Meme Kanserinin Cerrahi Tedavisi Sonrası Kanıta Dayalı Hemşirelik Uygulamaları Doç. Dr. Özgül Karayurt Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Cerrahi Hastalıkları Hemşireliği AD 1

Kanıta Dayalı Hemşirelik [Evidence Based Nursing (EBN)] Araştırma sonuçlarından elde edilen en iyi bilgiyi Kanıta Dayalı Hemşirelik Uygulamaları En Etkili-Yararlı uygulanabilir bilginin, bakıma aktarılmasıdır Klinik deneyimlerimiz ve koşullarımız Birey /ailenin değerleri /tercihleri

Joanna Briggs Enstitüsü kanıt düzeyi sınıflaması (2003) Kanıt Düzeyleri I. Randomize kontrollü çalışmalarla yapılmış (RKÇ), sistematik incelemelerden elde edilen kanıtlar II. En az bir, iyi tasarlanmış RKÇ’dan elde edilen kanıtlar III.1. Randomize olmayan, iyi tasarlanmış kontrollü çalışmalardan elde edilen kanıtlar III.2. Birden fazla merkez/grup tarafından yapılmış, iyi tasarlanmış, kohort ya da vaka kontrol çalışmalarından elde edilen kanıtlar III.3. Girişimli veya girişimsiz çoklu zaman serilerinden ve kontrolsüz deneysel çalışmalardan elde elde edilen kanıtlar, IV. Klinik deneyimlere dayalı, saygın otoritelerin görüşleri, tanımlayıcı çalışmalar ya da uzman komite raporlarına dayalı kanıtlar Joanna Briggs Enstitüsü kanıt düzeyi sınıflaması (2003)

Kanıta Dayalı Merkezler

The Cocrane Collaboration (www.cochrane.org) 5

National Guideline Clearinghouse (www.guideline.org) 6

National Institute for Health Clinical Excellence (NICE guideline) (www.nice.org.uk) 7

National Health and Medical Research Council (NHMRC) (http://www.nhmrc.gov.au/) 8

The National Comprehensive Cancer Network (NCCN) (www.nccn.org/) 9

National Breast and Ovarian Cancer Centre (http://www.nbocc.org.au/) 10

İçerik SLNB sonrası hemşirelik girişimleri Meme Kanserinin Cerrahi Tedavisi Sonrası; Ağrı ve rahatsızlığın giderilmesi Duyuların yönetilmesi Olumlu beden imajının geliştirilmesi

İçerik Olumlu uyum ve baş etmenin geliştirilmesi Olası komplikasyonların önlenmesi ve izlenmesi Evde bakımın geliştirilmesi

SLNB Sonrası Hemşirelik Girişimleri SLNB sırasında verilen izosulfan veya metilen mavisinin %90’ı safra ile %10’u idrarla atıldığı için biyopsi sonrası 24 saatte hastaların idrar ve gaitasında mavi-yeşil renk değişikliği olur. Hastalar bu konuda bilgilendirilir.

SLNB Sonrası Hemşirelik Girişimleri İzosulfan mavisine karşı boyunda ve el ayalarında allerjik döküntü ve nadirde olsa hipotansiyon görülmektedir. SLNB sonrası hastalar, kan basıncı ve alerjik döküntü açısından izlenmelidir Topuz E, Aydıner A, Dinçer M. Meme Kanseri (2003)

