ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI

MATERYAL TASARIM VE HAZIRLAMA İLKELERİ

SUNUM İÇERİĞİ 1.Öğretim Materyalleri Tasarımı Yapısal-Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri Renk Kullanımı Ekran Tasarımı Harf Kullanımı 2.Materyal Hazırlama İlkeleri 3.Ders Materyali Geliştirme Aşamaları

Materyal Tasarım Ve Hazırlama İlkeleri Öğretim materyallerinin oluşturulmasında iki aşama çok önemlidir. Öğretim Materyalini Tasarlama Öğretim Materyalini Hazırlama

Öğretim materyali hazırlanmadan önce tasarlanması gerekir.

Şimşek’e göre(1997:69),bir öğretim materyali şu özelliklere sahip olmalıdır; Kolay kullanılabilir olmalıdır. Kullanılan nesneler,ilk bakışta kavranabilecek özellikte olmalıdır. Materyal içindeki unsurlar,uyumlu ve bütünlük içinde olmalıdır. Kullanılan yazı,açık,net ve kolay algılanabilir olmalı,renkler uyumlu olmalıdır.

Öğretim Materyalleri Tasarımı 1.Yapısal-Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri Boşluk Çizgi Biçim 2.Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri Oran-Ölçek Denge Bütünlük Ritim Vurgu Ahenk

Yapısal-Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri Boşluk Bir materyalde verilmek istenen mesaj dışında kalan yerlerdir.

Yapısal-Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri Çizgi Fonla figürün ayrıldığı kısımdır.Çizgiler yatay,dikey,eğik,düz,yuvarlak vb. olabilir.

Sabitlik ve Durağanlık etkisi Güçlülük etkisi Hareket etkisi Sabitlik ve Durağanlık etkisi

Kalın çizgiler daha etkilidir. Ayırma amaçlı az zaman az maliyet hızlı Hatırlaması kolaydır.

Yerleşim-Biçimsel Elemanların Kullanım İlkeleri Bir nesneye ya da onun bir parçasına işaret eden sınırlandırılmış alandır.

Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri Oran-Ölçek Objelerin büyüklüğü ile bağlantılıdır.Bir objenin diğer objeler arasındaki ilişkiye göre objenin büyük,orta,küçük,ağır,hafif olduğu gibi duygular oluşturabilir.

Oran-Ölçek

Objelerin büyüklüğünün doğru olarak algılanması için tanıdık başka bir obje ile ölçeklendirilmesi gerekir.

Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri Denge Objenin göz tarafından algılanan ağırlığı ile ilgilidir.

Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri Bütünlük Görsel elemanlar ve bunların fonksiyonları arasındaki ilişkidir.

Bütünlük

Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri Ritim Kompozisyonda gözün bir objeden diğerine rahatça kayabilmesidir.

Ritim

Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri Vurgu Materyalin can alıcı noktasıdır. En ilgi çekici nokta tasarlanıp en önemli unsurlar yerleştirilebilir.

Vurgu

Yerleşim Elemanlarının Kullanım İlkeleri Ahenk Parçalar bir araya geldiğinde ortaya çıkacak bütünlük duygusudur.

ÖĞRETİM MATERYALİ TASARIMI

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Renkler iyi tasarlanmış bir materyalde anahtar rol oynar. Renklerin iyi seçilmesi ve çizgilerle birlikte iyi tasarlanması sonucu öğretim materyalleri gerçekleştirilir.

Renkler algılama üzerinde etkilidir. 1.Doğal renkleriyle nesneler renklendirildiğinde görüntünün gerçekliğini artırır. 2.Benzerliklerin ve farklılıkların ortaya konuşuna yardımcı olur. 3.Önemli noktalar ve bilgiler üzerinde dikkati toplar. 4.Coşku,durgunluk,tek düzelik,canlılık gibi duyguların algılanmasına yardımcı olur.

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Renkler her zaman ilgi çekici unsurlardır. Ancak fazla kullanıldığında dikkat dağıtır.Bu nedenle materyali tasarlarken ilgili konuya ve öğrencinin gelişim özelliklerine uygun renkler seçilmelidir.

