ENGELLİLERDE CİNSEL EĞİTİM

Cinsel eğitim denince kişilerin aklına ilk gelen vücut kısımlarının isimleri, fonksiyonları, üreme ve bununla ilgili konular olmaktadır. Gerçekte cinsel eğitim bundan çok daha kapsamlı ve anlamlı olmalıdır.

Cinsel eğitim bireyin fiziksel, duygusal ve cinsel gelişimini anlaması, olumlu bir kişilik kavramı geliştirmesi, insan cinselliğine karşı, başkalarının haklarına, görüş ve davranışlarına saygılı bir bakış açısı edinmesi ve olumlu davranış biçimleri ve değer yargıları geliştirmesi eğitimidir. 

Engelli olsun normal olsun her birey cinsiyeti ile doğar Engelli olsun normal olsun her birey cinsiyeti ile doğar. Cinsiyet kelime anlamı olarak ”dişi” veya “erkek” olma şeklinde açıklanabilir. Cinsel kimlik ise kişinin cinsiyetinden haberdar olması ve cinsiyetine uygun davranışlar göstermesidir. Bu noktada kişinin kendi cinsiyetinden memnun olması, böyle yaşamaktan mutluluk duyması çok önemlidir. 

Zihinsel engelli çocuk ve gençlerde cinsel gelişime baktığımızda normal gelişim gösteren çocuklarla aynı sırayı izlediği ancak zihinsel gelişim düzeyine bağlı olarak daha yavaş ve geriden takip ettikleri görülür. Gerçekte cinsel eğitim doğumla beraber başlar.

Erişkin yaşına hatta ölüme dek aile ve toplum içinde sürer Erişkin yaşına hatta ölüme dek aile ve toplum içinde sürer. Erişkinlik döneminde de insanların bilgiye ve desteğe ihtiyaçları bitmez. Ancak maalesef erişkinler bunu dile getirmekte zorlanır ve yardım istemekten çekinirler. Oysa küçük yaştan itibaren cinsel konularda sorulan sorular cinsel eğitimin en önemli parçasını oluşturur.

Engelli bireylerin cinselliği hakkındaki görüler

Engelli bireylerin cinselli i hakkındaki görürler ikiye ayrılır Engelli bireylerin cinselli i hakkındaki görürler ikiye ayrılır. Engelli bireyin cinselli ini önlemeye çalı an birinci görü e göre, engelli bireylerin cinsellik hakkındaki bilgileri ne kadar az olursa o kadar iyi olduğu düşünülür. Ancak bu görü le ilgili tartışmalar vardır. Bu tartışmalardan biri de budur; aktif cinsel ya am, engeli bireyin sahip olmadı ı derecede sorumluluk ve olgunluk ister. Bu nedenle, toplum sorumsuz cinsel davranış olasılıklarını ve sonuçlarını azaltmak hakkına sahiptir. Fakat cinsellikte nelerin sorumluluğu, nelerin sorumsuzluğu oluşturduğu kendilerine hiç ö retilmeyen insanlardan, sorumlu cinsel davranış beklemenin gerçekçiliğe aykırı oldu u savunulmaktadır.

Diğer görüş ise, her insan gibi engelli bireylerin de cinselli i ya amaya hakları oldu unu savunur. Batıdaki bir çok çalışmada, engellilerin normallerden daha farklı bir ya ama doğru yönlendirildiklerini, çoğunlukla herhangi bir cinsel davranış göstermelerinin yasaklandı ını ve gelişen cinsellikleri ile vücutları hakkında oldukça az e itim aldıkları bulunmuştur.