Ameliyat Sonrası Ağrı ve Rahatsızlığın Giderilmesi

Ağrı ve Rahatsızlığın Giderilmesi Hastalar, meme koruyucu cerrahi ve SLNB gibi girişimler sonrasında daha az ağrı deneyimlerken, MRM ve eş zamanlı rekonstriksiyonda daha fazla ağrı deneyimlerler. Smetzer, SC, Bare, BG, Hinkle JL, Cheever KH (2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Ağrı ve Rahatsızlığın Giderilmesi Ağrı nedenleri; Ani doku hasarının açığa çıkardığı prostoglandin, serotonin, histamin gibi maddeler Enfeksiyon, seroma, hematom, gibi potansiyel komplikasyonlar Smetzer, SC, Bare, BG, Hinkle JL, Cheever KH (2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Hemşirelik Girişimleri Ağrı subjektif ve bireysel bir deneyim olduğu için tüm hastalar dikkatle tanılanarak,ağrının şiddeti,(VAS, sayısal ölçek) yeri ve süresi saptanır. (Kanıt Düzeyi II) Ağrıyı azaltan ve artıran faktörler değerlendirilir. (Kanıt Düzeyi IV) Kan analjezik düzeyini korumak için ağrı kontrolünde önerilen ilaç; doğru doz ve zamanda, atlanmadan verilir. (Kanıt Düzeyi I) Hastaya ağrısının nasıl değerlendirileceği ve giderileceği konusunda bilgi verilir. (Hasta kontrollü analjezi) (Kanıt düzeyi II)

Hemşirelik Girişimleri Hastaya nonfarmakolojik yöntemler (müzik dinleme, masaj v.b) uygulanır. (Kanıt Düzeyi II- IV) Müsküler gerginlik azaltılır (mobilizasyon sırasında ameliyat bölgesinin desteklenmesi v.b) (Kanıt Düzeyi II)

Hemşirelik Girişimleri Kol ödemini önleyerek ağrıyı azaltmak için etkilenen kol elevasyona alınır.(Kanıt Düzeyi I) Anksiyetenin azaltılması algılanan ağrı düzeyini azaltığı için anksiyeteyi azaltacak girişimler uygulanır(Kanıt Düzeyi I) Taburculuk sonrası kullanacağı analjezik hakkında bilgi verilir. (Kanıt düzeyi III)

Ameliyat Sonrası Duyuların Yönetimi

Ameliyat Sonrası Duyuların Yönetimi Deri ve aksiller bölgedeki sinirler, meme cerrahisi sırasında sıklıkla yaralandığı için hastalar; hassasiyet, acı, uyuşukluk (his kaybı) gerginlik, çekilme, basınç, yanma ve sızı gibi duyular deneyimleyebilirler.

Ameliyat Sonrası Duyuların Yönetimi Bu duyular, göğüs duvarı boyunca, aksillada, üst kolun iç kısmında oluşur. Smetzer, SC, Bare, BG, Hinkle JL, Cheever KH (2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Ameliyat Sonrası Duyuların Yönetimi Mastektomi sonrası bazı hastalar Fantom duyusu (sanal ağrı, fantom ağrısı) deneyimler. Fantom duyusu deneyimleyen hastalar alınan memesi veya meme başını varmış gibi hissedip ağrı, yanma, kaşınma olduğunu ifade ederler.

Baron ve arkadaşları (2007) SLNB (n=133), ALND (n=54) yapılan hastada duyuları değerlendirmek amacıyla yaptıkları tanımlayıcı ve prospektif çalışmada hastaları ameliyat sonrası 3-15. günlerde, 3. ay, 6. ay, 12.ay 24.ay, da izlemişlerdir. 25

SONUÇTA SLNB yapılan kadınlarda duyuların varlığının ve şiddetinin ALND yapılanlara göre daha düşük olduğu, hassasiyet ve sancının SLNB sonrası, yaygın olduğu ve iki yıl süreyle devam ettiği, duyu kaybı ve gerginliğin ALND sonrası yaygın olduğu ve iki yıl süreyle devam ettiği, Total Mastektomi yapılan kadınlarda fantom duyusunun yaygın olduğu saptanmıştır. 26

Hemşirelik Girişimleri Hemşireler, hastaların deneyimledikleri postoperative duyuların farkında olmalı, hastaları bu konuda bilgilendirmelidir (Kanıt Düzeyi III) Hastaların bu duyuları deneyimleyeceklerini bilmeleri, iyileşme sürecinin bir parçası olduğunu anlamalarına yardımcı olacaktır.

sevgiyi ve annelik duygularını ifade etmektedir. Kadın memesi; kadınlığı, cinselliği, estetik görünümü, bebeğin beslenmesini, sevgiyi ve annelik duygularını ifade etmektedir.

