İzmir Girişimcilik Ekosistemi Geliştirme Stratejisi tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı İzmir Girişimcilik Ekosistemi Geliştirme Stratejisi Beşinci İzmir İktisat Kongresi, 1 Kasım 2013 Ussal Şahbaz

Allworld Türkiye 100’ün Hızlı Büyüyen Şirketleri Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Allworld Türkiye 100’ün Hızlı Büyüyen Şirketleri Türkiye İzmir Büyüme (3 yıllık, medyan) %170 %178 İstihdam artışı (3 yıllık, medyan) %83 %88 Girişimcinin yaşı (medyan) 40 33 Erkek girişimci %96 %89 Başka bir iş kurmayı planlayan girişimci %53 %66 Çalışanlarının iş kurmasına yardım eden girişimci %39 %33 Melek yatırım ya da girişim sermayesi yatırımı alan %7 - Toplam şirket sayısı 100 9

Girişimcilikte Başarı Düzeyi İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi Girişimcilikte Başarı Düzeyi Boyalınan yer degisicek Kaynak: Fortune 500, ISO 500, AllWorld 100

Girişimciliğin geliştirilmesine nasıl yaklaşıyoruz? Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Girişimciliğin geliştirilmesine nasıl yaklaşıyoruz? Çerçeve koşullar Girişimcilik ekosistemi Tespit Eğitim Mentörlük & Network Fon Politika geliştirme Rol model haline getirme Girişimci Üniversiteler Sivil Toplum Kuruluşları Yerel Medya Yatırımcılar Kamu Kurumları Büyük şirketler İnsan Kaynağı İnovasyon Hızlı büyüyen girişimler Ekonomik Aktivite From 1980-2005, nearly all net job creation in the United States occurred in firms less than five years old. This data set also shows that without startups, net job creation for the American economy would be negative in all but a handful of years. If one excludes startups, an analysis of the 2007 Census data shows that young firms (defined as one to five years old) still account for roughly two-thirds of job creation, averaging nearly four new jobs per firm per year. Coğrafya ve Kültür: Yaşam kalitesi Kümelenmeler Kaynak: Koltai (2012)’den uyarlanmıştır

Allworld Türkiye’nın Hızlı Büyüyen Şirketleri Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Allworld Türkiye’nın Hızlı Büyüyen Şirketleri Türkiye İzmir Büyüme (3 yıllık, medyan) %77 %72 İstihdam artışı (3 yıllık, medyan) %23 %29 Girişimcinin yaşı (medyan) 41 48 Erkek girişimci %91 %94 Başka bir iş kurmayı planlayan girişimci %55 %37 Çalışanlarının iş kurmasına yardım eden girişimci %38 Melek yatırım ya da girişim sermayesi yatırımı alan %16 %13 Toplam şirket sayısı 100 14

Çerçeve Koşullar İnsan Kaynağı İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi Çerçeve Koşullar İnsan Kaynağı Nüfus Merkez Nüfusun İl Nüfusuna Oranı Y.Öğretim Mezun Sayısının Yetişkin Nüfusa Oranı Doktora Mezunlarının Yetişkin Nüfusa Oranı İstanbul 13,624,240 99% 0.90% 0.91% Ankara 4,890,893 97% 0.87% 0.80% İzmir 3,965,232 91% Denizli 0.70% 0.44% Bursa 2,652,126 89% Kayseri 0.61% 0.30% Adana 2,108,805 Gaziantep 0.45% 0.26% Antalya 2,043,482 88% 0.35% 0.25% 1,753,596 87% 0.31% 0.24% 1,255,349 71% 0.15% 0.22% 942,278 70% 0.14% 0.20% Tekirdağ 829,873 69% 0.08% 0.16% Portland 1.3% Seattle 1.4% Başa gelicekler Kaynak: ÖSYM, TÜİK, U.S. Census Bureau

