MADDE DÖNGÜSÜ Canlıların yaşamında büyük önem taşıyan su, karbon, azot, fosfor gibi maddeler, canlı ve cansız çevre arasında dolaşım halindedir. Bazen katı, bazen sıvı bazen gaz halinde bulunan maddelerin düzenli olarak yaptıkları bu dolaşıma “Madde Döngüsü” denir.

KARBON DÖNGÜSÜ ATMOSFERDEKİ KARBONDİOKSİT S O L U N U M ÖLÜ ORGANİZMALAR AYRIŞTIRICILAR İLE TOPRAĞA GEÇER

KARBON DÖNGÜSÜ Canlıların temel yapısını oluşturan karbon atmosferde karbondioksit, suda karbondioksit ve bikarbonat, karada karbon, kömür, doğalgaz, petrol, kireçtaşı olarak bulunur.

Karbon döngüsü, bitkilerin gün ışığında atmosferdeki karbondioksiti almalarıyla başlar. Alınan karbondioksit fotosentez sırasında ve karbon içeren yeni dokuların yapımında kullanılır. Böylece bitkilerin yapısına katılan karbon atomları, bitkilerle beslenen hayvanlara, daha sonrada beslenme yoluyla diğer canlılara geçer.

Canlılar arasında birinden diğerine aktarılan karbon, bu canlıların artıklarının bakteriler ile mantarlar tarafından ayrıştırılmasıyla ve solunum sırasında tekrar karbondioksite çevrilerek atmosfere geri döner. Ayrıca, kömür, petrol gibi fosil yakıtların yapısındaki karbon yanma sırasında karbondioksit olarak atmosfere geri döner. Böylece karbon dönüsü tamamlanmış olur.

Nitrifikasyon bakterileri AZOT DÖNGÜSÜ ATMOSFERİK AZOT Amonyak Nitrat toprağa geçer Nitrifikasyon bakterileri

AZOT (NİTROJEN) DÖNGÜSÜ Atmosferin yaklaşık %78’ini oluşturan azot gazı, çeşitli bakteriler, mavi yeşil algler tarafından ve yıldırım,şimşek gibi atmosferik olaylarla amonyuma çevrilerek azot döngüsü içine girer. Amonyum, bakteriler tarafından önce nitrite daha sonra da nitrata dönüştürülür.

Nitrat halinde bitkiler tarafından alınan azot, bitkideki organik bileşenlerin yapısına katılır ve bu bitkileri yiyen hayvanların vücutlarına beslenme yoluyla geçer. Canlı artıklarındaki azot, bakteriler tarafından parçalanarak amonyum haline getirilir. Havasız ve oksijensiz ortamlarda gerçekleştirilen bu süreç sonunda amonyum ya nitrifikasyon bakterileri tarafından ayrıştırılarak atmosfere verilir yada bu bakteriler tarafından başka azot bileşenlerine dönüştürülür. Böylece, azot suda çözünmüş nitrat tuzları olarak yeniden bitkiler tarafından kullanılabilir hale gelir. Böylece atmosfer ve canlılar arasındaki azot döngüsü tamamlanmış olur.

HEMŞİN LİSESİ/RİZE TEK KADROLO ÖĞRETMEN 54 ÖĞRENCİ