Bu nedenlerle kadınlar, memelerini kaybetme fikrine katlanamamakta ve meme cerrahisi sonrası; duygusal, sosyal, ve fiziksel fonksiyonları etkilenmekte, sakat kalma, beden imajında bozulma, benlik saygısında azalma, cinsel işlev bozukluğu,

anksiyete, depresyon ve ölüm korkusu yaşamaktadırlar. uyum güçlükleri, terk edilme, psikososyal kriz, anksiyete, depresyon ve ölüm korkusu yaşamaktadırlar. (Özkan, 2003; Baider, Antritsch, Uziely ve ark 2003; Önen- Sertöz, Elbi-Mete, Noyan ve ark 2004).

İmajının Geliştirilmesi Olumlu Beden İmajının Geliştirilmesi

Olumlu Beden İmajının Geliştirilmesi Mastektomi beden imajını olumsuz etkiler (Kanıt Düzeyi II) Mastektomi sonrası hastalar ameliyat bölgesine bakmakta zorlanırlar. Memenin olmaması hastayı emosyonel olarak rahatsız eder, benlik saygısını olumsuz etkiler. İdeal olan hastanın ilk kez ameliyat bölgesine bir hemşire veya sağlık profesyoneli yardımı/desteği ile bakmasıdır.

Hemşirelik Girişimleri Hastanın ameliyat olan bölgeye görmeye hazır oluşluğu değerlendirilir,ve duygularını ifade etmesi içinde cesaretlendirilir (Kanıt Düzeyi III- IV) Bu süreçte hastanın mahremiyetinin korunması Hastanın duygularını hemşireye güvenli bir şekilde ifade etmesini sağlar. (Kanıt Düzeyi IV)

Hemşirelik Girişimleri Hastanın deneyimlediği duygularının meme cerrahisi sonrası normal olduğunun paylaşılması hastayı rahatlatır.(Kanıt Düzeyi IV) Taburculukta utanma duygusunu azaltmak, özgüveni artırmak için sütyen içine geçici bir meme protezi yerleştirilmesi önerilir (Kanıt Düzeyi IV)

Hemşirelik Girişimleri Meme rekontriksiyonu ve meme protezleri hakkında bilgi sağlanır (Kanıt Düzeyi III- IV) Hasta ve eşi hazır olduğunda ameliyat bölgesini eşinin de görmesi sağlanır.

Seksüel Fonksiyonun Geliştirilmesi

Seksüel Fonksiyonun Geliştirilmesi Hastalar hastaneden taburcu olduktan sonra seksüel aktivite için fiziksel olarak bir sakınca yoktur. Bununla birlikte; Beden imajında bozulma, Özsaygıda azalma, Eşinin hastanın durumuna verdiği olumsuz yanıt anksiyete düzeyini artırarak seksüel fonsiyonu bozulabilir

Seksüel Fonksiyonun Geliştirilmesi Mastektomi sonrası kadınların %10 ile %50’si cerrahiden sonra iki yıla kadar seksüel problemler yaşar ( Kanıt düzeyi II) 50 yaş altındaki kadınların 50 yaş üstündeki kadınlara göre iki kat daha fazla cinsel sorun yaşadıkları bildirilmektedir (Kanıt düzeyi IV)

Hemşirelik Girişimleri Hasta ve eşi bu konuda duygularını ifade etmesi için desteklenir (Kanıt düzeyi IV) Eşlerin birbirleri ile olan ileşiminin artırılması önerilir. (Kanıt düzeyi IV) Yorgunluk, anksiyete, özgüven azalması gibi duyguların ifade edilmesi uyumu kolaylaştırır. (Kanıt düzeyi IV)

