarı dışarı atar.

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

BİRAZ SORU ÇÖZELİM!

Fen ve Teknoloji Öğretmeni 7.SINIF 1.ÜNİTE Hazırlayan: ÖZGÜR KARAER Fen ve Teknoloji Öğretmeni