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Renk algılama üzerinde önemli bir etki oluşturur. Renk kullanımı ile ilgili özellikler şunlardır.

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Materyal hazırlarken renk öğesi kullanılmalıdır. Renkler her zaman dikkat çekicidir.

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Renkler önemli bilgileri ayırt etmede zıtlık oluşturularak kullanılabilir. Sarı zemin üstüne “Siyah” Beyaz zemin üstüne “Yeşil, Mavi veya Kırmızı” Mavi zemin üstüne “Beyaz” Beyaz zemin üstüne “Siyah” Siyah zemin üstüne “Sarı”

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Renkler öğrenenlerin gelişim özelliklerine uygun olarak kullanılabilir.

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Renklerle bilgilerin gruplanması da sağlanabilir.Her bilgi bütünü bir renkle ifade edilebilir.

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı En önemli bilgiler canlı renklerle ayırt edilebilir.

Renk Grupları Renkler Etkileri Öğretim Amaçlı Kullanım soğuk renkler mavi, yeşil ve eflatun uzaklaşıyormuş gibi bir his fon (zemin) rengi olarak sıcak renkler kırmızı ve turuncu yakınlaşma hissi önemli ipuçları verirken (DUR ve GİRİLMEZ)

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Renk bir materyalde çok aşırı kullanılmamalıdır.Kullanılan renkler estetik bir bütün oluşturmalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Renkler gerçek yaşamdakine uygun olarak kullanılmalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Renklerin seçiminde farklı cinsiyetlerinde dikkate alınması gerekir.

Öğretim Materyali Tasarımı Renk Kullanımı Erkekler:Mavi,yeşil,bordo ve bunların canlı tonunu seçerken, Bayanlar:Sarı,mavi,pembe gibi renklerin pastel tonunu daha çok tercih ederler.

Ana renkler İkincil renkler

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Ekran Tasarımı; Bilgisayar ve video ekranının en verimli şekilde kullanılması amacı ile tasarlanmasıdır. Hannafin ve Hooper’a (1989) göre ekran tasarımı, öğrencilerin nasıl bilgiye ulaşabileceklerini etkileyen davranışın gösteriminin amaçlı organizasyonudur.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Pettersson’a göre ekran tasarımında, etnik etkenler, programlama etkenleri, dil etkenleri ve konuyu içeren etkenler bireyin beyinsel fonksiyonlarına bağlı olarak, bellek, öğrenme ve algılama yeteneklerini etkilemektedir.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Bilgisayar temelli bir materyalde ekran tasarımı son derece önemlidir. Öğrenen için yeterince ilgi çekici hazırlanmalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Materyalde ekran tasarımında şu özelliklere dikkat edilmesi gerekir:

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Bir ekranda en fazla 4-5 satır ve en fazla 20 sözcük kullanılmalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Basit koyu harf tipleri tercih edilmelidir.Çok gösterişli yazılar dikkat dağıtabilir. Ekran Tasarımı => Ekran Tasarımı

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Ekrandan ekrana tutarlılık sağlamak için satır genişliği ve satır aralığına önceden karar verilmelidir. Tek satır yorucudur. Bilgisayar temelli sunumlar 1.5 satır aralığı olabilir.

Tepegöz, saydam bir madde üzerindeki yazı, resim vb. şeyleri büyülterek bir ekrana, duvara, tahtaya veya perdeye yansıtan ders aracıdır. Bir metindeki satırlar birbirlerine çok yakın olduğu zaman metni okumak zor olur.

Tepegöz, saydam bir madde üzerindeki yazı, resim vb. şeyleri büyülterek bir ekrana, duvara, tahtaya veya perdeye yansıtan ders aracıdır. Bir metindeki satırlar birbirlerinden çok uzak olduklarında metindeki ifadeler birbirlerinden kopukmuş gibi bir izlenim yaratır.