İnovasyonda Durum Nedir? İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi Çerçeve Koşullar İnovasyon İnovasyonda Durum Nedir? SIRALAMA 10,000 Kişi Başına Düşen Patent Başvurusu 10,000 Kişi Başına Düşen Patent Tescil Sayısı TGB Ar-Ge Alanı(m2) 1 Bursa 2.00 İstanbul 0.31 Ankara 149,229 2 Tekirdağ 1.40 0.28 64,000 3 1.20 0.18 Kayseri 13,500 4 0.90 0.16 Adana 12,000 5 İzmir 0.60 0.10 7,870 6 0.40 0.08 Antalya 4,375 7 0.30 Denizli 0.05 4,343 8 0.20 0.04 Gaziantep 4,250 9 0.03 4,057 10 - Portland 1.34 Seattle 1.96 Patent tescil çıksın Kaynak: Türk Patent Enstitüsü, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, U.S. Census Bureau

Çerçeve Koşullar Girişimci Ekonomik Aktivite İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi Çerçeve Koşullar Girişimci Ekonomik Aktivite SIRA 1-10 çalışanlı Şirket Sayısının Toplam Şirket Sayısına Oranı Açılan Şirket Sayısının Toplam Şirket Sayısına Oranı Gerçek Kişi Açılan Şirketlerin Toplam Açılan Şirketlere Oranı İleri teknoloji Katsayısı (İhracat Bazlı) 1 Antalya 87.96% Ankara 13.10% Denizli 69.83% 2.73 2 Gaziantep 87.22% İstanbul 9.81% Tekirdağ 69.33% 1.31 3 İzmir 87.03% 9.18% 58.69% 0.48 4 Adana 86.86% 8.52% 51.63% Bursa 0.24 5 Kayseri 86.74% 7.47% 51.60% 6 86.14% 6.96% 50.87% 0.19 7 85.46% 7.26% 47.40% 0.10 8 85.27% 5.52% 46.87% 0.06 9 84.47% 5.35% 40.26% 0.038 10 84.33% 5.18% 33.94% 0.035 Portland 2.11 Seattle 2.58 1-10 çalışanlı şirket sayısının toplam şirket sayısına oranı. Nufusa oranı çıkar Kaynak: SGK, TÜİK, TOBB, U.S. Census Bureau, TEPAV Hesaplamaları

Girişimcilikte Başarı Düzeyi İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi Girişimcilikte Başarı Düzeyi SIRA Fortune 500 Şirket Sayısı ISO 500 Firmaları AllWorld Türkiye 100'e Giren Firmaların Sayısı Halka Açılan Firmaların İldeki Toplam Firmalara Oranı 1 İstanbul 263 195 47 0.07% 2 Ankara 45 İzmir 71 21 0.03% 3 Bursa 30 27 19 4 23 Gaziantep 5 15 Adana Kayseri 6 12 Denizli 0.02% 7 8 Antalya 11 0.00% 9 Tekirdağ 10 Tekirdağ (0) - Boyalınan yer degisicek Kaynak: Fortune 500, ISO 500, AllWorld 100

Girişimcilere kamu finansman programlarına erişim İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi Girişimcilere kamu finansman programlarına erişim Teknogirişim pay TÜBİTAK 1507 pay Milli gelir içinde pay İl Başvuru Destek Ankara %9.9 %47.9 İstanbul %4.4 %22.2 İzmir %0.08 %4.1 Şehir Başvuru Destek İstanbul %38.4 %39.3 Ankara %17.9 %18.2 İzmir %6.6 %7.8 İl Pay İstanbul %28 İzmir %8 Ankara %7 Kaynak: T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kaynak: TÜBİTAK Kaynak:TÜİK

İzmir’de girişimcilik gelişir mi? Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi İzmir’de girişimcilik gelişir mi? Avantajlar: Ortalamanın üzerinde insan kaynağı Tarihi bir ticaret merkezi: geniş bir ekonomik taban ve ticari kültür Akdeniz kenti: olarak kaliteli bir yaşam tarzı ve yeniliklere açık kültürel yapı Uluslararası havayolu bağlantıları ve liman Dezavantajlar: İstanbul gibi birincil bir çekim merkezi olmama İnovasyon altyapısında göreli olarak düşük performans İleri teknoloji sektörlerinde göreli zayıflık İş ve inovasyonda bireyselcilik

