Uluslararası İşletmecilik Kısım 1 Bölüm 5 – Uluslararasılaşma Doç. Dr. Şule Lokmanoğlu Aker YONT308

Uluslararasılaşma (İnternationalization) Uluslararasılaşma, şirketlerin uluslararası faaliyetlere katılması demektir. Ulusal işletmeler yerel sınırları dışında gerçekleştirecekleri ticari ve yatırım faaliyetleriyle uluslararasılaşma sürecini başlatmış olacaklardır. Uluslararasılama derecesini ölçmenin bir yolu, dış satışların toplam satışlara oranını hesaplamaktır. Uluslararası faaliyetler, bu faaliyetlerin çeşitleri, örgüt yapısı gibi etkenler de uluslararasılaşma olgusuna nitelik kazandırır.

Uluslarasılaşmada önemli etkenler: Operasyon yöntemi – Genel olarak, şirketler yabancı pazarlara ihracat yaparak girerler. Yabancı ortaklıklar ve yatırımlar da yabancı pazarlara giriş yöntemleridir. Satılacak mal – Şirket dış pazarda rekabet gücünü arttıracak derinleşme ve mal çeşitliliğini öne çıkarır. Bunun için; Ya var olan ürünü geliştirir, Ya da yeni bir ürünü devreye sokar. Hedef pazarlar – Şirketler genel olarak fiziki mesafe olarak yakın, kültürel açıdan benzer ülkelerde şanslarını denerler. Olgunlaştıkça ve deneyim kazandıkça daha uzak ülkelere açılırlar. Örgütsel kapasite – Şirketin kaynakları güçlü, finans ve örgütsel yapısı yeterli olmalıdır.

Uluslararasılaşmanın boyutları Yabancı faaliyet metotları Aracılar, bağlı kuruluşlar, lisans, franchising Yönetim sözleşmesi Örgütsel yapı Personel İhracat departmanı Şirket Uluslararası beceriler Uluslararası bölüm ve deneyim, Eğitim Örgütsel Kapasite Satış amaçları? Pazarlama nerede? Ürünler, hizmetler, Politik, kültürel, fiziksel Know-how, sistemler Uzaklık farkları Finans

Uluslararasılaşmanın aşamaları Uluslararasılaşmanın aşamaları, bir yerel işletmenin ürünü için bir dış talep oluştuğu ve bu talebe olumlu yanıt verildiği zaman başlamaktadır. Bazı işletmelerde bu aşamalar çok çabuk aşılır, bazılarında ise uzun bir döneme yayılır.

Uluslararasılaşmanın aşamaları Aşama: Dış talep → Bir işletmenin ürünlerinden birisi için bilgi istendiği zaman birinci aşama başlamış olur. İşletme bu talebe olumlu yanıt vermesi ve malını yabancı bir ülkede satmaya başlaması halinde birinci aşama gerçekleşir. Böylece şirket yabancı bir ülkeden kazanç elde etmeye başlar. Aşama: Dış satım yöneticisi → Eğer işletmenin ilk aşamadaki faaliyetleri devam ediyorsa, şirket bir dış satım yöneticisi altında bir kadro kurmaya gider. Bu bölüm şirketin ihraç ürününün ihraç edilmesi ve aktif pazarlamasıyla sorumlu olacaktır.

Uluslararasılaşmanın aşamaları 3. Aşama: Dış satım bölümü ve doğrudan satış → Dış satışlar artmaya devam ettikçe ve yeni pazarlara girildikçe, işletme dış satım yöneticisine bağlı küçük bir kadro ile faaliyetlerini sürdürmekte zorluklar yaşayacaktır. Bu yüzde şirket bir dış satım bölümü kurar. Bu bölüm doğrudan dış satım faaliyetleriyle ilgili çalışır. 4. Aşama: Satış şubeleri ve bağlı kuruluşlar → Şirket faaliyet gösterdiği yabancı ülkelerde satış şubeleri ve bağlı kuruluşlar kurar. Her şubenin başındaki yönetici doğrudan ana merkeze sorumludur. Daha ileriki bir adımda, bu şubeler bağlı kuruluşlara dönüşebilir. Bağlı kuruluşlar, şubelere göre daha bağımsız çalışırlar.

Uluslararasılaşmanın aşamaları 5. Aşama: Dış ülkelerde montaj → Talebin sürmesi halinde, şirket bazı dış ülkelerde montaj faaliyetlerine başlayabilir. Genellikle montaj yapılmamış parçaların yabancı ülkelere ihracı, bitmiş ürüne göre daha ucuzdur. Bu durumlarda, şirket parçaları ihraç etmeyi ve yabancı ülkede montaj yapmayı tercih edebilir. 6. Aşama: Dış ülkelerde üretim → Bu aşamada şirket, pazar araştırması, üretim ve faaliyet planı, dağıtım programları gibi hazırlıkları yapmış ve yabancı ülkede yatırım yapma kararı almış demektir. Şirket, bu ülkeye ihracat yapmak yerine, bu ülkede üretim yapmanın daha karlı olduğuna kanaat getirmiştir. Belki gümrük engellemeleri şirketi bu şekilde karar vermeye itmiştir. Bu durumda, yabancı ülkede montaj fabrikaları kurulur.

