TARIM ORKAM - SEN Ankara 23.01.2009 Suyu Korumak Prof. Dr. BEYZA ÜSTÜN Yıldız Teknik Univ.Çevre Müh. Bölümü Çevre Müh. Odası Bilim Kurulu Su Politik Suyun Ticarileşmesine Hayır Platformu ustun@yildiz.edu.tr.

Bugün / Dünya / Su 3. dünya ülkelerindeki her 100 ölümden 8'i su kirliliğinden kaynaklanmakta Su kirliliğinden ölen çocuk sayısı ise günde 35 bin Birleşmiş Milletler Çevre Programı'nın (UNEP) yayınladığı raporlar dünyada 1.1 milyar insanın güvenli içme suyundan, 2.4 milyarın da güvenli arıtma hizmetinden yoksun

Suyun Meta mıdır ? 1992, Dublin, Su ve Çevre Konferansı “Su ekonomik bir maldır.” 1992, Rio De Jenerio Çevre Konferansı “Sürdürülebilir Kalkınma”

Sürdürülebilir Kalkınma/ Doğanın Sürdürülebilirliği . Social System Toplum Doğa S E Nature Doğa Economy Üretim

Senaryo Scanerio Kötümser 2010 *as Pessimistic 2010 Temiz suya erişimin sonu *to Finish of reaching to fresh water Kötümser 2010 *as Pessimistic 2010 İyimser 2050 * as Optimistic 2050 Tübitak Vizyon 2023 Bilim ve Tek. Öngörü Projesi Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Tematik Grup Raporu (2004) www.env-manmodel.com

Suyun Önemi Water (Fuel Oil) World War Su (Petrol) Su savaşları Suya erişenler ve erşemeyenler* Water (Fuel Oil) World War * (Tahir Öngör Suyun Ticarileştirilmesine Hayır Platformu)

Tüketiyoruz Exhausting withdrawn water waste water Kontrolsüz kullanma Çekilen su Atıksu Kontrolsüz atıksu deşarjları (Ergene Sazlıdere Küçükçekmece) Su (Petrol) Su savaşları Water (Fuel Oil) World War Process Süreç www.env-manmodel.com

Yanlış Yönetilirse ! Ekosisteme müdahale / Baraj /Taşınımlar Yenileme kapasitesi toksisite Türler / tarihi kültürel miras/ göç sosyal kimlik Yanlış Kararlar Havza Korumadan çıkarma (KÇ 1984 çıkarıldı, 1997 tekrar eklendi- 2007 de çıkarıldı) Yanlış Planlama Yükümlülüklerin gecikmesi /denetleyememe Uygunsuzlukların yasal hale getirilmesi Taşınım Melen –Kızılırmak 2009 Mart İstanbul Dünya Su Konseyi 5. WWC www.env-manmodel.com

Su ve Çevre Yönetimi 1992, Dublin, Su ve Çevre Konferansı 1994, 8. Dünya Su Kongresi(Kahire) Dünya Su Konseyi kuruluş kararı 1995, Hizmet Ticareti Genel Anlaşması(GATS) BM Dünya Ticaret Örgütü 1996 WWC Dünya Su Konseyi(Marsilya) 1997, Fas 2000, Hollanda Lahey 2003, Japonya Kyoto 2006, Meksika 2009, Türkiye, İstanbul

DÜNYA SU KONSEYİ Oscar Olivera Su ve Yaşamın Korunması Koalisyonu (Bolivya) Dünya su konseyi başkanı Loic Fouchen su sorununa çözümünü dile getirdi: “Su faturasına, cep telefonu kadar ödeme yapmaya razı olursak hiçbir sıkıntı kalmayacak. Tüm insanlık olarak bir tercih yapmamız lazım. Yani arabaların benzini için harcadığımız paranın yüzde beşini suya harcarsak dünyada su sorunu yaşanmaz” http://www.ntvmsnbc.com/news/443717.asp (25.04.2008)