Silikon Vadisi’nde neler var? Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Silikon Vadisi’nde neler var? Dünyanın en iyi araştırma üniversiteleri AR-GE’ye verilen yüksek ve sürekli kamu desteği Girişim sermayesi, melek yatırımcılık gibi finans yöntemlerinin tarihteki başlangıç noktası Kültürel faktörler: Yaratıcı, yenilikçi nüfus yoğunluğu İşbirliği kültürü Başarısızlığa saygı İşleyen bir girişimcilik ekosistemi

Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Silikon Vadisi dışındaki uygun en iyi uygulamaları örnek alabilir miyiz? Houston: Büyük liman şehri ve benzer ulusal büyüklük sıralaması Philadelphia: Aidiyet duygusu Portland, Oregon: Yeniliklere açık, modern değerler San Diego: Güzel doğa ve iklim Seattle: Stanford olmadan da girişimcilik gelişebilir mi?

Ekosistemi harekete geçirmek için Küçük Sayılar Kuralı: Seattle örneği Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Ekosistemi harekete geçirmek için Küçük Sayılar Kuralı: Seattle örneği Bill Gates Jeff Bezos Howard Schultz İzmirli allword girişimlerinden %37’si yeni bir iş kurmayı planlıyor. %38’I yanında çalışanların yeni bir iş kurmasına yardım etmiş.

Bölgesel girişimcilik stratejisi için temel yaklaşımlar Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Bölgesel girişimcilik stratejisi için temel yaklaşımlar Ekosistem yaklaşımı: Girişimcilik yereldir. Yerelde geliştirilir Bütüncül olunmalı. Ama bazı alanlara daha çok odaklanılabilir: Daha çok etki olacak alanlar Yerel otoritenin daha çok hareket imkanı olan alanlar Güçlü paydaşlar olan alanlar Ajansın rolü ne olabilir? Stratejik önceliklendirme İşbirliği platformu ve convener Girişimcinin kendisi yerine birçok girişimciyi destekleyecek yatay projelere destekler Mümkün olan en çok paydaşın katılacağı projelere destek

İzmir girişimcilik ekosisteminde ne var ne yok? Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi İzmir girişimcilik ekosisteminde ne var ne yok? Yerel kapsayıcı ve büyük iş planı yarışması yok Ulusal yarışmalara katılım sınırlı Tespit Eğitim Mentörlük & Network Fon Politika geliştirme Rol model haline getirme Girişimci Yerel medyada girişimcilik konusuna ilgi var, ama fakındalık az Başarılı İzmirli girişimcilerilanse eden hikayeler az KOSGEB’in uygulamalı girişimcilik eğitimleri yaygın Birçok üniversitede girişimciliğe dair dağınık yapıda da olsa dersler var Mentörleri biraraya getiren platformlar var Bu platformların girişimcilerle bağlatısıı zayıf Ortak çalışma alanlarında toplam 27 girişimci var Girişimci etkinlikleri sınırlı Paydaş ilgisi artıyor İşbirliği platformu eksik Melek yatırımcılığa ilgi var ama farkındalık düşük Kurumsal yapılanma yok

Faaliyet önerileri Paydaş platformları Yerel Girişimcilik Konseyi Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Faaliyet önerileri Paydaş platformları Yerel Girişimcilik Konseyi ABD örnek şehirler ekosistem tetkik gezisi Hızlı adımlar Start-up Weekend Uluslararası girişimcilik delegasyonu Yerel medya çalıştayları Kurumsal mekanizmalar Bölgesel kapsayıcı iş planı yarışması Melek yatırımcı eğitimleri ve melek yatırımcı ağlarının geliştirilmesi Üniversitelerde girişimcilik eğitimi (TÜBİTAK)

Finansmanda yeni yaklaşımlar Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Finansmanda yeni yaklaşımlar Kamu hibelerinde merkezilik (İstanbul – Ankara) Teknogirişim: %70, TÜBİTAK 1507: %60 Yerel destekler? Ajans? Girişim sermayesi Sadece İstanbul Melek yatırımcılık (Bireysel katılım sermayesi) Etki yatırımı (impact investing) 2011: 200 fonda 1,5 milyar dolarlık küresel hacim 2012: 400 milyar – 1 trilyon dolar hacim beklentisi Aile ofisleri, uluslararası vakıflar, girişim sermayesi fonları, Türk diasporası?

İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi

Yerel veriler: çerçeve koşullar Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Yerel veriler: çerçeve koşullar İnsan kaynağı Kentsel nüfus oranı Yükseköğrenim mezunu oranı Doktora mezunu oranı İnovasyon altyapısı 10 bin kişi başına patent başvurusu / tescili Teknoloji geliştirme bölgesi alanı İhracatta ileri teknoloji katsayısı (LQ) Kamu ARGE destekleri Girişimci ekonomik aktivite Açılan şirket sayısının toplam şirket sayısına oranı 1-10 çalışanı olan şirket sayısının toplam şirket sayısına oranı Son yılda iş değiştirenlerin toplam istihdama oranı Kültürel ve coğrafi etkenler Küresel hizmet firması (finans, hukuk, vb.) ofisleri sayısı Uluslararası direkt uçuş sayısı Ocak ayı ortalama sıcaklığı Ulusal düzeyde filmlerin gösteriem girdiği sinema salonu sayısı

Yerel veriler: girişimcilik Girişimcilik Ekosistemi Geliştirilmesi Yerel veriler: girişimcilik CEYLAN SAYISI Son beş yıl içinde en az üç yılda cirosunu %20’den fazla büyüten şirket sayısının toplam şirket sayısına oranı (ciro bazlı ceylan oranı) Son beş yıl içinde en az üç yılda istihdamını %10’dan fazla büyüten şirketlerin sayısının toplam şirket sayısına oranı (istihdam bazlı ceylan oranı) GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMİ Global Entrepreneurship Monitor YATIRIM MİKTARI Melek yatırımcı sayısı Melek yatırım miktarı Girişim sermayesi yatırımı miktarı BAŞARI GÖSTERGELERİ Fortune 500 / İSO 500’deki şirket sayısı Allworld Halka açılan şirket sayısı

İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi

İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi Girişimci, mentör ve yatırımcıları bir araya getirecek etkinlikler düzenlenmesi Girişimcilik Web Portalı oluşturulması İZTEKGEB kuluçka merkezinin girişimcilerin ihtiyacı olan ortak girdileri sağlayacak bir merkez haline getirilmesi EMBRYONIX gibi hızlandırıcların geliştirilmesi Ortak çalışma alanları ve bunların toplandığı kentsel alanların geliştirilmesi İzmir’de Bölgesel ve Geniş Katılımlı bir İş Planı Yarışması düzenlenmesi Ulusal yarışmalara katılımın artırılması Hedefler Melek yatırımcı eğitimlerinin yapılması Melek yatırımcı ağları kurulması Bir tohum fonunun kuluçka merkezi, hızlandırıcı ve melek yatırımcı ağlarına destek için faaliyete geçmesi Tespit Girişimci Fon Mentörlük & Network

Rol Model Haline Getirme İzmir Yerel Girişimcilik Ekosistemi Hedefler Eğitim Rol Model Haline Getirme KOSGEB yaygın eğitimlerinin standartlarının uyumlaştırılması Üniversitelerarası bir konsorsiyum kurularak ortak ders ve vaka çalışmalarının yapılması Rol modeli girişimcilerin tespit edilmesi Yıllık Girişimcilik Zirvesi yapılması Yerel medyada girişimciliğe ilişkin farkındalığın artırılması Girişimci Politika Geliştirme İzmir Girişimcilik Konseyi kurulması Paydaşlarla Ekosistem ziyareti yapılması Girişimcilik ekosistemi izleme ve değerlendirme mekanizması kurulması