Hemşirelik Girişimleri İyi hijyen, parfüm, peruk gibi olumlu beden imjını sürdüren aktiviteler önerilebilir (Kanıt düzeyi IV) Cinsel doyum ve memnuniyeti artırmak için danışmanlık alması önerilir (Kanıt Düzeyi II)

Etmenin Geliştirilmesi Olumlu Baş Etmenin Geliştirilmesi

Burges ve arkadaşları (2006) erken evre meme kanserli hastalarla (n=170) yaptıkları gözlemsel kohort çalışmada tanı konulduktan sonra 5 yıllık izlemde kadınların %50’sinde anksiyete ve depresyonun birlikte görüldüğünü saptamışlardır. 42

Hemşirelik Girişimleri Hastalar, meme kanseri tanısı ve anlamı hakkında duygu ve düşüncelerini ifade etmesi için cesaretlendirilir. (Kanıt düzeyi II) Hastanın meme kanseri tanısı ve cerrahi tedavisiyle nasıl baş ettiği değerlendirilir. (Kanıt düzeyi II)

Hemşirelik Girişimleri Meme kanserli kadınlara, tanı, tedaviler ve yapılacak işlemler hakkında uygun dille, gereksinimine göre bilgi ve destek sağlama, duygusal sıkıntıları azaltır, psikolojik ve fiziksel iyileşmeyi artırır (Kanıt düzeyi I)

Hemşirelik Girişimleri Hastanın ailesine ve bakım verenlere hastalık ve tedaviler hakkında eğitim verilir (Kanıt düzeyi II) Hastanın destek sistemlerinin tanılanması ve harekete geçirilmesi iyileşmesine katkı sağlar. (Kanıt düzeyi II)

Hemşirelik Girişimleri Hastanın tedavisi, bakımı hakkında kararlara katılımı, işbirliği desteklenir (Kanıt Düzeyi II) Bazı hastalara hastalığa uyum için psikiyatrist, psikolog desteği gerekebilir (Kanıt Düzeyi IV) Meme kanserli kadınlarda, uygun danışmanlık, psikososyal ve destek grup girişimleri iyileşmeyi ve yaşam kalitesini artırır. (Kanıt Düzeyi I)

Olası Komplikasyonların İzlenmesi ve Yönetimi

Olası Komplikasyonların İzlenmesi ve Yönetimi Lenfödem- Geçici Ödem Lenfanjit Hematom Seroma Yara Enfeksiyonu Omuz ve Kol Hareketlerinde Sınırlılık (Donmuş Omuz, Kontraktür)

Lenf Ödem- Geçici Ödem

Lenf Ödem- Geçici Ödem Lenfödem; ALND sonrası %10 ile %30 SLNB sonrası %0 ile % 8 arasında görülür. Langer ve ark (2007) Annals of Surgery 245 (3) Lucci ve ark (2007) Journal of Clinical Oncology 25(24)

Lenf Ödem Hem aksiller diseksiyon, Hem de aksiler radyoterapi uygulanan kadınlar; lenfödem ve lenfanjit gelişmesi açısından yüksek risk altındadırlar (Kanıt düzeyi I)

Geçici Ödem ALND sonrası kolleteral dolaşım lenf dolaşımının fonksiyonunu üstlenir. Ameliyat sonrası kolleteral dolaşım gelişinceye kadar yaklaşık bir aylık sürede geçici ödem oluşabilir.