Dünya Su Formunun Misyonu Suyu fiyatlandırmak Uluslar arası su havzaları yönetimininde işbirliğini geliştirmek (Su havzalarını küresel yönetişime devretmek) Sulu tarımın yaygınlaştırılmasını sınırlamak Suyun üretkenliğini arttırmak Depolamayı arttırmak Ekosistem ile ilgili işleri fiyatlandırmak Su kaynakları yönetim kurumlarını reforma tabi tutma

Mart 2009 a Hazırlık Çevre ve Orman Bakanlığı DSİ İSKİ İBBB Evsahipliği Eş Zamanlı Farkındalık Yaratma Kıt/İhtiyaç/ Yönetilmeli, değerlendirilmeli Toplantıları/ Duyuruları Yasa değiştirme Plan Yapma ve Onaylama Ulusal Eylem Planları Su sistemlerine Müdahale / Taşınım Yer yer uygulamalar Kontörlü sayaç- su hizmetleri ihaleleri Yeni bakanlık kurma çalışmaları Su bakanlığı Yerel yönetimler bakanlığı

Dünya Su Forumu Kapsamında Türkiye Bölgesel Toplantıları Kar Hidrolojisi Konferansı ve Sonuçları, Erzurum 27-28 Mart 2008 Sulama - Drenaj Konferansı, Adana 10-11 Nisan 2008 Termal ve Maden Suları Konferansı, Afyonkarahisar 24-25 Nisan 2008 Kuraklık ve Su Yönetimi Toplantısı, Ankara 15-16 Mayıs 200 Karst Hidrolojisi Konferansı, Antalya 22-23 Mayıs 2008 Sulama ve Tuzlanma Konferansı, Şanlıurfa 12-13 Haziran 2008 Taşkın Konferansı, Edirne 19-20 Haziran 2008 Havza Kirliliği Konferans, İzmir 26-27 Haziran 2008 Tarihi Su Yapıları Konferans, İzmir 26-27 Haziran 2008 Sulak Alanlar Konferans, Kayseri 10-12 Temmuz 2008 Sel, Taşkın ve Heyelan Konferansları, Samsun 24-25 Temmuz 2008 Taşkın Heyelan ve Dere Yataklarının Korunması Konferansı, Trabzon 07-08 Ağustos 2008 Van Gölü Hidrolojisi ve Kirliliği Konferans, Van 21-22 Ağustos 2008 Su Tüketimi - Arıtma - Yeniden Kullanım Sempozyumu, Bursa 3-4-5 Eylül 2008 Konya Kapalı Havzası Yeraltısuyu ve Kuraklık Konferan , Konya 11-12 Eylül 2008 Su ve Enerji Konferansı, Artvin 25-26 Eylül 2008

DÜNYA SU FORUMU http://www.worldwaterforum5.org

Su Aileleri Water Corporations Fransız Suez Alman RWE (Thames Water) Fransız Veolia Fransız Saur MNG Holding Golf Sahaları Güllük Koyu doldurulması Yerel Şirketler www.env-manmodel.com

Suyun Sahibi! Who is the owner of water İnsanların görevi Su yu korumaktır / Su Ekosistemin koruyucusudur Su tüm canlıları ve cansızları kapsayan doğal sisteme aittir /Ekosistemin Hakkıdır Tüm paydaşların ihaleye katılma hakkı olsaydı sizce kim kazanırdı !

“Kapitalizm Kıskacındaki Suyu Koruyabilmek Dileği” Ve Teşekkürlerimle

Ekosistemin Korunumu Sustainability of Ecosystem Geçmişi ve kalitesi * Quality of Water is ile geleceğe taşınım heritage from İnsan Doğanın bir ancient for future elemanı/ * Human being is not üstün canlı değil supreme amoung all living criteria, he is only a member of nature www.env-manmodel.com

Su Kaynağı Water Sources Yüzey suları *Surface Water Yer altı Suyu * Ground Water www.env-manmodel.com

Havza Watershed Sınırı *Boundary of Basin Ekosistemi * Ecosystem Yapısı *Geo-morphological- hydrological Structure www.env-manmodel.com

Uluslar arası Sözleşmeler Biyolojik Çeşitlilik l993 Bern Sözleşmesi Avrupanın Yaban Hayatı ve Yaşam Alanlarını Koruma Sözleşmesi l982-Türkiye 1984 CITES Sözleşmesi l994 124. üye/140 Dünya Mirası Sözleşmesi Dünya Kültürel ve Yaban Mirasının Korunması l983 Türkiye Hasankeyf / Munzur /İkizdere/Furtına / Alianio Ramsar Su kuşları Uluslar arası Yaşam alanı l971-Türkiye l994 Manyas,Kızılırnak Deltası,Sultan sazlığı,Göksu Deltası, Gediz Deltası, Burdur Gölü, Küçükçekmece Lagünü www.env-manmodel.com

Afyonkarahisar Eber Gölü

Konya Tuz Gölü .