Tepegöz, saydam bir madde üzerindeki yazı, resim vb. şeyleri büyülterek bir ekrana, duvara, tahtaya veya perdeye yansıtan ders aracıdır. Eğer satırlar arasındaki uzaklık ortalama harf büyüklüğünden 1,5 kat büyük olursa metin rahat bir şekilde okunur.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Boşluklar olmalıdır.Her tarafı dolu bir ekran algılamayı zorlaştırır.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Koyu fon üzerine açık ya da açık renk üzerine koyu olacak şekilde zıtlık ekranda olmalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Bilgisayar destekli eğitimde en az üç boyut bulunmaktadır:

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı 1. Eğitim-öğretim faaliyetlerinde denetim ve kontrol rolünü üstlenen öğretmendir. 2. Öğrenme yaşantılarını gerçekleştirme amacı ile tasarlanmış yazılımların çalıştırılabileceği bilgisayar donanımıdır. 3. Öğrenci ile makine arasında iletişim sağlayan öğretim yazılımıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Görsel ürünler ile yazılı ürünler arasındaki fark; ekran tasarımı bireyin algılama, anlama, düşünme ve aktarma süreçlerinin ve aktivitelerinin ortaya konulmasını kolaylaştırır.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı Ayrıca görsel ürünlerde; - Video ekranı dinamiktir. - Bilgilerin sunuluşu bir zaman boyutu içinde gerçekleşir.

Öğretim Materyali Tasarımı Ekran Tasarımı ve Görevleri Odaklanma ve Dikkat Sağlama Geliştirme ve İlgilerin Arttırılması Derin ve Ayrıntılı Bilgilerin Sağlanması Öğrenci İle Ders Konularının Uyumunu Sağlama Bilgilerin Geri Getirilmesinin Sağlanması

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Harf kullanımı da gerek elle gerekse bilgisayar temelli materyal geliştirmede önemlidir.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Kullanılan harfler birbiriyle uyumlu olmalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Dürüstlük bedenideki ruha verilen hükümdarlıktır;taviz verirsen kendi hükümdarlığında köle olursun.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Bir yazıda çok fazla harf karakteri kullanılmamalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Eşit olmayan insanlara eşit davranmaktan daha büyük eşitsizlik olamaz (Thomas Jeferson).

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Başlıklar büyük harfle, diğer kısımlar küçük harfle yazılmalıdır. SÜREKLİ BÜYÜK HARF KULLANILMASI DİKKATİ DAĞITIR,ALGILAMAYI ZORLAŞTIRIR.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Koyu,eğik ve altı çizme özellikleri ayırt edici bilgiler için kullanılmalı ve uzun kullanılmamalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Harf koyu olduğunda zeminin açık,zemin koyu olduğunda harfin açık olmasına dikkat edilmelidir.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Satırlar çok sıkışık olmamalıdır, yazının kolay okunmasını engeller. Satırlar çok seyrek olduğunda ise metinde kopukluk duygusu verir.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Harflerin büyüklüğü öğrenene göre ayarlanmalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Bir metinde çok fazla yazı olmamalıdır.En fazla 4-5 satır olmalı ayrıca kelime sayısı da az olmalıdır.

Öğretim Materyali Tasarımı Harf Kullanımı Harfler ve satırlar arasında gerektiği kadar boşluk olmalıdır. Çokyakınoluncadikkatdağıtır.

MATERYAL HAZIRLAMA İLKELERİ

Materyal Hazırlama İlkeleri 1.Anlamlılık İlkesi Öğretim materyali basit,sade ve anlaşılabilir olmalıdır.

“tin, nit, mel, yaz, şez, zed” Anlamlı sözcüklerin öğrenilmesinin anlamsız hecelerin öğrenilmesine oranla daha kolay olması. “tin, nit, mel, yaz, şez, zed”

Materyal Hazırlama İlkeleri 2.Hedef Davranış İlkesi Öğretim materyali, ders programlarını destekleyici biçimde dersin hedef ve kazanımlarına uygun seçilmeli ve hazırlanmalıdır.

Materyal Hazırlama İlkeleri 3.Tamamlama İlkesi Öğretim materyali, dersin konusunu oluşturan bütün bilgilerle değil, önemli ve özet bilgilerle donatılmalıdır.