Hemşirelik Girişimleri Günde bir kaç kez yapılan egzersizler, Kolun kalp seviyesinden yukarıda tutulması Elin yumruk yapıp gevşetilerek kas pompasının çalıştırılması, geçici ödemi azaltabilir. Hastalara geçici ödem’in lenf ödem olmadığına ilişkin açıklama yapılması gerekir. Smetzer, SC, Bare, BG, Hinkle JL, Cheever KH (2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Lenfanjit

Lenfanjit Lenfanjit, lenf damarlarının enfeksiyonudur. Lenf ödem oluştuğunda kolda biriken proteinden zengin sıvı Bakteri (streptekok ve stafilakoklar) üremesi için ideal bir ortam oluşturup lenfanjite neden olabilmektedir Horning MK, Guhde J. Lymphedema: An Under- Treated Problem. CNE Series Medsurg Nurs 2007;16:221-227

Hemşirelik Girişimleri Hasta, lenfanjit belirti ve bulguları; deride pişik görünümlü kızarıklık, kaşınma, renk değişikliği, şişliğin artması, lokal ısı artışı, ağrı, ateş yükselmesi, titreme konusunda izlenir ve eğitilir. Smetzer, SC, Bare, BG, Hinkle JL, Cheever KH (2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Hemşirelik Girişimleri Vücut ısısı ve lökosit değerleri izlenir. Hastanın proteinden zengin beslenmesi sağlanır. Etkilenen kol elevasyona alınır. Etkilenen koldan kan alma, enjeksiyon yapma gibi invaziv girişimler uygulanmaz. Smetzer, SC, Bare, BG, Hinkle JL, Cheever KH (2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Hematom

Hematom Cerrahi alanda kan birikmesi olan hematom; hem mastektomi hem de meme koruyucu cerrahi sonrası ilk 12 saat içinde oluşabilir. Smetzer, SC, Bare, BG, Hinkle JL, Cheever KH (2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Hemşirelik Girişimleri Cerrahi alanda şişme, gerginlik, ağrı, ciltte ekimoz, gibi hematom bulguları izlenir. Drenden gelen kanlı akıntının artması, cerrahi alanda aşırı şişlik varlığında cerrah bilgilendirilir. Cerrahın değerlendirmesiyle kompresyonlu bir sargı yaklaşık 12 saat uygulanabilir.

Seroma

Seroma Mastektomi veya meme koruyucu cerrahi sonrası, meme insizyonu altında veya aksiller bölgede seröz sıvı toplanmasıdır. Vakaların %10-%52’sinde görülmektedir Katsumasa K, Kojiro S, Tetsuya T, Hirohisa I, Hiroyasu Y, Shozo O, and Shinya S. Jpn J Clin Oncol 2006;36(4)197–206

Seroma için risk faktörlerini belirlemek amaçlı, 51 randomize kontrollü, 7 prospektif, 7 retrospektif çalışmanın incelendiği sistematik derlemede; Aşırı kilo, Modifiye radikal mastektomi İlk 3 gün aşırı miktarda drenajın seroma oluşumunda risk faktörleri olduğu saptanmıştır. (Kanıt Düzeyi I)

Aynı sistematik derlemede SLNB seroma oluşumunu azaltığı gösterilmiştir (Kanıt Düzeyi I) Seroma belirti ve bulguları; meme insizyonu altında veya aksiller bölgede; Şişme, ağrı, ağırlık hissi, rahatsızlık ve sıvının cilt altında hissedilmesidir.

Hemşirelik Girişimleri Seroma belirti ve bulguları izlenir. Kadınlar seroma oluşumu konusunda bilgilendirilir. (Kanıt Düzeyi I) Seroma oluşumu komresyon ve ipsilateral ekstremite immobilizayonu ve drenaj sistemi ile önlenebilir. Kapalı sistem drenlerin kullanımı seroma oluşum sıklığını azaltır. Tedavisinde; seromalar aspire edilir.

