TARİH ÖNCESİ VE İLKÇAĞ TIBBI Yrd.Doç.Dr. Mehmet KARATAŞ Tıp Tarihi ve Etik AD

Bulgular İnsan mumyası İnsan iskeleti Heykeller Duvar/taş figürleri

ABD, Kifoz

Tavşan dudak/İnme

Fransa, MÖ 15.000-10.000

Bilim Dalları Arkeoloji Paleontoloji Paleopatoloji Fizik antropoloji

Bulgular Eski mısır mumyalarında tüberküloza ve parazitik enfestasyonlara ait bulgular Dişler ve kemiklerdeki bulgular; osteomiyelit kalıntıları, yanlış kırık kaynaması, travma, omurga tbc, kemik tm Dekalsifikasyon, kemik kalınlaşması, kemik büyümesi

ABD, Altın dişler

Bulgular Sifilize ait kemik deformiteleri Kuzey bölgelerde raşitizm bulguları Safra/böbrek taşı, konjenital anomaliler Eski Mısır mumyalarında arterioskleroz, pnömoni, taş, parazit

Bulgular Yetersiz Tarih öncesi döneme ait bilgiler yeterli değil MÖ 4000 yılı öncesine ait bulgu yok

İspanya, Anne karnında fetus

İspanya, Anne karnında fetus

Yaşam Süresi Kadınlar daha az yaşıyor (fazla doğum, az beslenme) Erkekler daha çok yaşıyor

Çatalhöyük, MÖ 6500-5700

Aztek tanrıçası doğum yaparken

Tıbbi Uygulamaların Temeli Hastalık yabancı bir gücün veya ruhun büyü ile vücudu kontrolü altına alması Doğaüstü güçler Din, büyü, tıbbi tedavi bir arada

ABD, Verrü (Siğil)

ABD, Fil hastalığı heykeli

Tarih Öncesi Dönem Tedavi Seçenekleri Hastalıklarla büyü ile mücadele (Kötü ruhu teskin ya da kovma) Bitkilerle tedavi; ateş düşürücüler, idrar söktürücüler, ağrı kesiciler, yatıştırıcılar, uyarıcılar (kürar, afyon, kenevir, coca) Masaj Su buhar tedavisi Kraniyotomi, sünnet

Aztek buhar banyosu

Fransa’da neolitik döneme ait trepanasyon Kötü ruhu kovmak Gerçek cerrahi bir müdahale

Fransa, Trepanasyon

ABD, Trepanasyon

Trepanasyon Avrupa Anadolu Kafkaslar İran, İsrail bölgesi Kuzey Pasifik adaları Güney Amerika

Trepanasyon Aletleri Çakmaktaşı Volkanik obsidien Hayvan kemikleri

Tıbbi Uygulamalar Çeşitli danslar yapılıp kötü ruh kovulmaya ya da teskin edilmeye çalışılır Kötü ruhu kovmak için maske, hayvan postu, davul vb. kullanılır Emme (yılan ısırığı), şişe çekme, kan akıtma, tütsüleme Suçlu obje çıkarma (kızılderililer)

Tıbbi Uygulamalar Kanamayı durdurmak için turnike, baskı, dağlama Amputasyon (daha çok adak için) Kemikten iğneler ile tendondan yaptıkları dikiş iplikleri ile sütur Çıkık redüksiyonu Kırık tedavisi (tahta askı, hayvan derisi)

Tıbbi Uygulamalar Sakatları öldürme/koruma Akıl hastaları kötü ruh ifadesi olduğu için öldürülmüş/dışlanmış Yükleri hafiflesin diye yaşlıların öldürülmesi Eskimoların ana/babalarını buz üstünde bırakmaları

Tıp İnsanları Eskimo ve Sibiryalılarda akıl hastalığı şaman olmak için yeterli bir neden Hekimlik, atadan oğula geçer Kadın hekimler de var Hekim; kötü hava koşullarından, sürü kaybından, kötü hasattan ve her türlü felaketten korur Sosyal politik konum iyi Cerrahlar trepanasyon, kan akıtma, yara drenajı yapıp diğer tedavilere karışmazlar

Tıp İnsanları Amerika’da kızılderili hekim (uzman büyücüler; yılan ısırması, yaralanma, bitkisel tedavi) Kongo’da uzman büyücüler Sibiryalı şamanın davulu, şapkası, maskesi olup ruhlara aracılık eden, gelecekteki olayları tahmin eden, sihirli sözler söyleyen kişi

Konuyla İlgili SORU/CEVAP Tarih öncesi dönemdeki tıbbi uygulamalara ait bulgular nereden elde edilmektedir? Cevap 1: Mumyalaşmış cesetler, insan iskeletleri, figürler, duvar resimleri, heykeller Soru 2: Tarih öncesi dönemde hastalıkların tedavisinde kullanılan yöntemler nelerdi? Cevap 2: Büyü, bitkiler, masaj, su buharı, kraniyotomi, sünnet

Kaynaklar A. Selim ATAY, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi, çeviri Tolga GÜVEN, Marmara Üniversitesi Tıp Tarihi ve Etik AD ders notları Ali Haydar BAYAT, Tıp Tarihi Emine ATABEK, Şefik GÖRKEY, Başlangıcından Rönesansa Kadar Tıp Tarihi Çağlar Boyu Tıp, Roche Yayınları http://en.wikipedia.org/wiki/Main_Page