Materyal Hazırlama İlkeleri 4.Fonun Anlamlılığı İlkesi Öğretim materyalinde kullanılacak görsel özellikler (resim, grafik, renk,vb) materyalin önemli noktalarını vurgulamak amacıyla kullanılmalıdır.

Materyal Hazırlama İlkeleri 5.Öğrenciye Uygunluk İlkesi Öğretim materyalinde kullanılan yazılı metinler,görsel-işitsel öğeler öğrencinin pedagojik özelliklerine uygun olmalı ve öğrencinin gerçek hayatıyla tutarlılık göstermelidir.

Materyal Hazırlama İlkeleri 6.Bilinenden Başlama İlkesi En iyi öğretim somuttan soyuta,basitten karmaşığa,bilinenden bilinmeyene doğru gidendir.

ELMA

Materyal Hazırlama İlkeleri 7.Çok Örnek İlkesi Bir kavramın genişliğini göstermek için çok sayıda örnekler sunmak gerekir.

Materyal Hazırlama İlkeleri 8.Görelik İlkesi Nesnelerin özellikleri birbirine göre algılanır.Resim ve şekilleri herkes başka şekilde algılamamalı,birbirinden ayırt edebilmelidir.

c b a

Materyal Hazırlama İlkeleri 9.Seçicilik İlkesi Algılama seçicidir, insanların duyu organları algılamayı beklemezler, aksine belirli bir anda anlatılamayacak kadar çok sayıda uyarıcıyla bombardıman edilirler.

Materyal Hazırlama İlkeleri 10.Kapalılık İlkesi Şekiller belirgin olmalı,açık ve yarım bırakılmamalıdır.Özellikle iki boyutlu figürler için şekil tam yapılmalıdır.

Materyal Hazırlama İlkeleri 11.Birleştiricilik İlkesi Algılama birleştirici ve bütünleyicidir;birbiriyle benzerliği ve yakınlığı olan nesne ve olaylar ilişkili olarak algılanır ve daha iyi hatırlanır.

Materyal Hazırlama İlkeleri 12.Değişmezlik İlkesi Daha önceden bildiğimiz,tanımış olduğumuz nesnelerin algılama işleminde çoğu özelliklerini sürdürmesi algısal değişmezliktir.

Materyal Hazırlama İlkeleri 13.Derinlik İlkesi Doğadaki varlıklar bize yakınsa gerçek ölçüleriyle ve renkleriyle görünürler.Aynı varlıklar bizden uzaklaştıkça küçülür ve renkleri de soluyor hissini verir.

Materyal Hazırlama İlkeleri 14.Yenilik İlkesi Yenilik izlenmekte olan görüntüdeki elemanlara yeni bir eleman eklenmesi anlamına gelmektedir.

Materyal Hazırlama İlkeleri 15.Basitlik İlkesi Materyaller sadece öğretmenin rahatlıkla kullanabildiği türden değil, öğrencilerin de kullanabileceği düzeyde basit olmalıdır.

DERS MATERYALİ GELİŞTİRME AŞAMALARI

Ders Materyali Geliştirme Aşamaları 1.Öğrencilere kazandırılması gereken hedefler ve kazanımlar belirlenir. 2.Etkinliklerde hangi içerik ve sürecin yer alacağı tasarlanır. 3.Hedef ve kazanımları gerçekleştirecek etkinliklerde yer alan materyaller tasarlanır.

Ders Materyali Geliştirme Aşamaları 4.Materyal tasarlama ve hazırlama ilkelerine göre materyal için gerekli araç-gereçler belirlenir. 5.Araç-gereçler materyal hazırlama ve tasarlama ilkelerine göre materyal oluşturulur. 6.Materyalin öğretim sürecinde uygulaması yapılır.

Ders Materyali Geliştirme Aşamaları 7.Uygulama sonuçları değerlendirilir ve geliştirilir. Ders materyali geliştirme aşamaları incelendiğinde sistematik bir yaklaşım olduğu görülmektedir.Ders süreci bütün olarak düşünülür ve materyal ona göre hazırlanır.