Araştırmacılar (Shindell ve Kemptor), cinsel eğitimin önemli olduğunu, çünkü engellilerin kendilerine gösterilen ilgiye aş ırı sevgiyle cevap verdiklerini belirtmektedir. Cinsel ilişki için yapılacak bir teklifi, cinsel olarak sömürüleceklerini bilmeden mantıksız bir sevecenlikler kabul edebilirler. Gerçeği ve gerçek olmayanı ayırma zorlukları olduğundan kolayca ayırtılabilir ve korkutulabilirler. Gerek arkadaşlarından, gerekse kitaplardan, doğru ve gerekli bilgileri edinmeleri çoğu zaman mümkün olmamaktadır. Ayrıca diğer kimselerin davranışlarını gözlemleyerek öğrenmeleri de kolay olmamaktadır. Tüm bu nedenler, engellilerin anne-baba ve öğretmen yönlendirmesine ne kadar ihtiyacı oldu unu göstermektedir.

Engellilerin cinsel gelişim özellikleri Normal kadınlar ve erkekler gibi engelli erkeklerin de arzularını doyurmak, uygun bulunmak ve sevgi edinmek için cinsel dikkat çekmek istediklerini vurgulayan araştırmacılar, engellilerin televizyonda, filmlerde sıklıkla gördükleri çekici, baştan çıkarıcı davranışları taklit etmeye çalıştıklarını bulmuşlardır.

Ayrıca çalışmalarda, engellilerin normal zekalı bireylerden daha az mı yoksa daha çok mu cinsel dürtülere sahip olması konusunda hiçbir ipucunun olmadı ı, ama engelli insanların normal insanlarla aynı cinsel güdüler ve ihtiyaçlar zincirine sahip olduklarını, fiziksel gelişme normal oldu unda cinsel gelişimin zeka gelişiminden daha kronolojik bir düzeni takip ettiği belirtilmiştir.

Engelli insanların cinsel özellilerini araştıranlar, hafif derecedeki engellilerin psikososyal-cinsel davranışlarının normal insanlara benzedi ini, normal insanlarla aynı şekilde cinsel dürtülerini kontrol edebileceklerini, orta derecedeki engellilerin biraz yardıma ihtiyaçları oldu unu, bazı durumlarda ikincil cinsel karakteristiklerinin gecikmiş olabileceğini; ağır derecedeki engellilerin genelde cinsel dürtülerini çok az kontrol edebildiklerini ve psikososyal-cinsel gelişimlerinin eksik kaldığını, toplumsal kuralları kavramakta ve uygun davranışlar geliştirmekte sıkıntı çektiklerini ortaya koymuştur.

Engelli çocukların cinsel yaşamı olur mu? Gelişimi diğer çocuklara göre daha yavaş olduğ u ve düşünme gücü yönünden gerçek yaşın altındaki bir dönemde durdu u için ergenin, daha ilerde genç erginin, büyük bir çocuk gibi ele alınmasına yol açar. Onun tutumu da çoğu kez bunu kanıtlar, ama bu çocuksu tutumun, cinsel sorunlar açısından onu değişik düzeyde tutacağına inanmak doğru olmaz.

Engelli çocuk, yavaş ilerleyen gelişimi ve özelliklerine rağmen, gerçek bir gelişime ulaşabilir, ki ili inin hiçbir yönü unutulmayı gerektirmez. Diğer çocuklar kadar onun da, gelişimini destekleyecek bir cinsel e itime hakkı vardır.

Başka çocuklar gibi (normal yaşıtları) o da, çeşitli psikoseksüel dönemlerden geçecektir. Ancak çabucak geçiştirilen bazı durumlar onun için daha güç ve direnç gösteren engeller olarak ortaya çıkacak, onu kısıtlı bir evrende, kısıtlı akıl ve fizik gücüyle daha çok çaba göstermek zorunda bırakacaktır  

Engellilerde cinsel e itim neden gereklidir? Geleneksel aile yapımız, cinsel e itim ve cinsel sözcüğü ile başlayan pek çok tanımlamaya hala tabu gözüyle bakmaktadır. Bunun yanı sıra çocuğa ya da gence baskı uygulamaktadır. Çocuklarını korumak adına özellikler genital organlar için ‘ayıp, pis’ gibi utanma duygusu uyandıracak tanımlar kullanılır.