Yara Enfeksiyonu

Topuz E, Aydıner A, Dinçer M. Meme Kanseri (2003) Yara Enfeksiyonu Elektif meme ameliyatlarında ortalama %5-%18 yara enfeksiyonu gelişme riski gösterilmiştir. Meme ameliyatları sonrası enfeksiyon ciddi bir problemdir. Cilt nekrozuna ve Lenf ödeme yol açabilir. Topuz E, Aydıner A, Dinçer M. Meme Kanseri (2003)

Yara Enfeksiyonu Cerrahi alan enfeksiyonuna neden olan mikroorganizmalar değişkenlik göstermekle birlikte önemli bir kısmına; gram pozitif, MRSA sitafilokokus epidermis, enterokoklar ve gram negatif basillerin neden olduğu saptanmıştır. Prevention of surgical site infections (2008). National Guideline Clearinghouse

Hemşirelik Girişimleri İnsizyon bölgesinde enfeksiyon belirti bulguları; kızarıklık, ısı artışı, gerginlik, kötü kokulu drenaj, vücut ısısında yükselme izlenir ve hasta bu konuda eğitilir. (Kanıt düzeyi II)

İnsizyon pansumanı değiştirilirken steril teknik kullanılır. Postoperatif İnsizyon Bakımı İnsizyon alanı operasyon sonrası 24-48 saat steril pansuman ile kapatılır, Cerrahi alanla temas ya da pansuman değişim öncesi ve sonrası el hijyeni sağlanır, İnsizyon pansumanı değiştirilirken steril teknik kullanılır. Prevention of surgical site infections (2008). National Guideline Clearinghouse 70

Omuz ve Kol Hareketlerinde Sınırlılık (Donmuş Omuz, Kontraktür)

Omuz ve Kol Hareketlerinde Sınırlılık Gelişmesinde rol oynayan faktörler; Geniş cerrahi uygulanması; cerahi girişimler büyüdükçe insizyon aksillaya uzanmakta, seroma, yara nekrozu ve skar dokusu oluşma riski artmakta omuz hareketlerinde sınırlamaya yol açmaktadır.

Omuz ve Kol Hareketlerinde Sınırlılık (Donmuş Omuz, Kontraktür) Aksiller bölgeye radyoterapi uygulanması fibrozise yol açarak kontraktüre neden olmakta ALND Lenfödem

Hemşirelik Girişimleri ROM(kol- omuz egzersizleri) egzersizleri hastalara öğretilir, amacı açıklanır (Kanıt Düzeyi II)

Egzersizlerin Amacı; Lenfatik ve venöz dolaşımı kolaylaştırmak, Kas gücünü artırmak, Eklem sertliğini ve kontraktürleri önlemek, Eklemdeki hareket açıklığını sağlamak.

başlanan egzersizlerin, Copyright © 2010 The Cochrane collaboration 24 RKÇ incelendiği sistematik derlemede; ameliyat sonrası erken dönemde başlanan egzersizlerin, geç dönemde başlanan egzersizlere göre üst kol hareketlerinin iyileşmesine yardımcı olduğu belirtilmiştir.

Evidence-Based Nursing January 2011 | volume 14 | number 1 | Eleştiri: Meme kanserli kadınlarda erken postoperatif egzersizlerin geç başlanan egzersizlere göre omuz hareketlerini geliştirdiği ancak yara drenaj miktarını ve süresini arttırdığı belirtilmiştir.

Hemşirelik Girişimleri Postoperatif erken dönemde; drenaj miktarının artmaması ve seroma oluşumunun önlenmesi için egzersizlere sınırlı hareketlerle başlanılması

Hemşirelik Girişimleri Sınırlı ROM egzersizlerine postoperatif ikinci günde başlanması parmak, bilek hareketleri, (top sıkama), Postopoperatif üçüncü gün; dirseğin ekstansiyonu, fleksiyonu vb

Hemşirelik Girişimleri Cerrahla görüşülerek aktif omuz - kol egzersiz programına dikiş ve drenler alındıktan sonra başlanır. (ameliyattan beş- yedi gün sonra)

Duvara Tırmanma İp Çevirme Makara Hareketi Çubuk Kaldırma

Hemşirelik Girişimleri Mastektomi sonrası önerilen omuz- kol egzersizlerini yapması için hasta desteklenir, sayısı ve çeşidi artırılır.