Uluslararasılaşma süreci Uluslararasılaşamanın Derinliği Yabancı direk yatırım (FDI) Yerel paketleme ve/veya montaj Kendi satış şubeler veya yardımcı satışlar Acente yoluyla ihracat veya distributörler Lisans Zaman

Uluslararasılaşma ve katma değer zinciri Daha az ekonomik değeri olan girdilerin, daha çok ekonomik değere sahip olan çıktılara dönüştürülmesi, katma değer zinciri (value added chain) olarak tanımlanır. İşletme, üretim faktörlerine minimum fırsat maliyeti ödeyerek, maksimum gelir elde etmeye çalışmakta, karını arttırmayı hedeflemektedir. Üretim süreci içinde birbirinden ayrılabilen faaliyetlere işlevsel alanlar (functional areas) denir. Her işlevsel alan en ucuz olabilecek yerlerde üretilir.

Uluslararasılaşmanın nedenleri 1) İçsel nedenler: Yasal engeller ve iç ekonomik tıkanıklıklar – Hükümetlerin yerel piyasalara yaptıkları müdaheleler ve ticareti düzenlemek için çıkarttıkları yasalar işletmeleri uluslararasılaşmaya zorlayabilir. (Örneğin, anti-tekel yasaları) İşletmelerin üretim ve kapasite olanakları ülkedeki talebin ötesine geçmiş olabilir. Arz fazlası diğer ülkelere ihraç edilir.

Uluslararasılaşmanın nedenleri 1) İçsel nedenler: b. İşletmenin üstün yönlerinin değerlendirilmesi – Şirketlerin biriktirdikleri fiziki sermaye, içinde bulundukları ülke için eskimiş, ama dünyanın diğer azgelişmiş bazı ülkeleri için yeni sayılabilir. Böylece şirket, eskimiş fiziki sermayenin ve teknolojinin ömrünü uzatmış olur. Şirket tecrübesini, ustalıklarını, organizasyon ve pazarlama konularında sahip olduğuna inandığı üstünlüklerden diğer ülkelerde de faydalanmak isteyebilir.

Uluslararasılaşmanın nedenleri 1) İçsel nedenler: c. İşletmenin örgüt yapısının sağladığı yararlar – Bazı şirketler örgütlenmesindeki üstünlükten yararlanarak yabancı ülkelere yayılırlar. Yani işletmenin faaliyetlerinin çeşitliliği ve örgüt yapısının uygunluğu uluslararasılaşma nedeni olur.

Uluslararasılaşmanın nedenleri 2) Dışsal nedenler: a. Ülkeler arasındaki ticaret engellerinin kaldırılması ve uluslararası organizasyonların etkisi – II. Dünya Savaşından sonraki uluslararası sistem küreselleşmeyi teşvik etmiştir. O devirde kurulan uluslararası organizasyonlar da küreselleşmeyi kolaylaştırmak için çalışırlar. Ayrıca bölgesel entegrasyonlar da üyelerarası ekonomik ilişkileri geliştirmek için kurulmuştur.

Uluslararasılaşmanın nedenleri 2) Dışsal nedenler: b. Araştırma, geliştirme ve teknolojik gelişmeler – Teknolojik gelişmeler, haberleşme, ulaşım sayesinde küresel şirketler dünyanın değişik bölgelerine yatırım yapabilmişler ve bu ülkelerin kaynaklarından yararlanabilmişlerdir. Örneğin, hammadde, ucuz işgücü, ürünler ve bilgiye erişmek kolaylaşmıştır. Bunları kullanabilen şirketler karlarını arttırmış, harcamalarını düşürmüşlerdir.

Uluslararasılaşmanın nedenleri 2) Dışsal nedenler: c. Önemsiz pazarlarda ürünü deneme – Küresel şirketler ilaç gibi bazı ürünleri denerken, esas pazarları yerine önemsiz pazarları kullanmışlardır. Ürün geliştirme sürecini bu piyasalarda yapmışlardır.

Uluslararasılaşma sürecini etkileyen faktörler Öğrenme etkisi – Şirketler yerel pazara ve ihraç pazarlara yaptıkları üretimden çok şey öğrenirler. Ayrıca üretimin ve yabancı ülkelerde üretim ve satış yapmanın kendi başına eğitici ve yaratıcı bir süreç olduğunu unutmamak gerekir Ölçek ekonomisi – Üretim artışı bir noktada uluslararasılaşmayı getirecektir. Üretim sürecinin esnekliği ve arz potansiyeli – Bir işletmenin üretim süreci ne kadar esnekse, yani ne kadar kolay transfer edilirse, şirket o kadar kolay uluslararasılaşma kararı verecektir. Üretilen ürünün arz potansiyeli ne kadar fazla ise yine uluslararasılaşma o kadar sağlıklı olacaktır. İthalat kısıtlamaları ve ihracat teşvikleri – Şirket için önemli pazarlarda ithalat kısıtlamaları olursa, şirket uluslararasılaşma yoluna gider. Yine ihracat teşvikleri bu kararda öenmli rol oynar. Rakip firmaların davranışları – Hedeflenen dış pazara ilk giren şirketin avantajları olacaktır. Uluslararası taşıma maliyetleri ve idari harcamalar – Bu harcamalar arttıkça uluslararasılaşma daha cazip gelir.