Çocuklar bu organlar ile ilgili bir sorun yaşandığında da ortaya bir de suçluluk duygusu çıkacaktır. Bu baskının ve ayıp yaklaşımının çoğunlukla aile bilgisinin yetersizliğinden kaynaklandı ı görülmektedir. Oysa, bilgisizlik problemi çözmez.

Cinselliğin tabulaştırılması koruma adına yapılıyor olsa da bunun geçerliliği yoktur, tam tersine bilgilendirdi imiz düzeyde çocuğumuzu koruyabiliriz. Bu kural ister engelli, ister normal ki iler için olsun herkes için geçerlidir.

Engellilerde cinsel e itimi gerekli kılan özellikleri öyle sıralayabiliriz.

Sıklıkla gözlenen dikkat yetersizliği detayları gözden kaçırmaya ve yerinde reaksiyon vermemeye neden olur. · Yargılamaları yetersiz ve yetenekleri sınırlıdır.

Engelliler genellikle istenilenleri sorgulama yapmadan yerine getirirler, bu nedenle kolaylıkla kullanılırlar ve cinsel tacize açıktırlar

Çabuk kafaları karışır ve korkarlar Çabuk kafaları karışır ve korkarlar. Gerçek ve gerçek olmayanı ayırt etmekte güçlük çekerler. Bu özellikler göz önüne alındığında, engelli bir genç kızın hamilelik ve cinsel ilişki arasındaki bazı bilmemesinin ne kadar önemli olduğu da ortaya çıkmaktadır.

Cinsel eğitimde yapılan hatalar  

Yanlış tutumlardan biri susmak, çocuğa cevap vermemektir Yanlış tutumlardan biri susmak, çocuğa cevap vermemektir. Çocuklar sorularına cevap verilmeyince bu alanda bir sır, gizlilik oldu unu sezerler, merakları iyice artar. Diğer bir yanlı tutum, “ayıp, büyüyünce öğrenirsin” gibi bir tepki ile çocuğu azarlayıp susturmak ya da hiç anlayamayacağı kadar karışık cevaplar vermektir.

Çocukların ve ergenlerin cinsel eğitiminde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır

Çocukların cinsellikler ilgili sorularına cevap vermeyi reddetmemeli, gerekli bilgiler çocuğun cinsel gelişim evrelerine göre ve zamanında verilmelidir.

Çocuğun cinsellik ve üreme konusunda sorduğu sorular yalın, ancak doğru ve yeterli olarak cevaplanmalıdır.

Çocukların anlayabileceği düzeyde eğitim verilmeli, her şey öğretilmeye kalkışılmamalıdır.

Cinsel eğitim yönünden aile içinde bazı önlemler alınması gereklidir. a) Çocuğun zamanından daha erken ya ta cinsel konularda uyarılmaması için ayrı bir odası olmalı, anababası ile aynı odayı veya yatağı paylaşmamalıdır. b) Cinsel organlarına sürtünerek uyarılmaması için çocuğa fazla dar çamaşır veya elbiseler giydirilmemelidir.

ENGELLİ BİREYLERDE AİLEYE YÖNELİK CİNSEL EĞİTİM

Öncelikle aile, bu alanla ilgili olarak yeterli bilgi birikimine ve deneyimine sahip kurum ve kişilerce sağlıklı bir şekilde, engelli bireylerin cinsel gelişim evreleri hakkında bilgilendirilmelidir.

Uluslararası düzeyde engellilerin ergenlik ve ergenlik öncesi dönemlerine yönelik yapılan çalışmalar ve uygulamalar hakkında aydınlatılmalı, bu uygulamalardan ailenin sosyo-ekonomik düzeyine en uygun olan yöntem belirlenip bu yöntemle ilgili olarak aile hazırlanmalıdır.

Engelli bireylerin ergenlik döneminde gerçekleştirdiği her türlü davranışın doğal ve yaşanması gereken bir süreç olduğu, bu süreçte olumlu davranışların gerçekleşebilmesi için ailenin izlemesi gereken tutum ve yöntemlerin belirlenmesi için eğitim kurumları ile iletişimde olmaları gerekmektedir.