İMP ve ürettiği planın yasallığı İMP’nin ve ortaya çıkarttığı çevre düzeni planının yasallığı sorgulanmalı 1/100 000’lik plan yapma yetkisinin Bakanlıklarda Bu yetki bir protokolle İBB- özel bir şirkete bağlı olarak çalışan İMP’ye ‘devredilmiştir’ İMP’nin plan yapma yetkisi

Plan notları Dubai kuleleri, Karayolları, 17. Bölge, Kadıköy Bölgesinde parsel bazında yapılan tadilatlar ile getirilen yüksek yoğunluklu turizm merkezi kararları, Zeyport, Galataport, Haydarpaşa Gar ve liman alanının Dünya ticaret merkezine dönüştürülmesi; Tarihi Yarımada Müzekent projesi, Beyoğlu, Kartal ve Küçük Çekmece Kentsel Dönüşüm projeleri, Samandra gibi önemli bir su havzasının organize sanayi bölgesine dönüştürülmesi

1/25000 lik planların önemi 1/100000’lik plana konulmayanlar Alt ölçekli plan- ertelenen öngörülmeyenler

2B Alanları 2B Area

Kentsel Hizmet Alanı

Kentsel Hizmet Alanı Kentin yerleşik dokusuna ve kentsel gelişme alanlarına hizmet verecek bütün kentsel fonksiyonları barındıran alanlardır. Çekim Merkezlerinde yer alacak kentsel fonksiyonların bölge ekonomisine ve sanayisine hizmet edebilecek nitelik taşıması hedeflenmektedir

Kirlenmiş alanlar gözden çıkarılmaktadır Küçükçekmece Havzası

Son Durum Suyun yıllara göre değişimi incelendiğinde su kalite sınıflarına göre bugün Hızla kirlenmekte olan Göl Ekosistemi / endemik türler (400) /Lagoon Hiçe sayılan tarihi kültürel yapı Yeniden Havza Korumadan çıkarılma

Yasal Sorumluluklar TC Anayasası Ulusal Kanunlar Yönetmelikler Kanun Hükmünde Kararnameler Yönetmelikler www.env-manmodel.com

Ulusal Kanunlar / TC Anayasası TC Anayasası 56. Md 4721 Sayılı Türk Medeni Kanun 818 Sayılı Borçlar Kanunu 2872 Sayılı Çevre Kanunu 5216 Belediye Kanunu 5393 Belediye Kanunu www.env-manmodel.com