Hemşirelik Girişimleri Hastalara, evde bu egzersizleri tüm hareketlerde normal açı sağlanana kadar Günde üç kez 20 dakika yapması önerilir. Smetzer, SC, Bare, BG, Hinkle JL, Cheever KH (2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Hemşirelik Girişimleri Hastalar egzersizlerini düzenli ve önerildiği şekilde yaparlarsa hareketlerde normale dönme genellikle 4 ile 6 hafta da gerçekleşir. Bu süre hastaya göre 6 ay veya iki yıla kadar uzayabilmektedir. Smetzer, S. C.(2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Hemşirelik Girişimleri Hastanın kendi bakım aktivitelerine katılması sağlanır (saç tarama, yemek yeme, dişlerini fırçalama da ameliyatlı kolun kullanılması)

Evde Bakımın Sağlanması

Dren Başlangıçta dren kanlıdır. Sonra yavaş yavaş seröz- kanlı ve seröz hale dönüşür. Smetzer, S. C.(2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Hemşirelik Girişimleri Hasta dren bakımı konusunda eğitilir; Drendeki sıvının nasıl ölçüleceği ve boşaltılacağı, Negatif basınca nasıl alınacağı, Cerrahın önerisi doğrultusunda dren alanının bakımı, Smetzer, S. C. (2010) Brunner Suddarth’s Textbook Of Medical Surgical Nursing

Hemşirelik Girişimleri Drenaj renginde ani değişiklik, drenajın ani kesilmesi, enfeksiyon belirti ve bulguları gibi, hekim veya hemşireye iletilecek değişiklikler konusunda bilgilendirilir, Smetzer, S. C.(2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Hemşirelik Girişimleri Drenaj miktarı 24 saat içinde 30ml’den az ise drenin çıkarılacağı anlatılır Bu sürecin yaklaşık 7-10 gün süreceği açıklanır. Smetzer, S. C.(2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Hasta, ameliyat sonrası ikinci günde duş alabilir. Ameliyat sonrası duş alma zamanı çözümlenmemiş konu olarak belirtilmektedir. (Prevention and Controlof Healthcare-associated Infections in Massachusetts 2008) Hasta, ameliyat sonrası ikinci günde duş alabilir. (Prevention and Treatment Surgical Site Infection (2008), NICE Guideline)

Duş Eş zamanlı rekonstriksiyon yapılmışsa dren çıkarılana kadar duş almak kontrendikedir Smetzer, S. C.(2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Duş Klinik Uygulama; Duş şeklinde banyo dikişler ve dren çıktıktan sonra önerilmekte, Silinme banyosu veya belden aşağı banyo yapılabileği belirtilmektedir.

Egzersizler ve Hareket Egzersiz sırasında uygun postürü sağlamak için her iki kolu kullanmaları önerilir. 2-3 kg’dan fazla ağırlık kaldırmamaları ve ağırlığı iki ele bölerek taşımaları önerilir. Smetzer, S. C.(2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Egzersizler ve Hareket Bisiklete binme , yürüyüş yapma hasta kendini iyi hisseder hissetmez başlayabilir. Dren çıktıktan sonra hasta narkotik analjezik almıyorsa, eklem hareket açıklığı sağlanmışsa araba kullanabilir. Smetzer, S. C.(2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Giyim Erken postoperatif dönemde hasta sıkı olmayan bir giysi veya cerrahi alana gelecek olan kısmı gazlı bezle desteklenmiş pamuklu sütyen giyebilir. Smetzer, S. C.(2010) Brunner Suddarth’s Textbook of Medical Surgical Nursing

Teşekkür Ederim