TC Anayasası 56. Md. Md. 56. Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Türk Medeni Kanunu Kaynak ve yeraltı suları I. Mülkiyet ve irtifak hakkı Md. 756.- Kaynaklar, arazinin bütünleyici parçası olup, bunların mülkiyeti ancak kaynadıkları arazinin mülkiyeti ile birlikte kazanılabilir. Başkasının arazisinde bulunan kaynaklar üzerindeki hak, bir irtifak hakkı olarak tapu kütüğüne tescil ile kurulur. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Türk Medeni Kanunu Kaynak ve yeraltı suları Md. 756.- Yeraltı suları, kamu yararına ait sulardandır. Arza malik olmak, onun altındaki yeraltı sularına da malik olmak sonucunu doğurmaz. Arazi maliklerinin yeraltı sularından yararlanma biçimi ve ölçüsüne ilişkin özel kanun hükümleri saklıdır. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Türk Medeni Kanunu II. Kaynaklara zarar verilmesi 1. Tazminat Md. 757.- Önemli ölçüde yararlanılan veya yararlanmak amacıyla suyu biriktirilen kaynakları veya kuyuları kazı, yapı veya benzeri faaliyetler yüzünden kısmen olsun keserek ya da kirleterek malikine veya onda hak sahibi olana zarar veren kimse, bu zararı gidermekle yükümlüdür. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Türk Medeni Kanunu 2. Eski duruma getirme Md. 758.- Bir taşınmazda oturmak, onu işletmek veya bir yerin içme ya da kullanma suyunu sağlamak için gerekli olan kaynaklar kesilir ve kirletilirse, kaynağın olabildiği ölçüde eski duruma getirilmesi istenebilir. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Borçlar Kanunu Md.51 – ……. birlikte bir zarar vukuuna sebebiyet veren kimseler hakkındaki hükümlere göre muamele olunur. …….haksız bir fiili ile zarara sebebiyet vermiş olan kimse en evvel, tarafından hata vaki olmamış ve üzerine borç alınmamış olduğu halde kanunen mesul olan kimse en sonra, zaman ile mükellef olur. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Belediye Kanunu 13.07.2005 Tarh 5393 Belediyenin görev ve sorumlulukları Md. 14 – Belediye öncelikle imar, su ve kanalizasyon, ulaşım gibi kentsel alt yapı; çevre ve çevre sağlığı, temizlik ve katı atık;..... ağaçlandırma, park ve yeşil alanlar; konut; kültür ve sanat, turizm ve tanıtım, gençlik ve spor; sosyal hizmet ........ hizmetlerini yapar veya yaptırır. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Çevre Kanunu 09.08.1983 Tarih 2872 Sayılı Amaç    Md 1 – (Değişik madde : 26/04/2006 - 5491 S.K/1.mad) Bu Kanunun amacı, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır.     www.env-manmodel.com

TC Anayasası Çevre Kanunu Çevrenin korunması Md. 9 – h) Ülkenin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının ve su ürünleri istihsal alanlarının korunarak kullanılmasının sağlanması ve kirlenmeye karşı korunması esastır. Su ürünleri istihsal alanları ile ilgili alıcı ortam standartları Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca belirlenir. Alıcı su ortamlarına atıksu deşarjlarına ilişkin usûl ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Çevre Kanunu Md. 11 – Atıksuları toplayan kanalizasyon sistemi ile atıksuların arıtıldığı ve arıtılmış atıksuların bertarafının sağlandığı atıksu altyapı sistemlerinin kurulması, bakımı, onarımı, ıslahı ve işletilmesinden; İSKİ Belediye sorumludur. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Çevre Kanunu Faaliyetlerin durdurulması:     Md. 15 – (Değişik madde : 26/04/2006 - 5491 S.K/12.mad)     …. yönetmeliklere aykırı davrananlara....bir defa… ve bir yılı aşmamak üzere süre verilebilir.     ….., bu süre sonunda aykırılık düzeltilmez ise ….. kısmen veya tamamen, süreli veya süresiz olarak durdurulur. ….. tehlike yaratan faaliyetler süre verilmeksizin durdurulur.     ÇED ..... Bakanlıkça, ……. mahallin en büyük mülkî amiri tarafından süre verilmeksizin durdurulur. www.env-manmodel.com

TC Anayasası Çevre Kanunu    Kirletenin sorumluluğu:     Md. 28 – (Değişik madde: 03/03/1988 - 3416/8.md.)     Çevreyi kirletenler ve çevreye zarar verenler sebep oldukları kirlenme ve bozulmadan doğan zararlardan dolayı kusur şartı aranmaksızın sorumludurlar.     Kirletenin, meydana gelen zararlardan ötürü genel hükümlere göre de tazminat sorumluluğu saklıdır.     www.env-manmodel.com

TC Anayasası Çevre Kanunu   Bilgi edinme ve başvuru hakkı     Md. 30 – (Değişik madde : 26/04/2006 - 5491 S.K/21.mad)     Çevreyi kirleten veya bozan bir faaliyetten zarar gören veya haberdar olan herkes ilgili mercilere başvurarak faaliyetle ilgili gerekli önlemlerin alınmasını veya faaliyetin durdurulmasını isteyebilir.     www.env-manmodel.com